د طالبانو د حکومت د عدلیې وزارت نن چهارشنبې وویل چې د غصب شویو ځمکو د څیړلو ځانګړې محکمې دغه ښارګوټی «امارتي» ملکیت تثبیت کړی دی.

ویل شوي چې دا پریکړه د اسنادو، مدارکو، د ملکیت دفترونو د دقیقې څیړنې او د اړوندو چارواکو د معلوماتو او د دې ثبوت له نه درلودو وروسته وشوه چې ځمکه له حکومت څخه اخیستل شوې.

د سید اسحاق ګیلاني ښارګوټی د ننګرهار ولایت په سرخ رودو ولسوالۍ کې موقعیت لري چې مساحت یې پنځه زره جریبه ده.

د عدلیې وزارت په یوه بیان کې ویلي، هغو کسانو چې په دې ښارګوټي کې یې ځمکه اخیستې باید له پلورونکو سره اړیکه ونیسي. د ښارګوټي مالکینو تر اوسه د دې پریکړې په اړه تبصره نه ده کړې.

د طالبانو دفاع وزارت نن چهارشنبې پر خپله ایکس پاڼه په یوه بیان کې وویل، " د اسلامي امارت د ملي دفاع وزیر لخوا په مطبوعاتي کنفرانس کې مکمل وضاحت راغلی او له هغه وضاحت څخه علاوه نورڅه نشته، په توافقنامنه کې په تمامه معنی اوربند، یوبل ته متقابل احترام، د یوبل په امنیتي ځواکونو، ملکیانو او تاسیساتو د بریدونو نه کول، د خبرو اترو له لارې د ټولو مسایلو حل او یو پربل د بریدونه نه ملاتړیاد شوي، له دې څخه علاوه که څوک نورڅه یادوي هغه حقیقت نه لري. "

د طالبانودفاع وزارت دغه څرګندونې وروسته هغه کوي چې د پاکستان دفاع وزیر خواجه آصف روانه اونۍ له یوه ټلویزیون سره په مرکه کې وویل چې په دوحه کې د طالبانو له حکومت سره د اوربند د موافقې جزییات پټ دي.

هغه وویل، لاسلیک شوې موافقه له هغه څه سره توپیر لري چې په اعلامیه کې راغلي او دی یې نه افشا کوي.

نړیوالو روغتیایي چارواکو د سې شنبې په ورځ وویل، سره له دې چې د پولیو د له منځه وړلو د هڅو په تمویل کې د پام وړ کمښت راغلی خو لاهم په نړۍ کې د پولیو له منځه وړل ممکن دي.

د پولیو د له منځه وړلو د نړیوال نوښت GPEI چې د روغتیا نړیوال سازمان او د ګیټس بنسټ پکې شامل دي، بودیجه به په ۲۰۲۶ کې ۳۰ سلنه کمه شي چې تر ۲۰۲۹ پورې به یې تمویل ۱،۷ ملیارډ ډالره له کمښت سره شي. د دې پروګرام یوه ویاند وویل چې د پولیو د له منځه وړلو د هڅو بودیجه ځکه کمه شوې چې د متحدو ایالتونو په ګډون یوشمیرهیوادونو پرمرستو لاس نیولی دی.

د دې پروګرام شریکان وايي، دوی پلان لري چې په هغو سیمو کې په څارنې او واکسین کولو ډیر تمرکز وکړي چیرې چې د پولیو د لیږد له لوړ خطر سره مخ دي.

د GPEI په وینا، په ۲۰۲۵ کال کې، په افغانستان او پاکستان کې د پولیو ۳۶ مثبتې پیښې ثبت شوې دي. دواړو هیوادونو کې لا هم د پولیو ویروس له منځه نه دي تللي.

د پولیو د له منځه وړلو نړیوال نوښت د بودیجې د کموالي خبره داسې مهال کوي چې بل سبا جمعه د اوکتوبر۲۴ د پولیو نړیواله ورځ ده. له پولیو د خلاص افغانستان بنسټ په خپله ایکسپاڼه کې لیکلي، دا ورځ د دې لپاره یوفرصت دی چې له پولیو څخه د افغانستان د خلاصیدو ملي هڅو ته پام زیات شي او هرچېرې، هرماشوم ته د پولیو واکسین ورکړل شي.

روانه اونۍ د افغانستان د ختیځو، ننګرهار، لغمان او کونړ ولایتونو په یوشمیرسیمو کې له پنځو کلونو کم عمره ماشومانو ته د پولیو د واکسین کمپاین ترسره شو.

هند پرون (سې شنبې) اعلان وکړ چې په کابل کې یې خپل تخنیکي ماموریت د سفارت کچې ته لوړ کړ.

هندي رسنیو د هند د بهرنیو چارو وزارت په قول ویلي چې دا ګام د دوو هیوادونو ترمنځ د دوه اړخیزو اړیکو د پیاوړتیا په هدف اخیستل شوی دی.

هند ته د طالبانو د باندنیو چارو وزیر امیرخان متقي د وروستي سفر پر مهال پرېکړه وشوه چې هند به په کابل کې خپل تخنیکي ماموریت د سفارت سطحې ته لوړوي.

له دې وړاندې، د اکتوبر په ۱۰مه د هند د بهرنيو چارو وزير اېس. جې. شنکر اعلان کړی و چې د هند تخنيکي ماموريت به د بشپړ سفارت کچې ته لوړ شي.

د طالبانو د بهرنيو چارو وزير امیرخان متقي د اکتوبر په ۹مه د يوې اوونۍ په مخه هند ته لاړ. د متقي دغه سفر، چې تر اکتوبر ۱۶مې دوام وکړ، د ۲۰۲۱ کال له اګست وروسته — کله چې طالبان پر افغانستان واکمن شول — هند ته د طالبانو د یوه جګپوړي چارواکي لومړنی سفر و.

د هند د باندنیو چارو وزارت پرون په یوه خبرپاڼه کې ویلي چې په کابل کې به د دوی سفارت د افغانستان په هراړخیز پرمختګ، بشري مرستو او د ظرفیت جوړولو په طرحو کې ونډه واخلي.

هند په ۲۰۲۱ کې د طالبانو له واک ته رسیدو سره هممهاله خپل دیپلوماتان له کابله وایستل.

د قطر امیر، د افغانستان لپاره د خپل هېواد نوی فوق‌العاده او باصلاحیته سفير ټاکلی دی.

د قطر د امير، شيخ تميم بن حمد الثاني، د رسمي اعلاميې له مخې، چې د سې‌شنبې په ورځ خپره شوه، ميردف القاشوطي، چې دا مهال په کابل کې د قطر د سفارت يو لوړپوړی ديپلومات دی، له ۱۷ کلونو څخه زياته ديپلوماتيکه تجربه لري.

نوموړي په ۲۰۰۸ کال کې د قطر له بهرنيو چارو وزارت سره خپله دنده پيل کړه او له هغه وروسته يې په باکو، اوټاوا، بروکسل، او دوحه کې مهمې دندې ترسره کړې دي، چې د دوه اړخيزو او څو اړخيزو ډيپلوماتيکو چارو په برخه کې پراخه تجربه لري.

القاشوطي د متحدو ايالتونو او طالبانو ترمنځ په هغو خبرو اترو کحې هم ښکېل و چې په پایله کې یې د دوحې تړون لاسلیک شو.

هغه د سيمه‌ييزو منځګړيتوبونو او شخړو د حل په هڅو کې هم فعاله برخه لرلې ده.

تر دې وړاندې قطر په افغانستان کې سفر نه درلود.

القاشوطي په داسې وخت کې ټاکل شوی چې قطر لا هم د افغانستان د طالبانو له حکومت سره د ديپلوماتيکو اړيکو، بشري مرستو، سياسي خبرو اترو، او سيمه‌ييز ثبات په برخه کې محوري رول لوبوي.

د ملګرو ملتونو د بشرپالو مرستو د همغږۍ دفتر (اوچا) ویلي چې د روان میلادي کال په اوږدو کې په ټول افغانستان کې د باران کچه د متوسط له عادي اندازې ټیټه پاتې شوې، او د هېواد په شمال، شمال ختیځ، مرکزي او لوېديځو سيمو کې د وچکالۍ خطر جدي شوی دی.

اوچا په خپل تازه راپور کې، چې پرون یې خپور کړی، ويلي، اوسنی حالت د ۲۰۱۸ کال د وچکالۍ له وضعیت سره ډېر ورته والی لري؛ هغه کال چې پکې تر ۳۰۰ زره زيات خلک د وچکالۍ له امله بې‌ځايه شوي وو او شاوخوا ۳.۶ ميليونه کسان د خوړو له سختې بې‌وسۍ سره مخامخ وو.

په راپور کې راغلي چې افغانستان دا مهال له څو هممهاله بحرانونو سره مخامخ دی — لکه د هېواد په ختيځو سيمو کې مرګوني زلزلې، له ګاونډيو هېوادونو څخه د کډوالو د بېرته راستنېدو څپې، او د بشرپالو مرستو د بودجې سخت کموالی.

اوچا خبرداری ورکړی چې نژدې نيمايي افغانان د بقا لپاره فوري مرستو ته اړتيا لري.

اوچا زياتوي چې افغان ښځې او نجونې د ټولنيزو محدوديتونو او له زده‌کړې او کار څخه د محروميت له امله له سختیو کړېږي، او بشرپاله مرستې لا هم د دوی د ژوند د ژغورنې یوازینۍ لار بلل کېږي.

دغه راپور زياتوي چې بېرته راستنېدونکي افغانان داسې مهال هېواد ته راګرځي چې د خدمتونو زيربناوې محدودې، فقر سخت، او وچکالي پراخه شوې ده، چې دې ټولو د بشري وضعيت کړکېچ لا پسې ژور کړی دی.

یوې نسبتاً زوروې زلزلې، چې شدت یې د ریښتر په حساب ۵ اعشاریه یو درجې و، د کابل په شمول د افغانستان یو شمېر سیمې ولړزولې.

د رویټرز خبري اژانس د راپور له مخې، د اروپا د مديترانې د زلزلو د څېړنې مرکز (EMSC) ویلي، دا زلزله په هندوکش غرونو کې د مځکې له سطحې ۲۴۴ کیلومتره لاندې ثبت شوې ده.

د امریکا د جیالوجیکي سروې ادارې بیا ویلي چې دا زلزله د افغانستان د شپې په ۱۰ بحې او ۱۴ دقیقې وشوه او مرکز یې د بدخشان ولایت له فیض اباد څخه ۴۲ کیلومتره لیرې په اشکاشم ولسوالۍ کې و.

په کابل کې او شاوخوا سیمو کې زلزلې خلک وبیرول او له کورونو څخه راوتلو ته یې اړ ایستل.

اتریش نن (سې شنبه) د ترکیې له لارې یو افغان پناه غوښتونکی کابل ته واستاوه.

دا په ۲۰۲۱ کې د طالبانو له بیا واک ته رسېدو وروسته لومړنی افغان دی چې اتریش یې بیرته افغانستان ته لېږي.

دغه افغان، چې نوم یې نه دی څرګند شوی، په داسي حال کې چې د اتریش پولیسو بدرګه کاوه، په یوه الوتکه کې، استانبول او له هغه ځایه کابل ته واستول شو.

هغه پخوا د جنسي تېري په جرم محکوم شوی و او په اتریش کې یې د بند څلور کاله سزا هم تېرې کړې ده.

د اتریش د کورنیو چارو وزیر ګیرهارد کارنر وویل چې افغانستان ته به نور کسان هم، چې جرمونه یې کړي دي، واستول شي.

د پاکستان دفاع وزیر خواجه اصف په یوه تلویزیوني مرکه کې وویل چې په دوحه کې د طالبانو له حکومت سره د اوربند د موافقې جزییات پټ دي.

خواجه اصف د افغانستان او پاکستان ترمنځ د اوربند له هوکړې درې ورځې وروسته وویل، لاسلیک شوې موافقه له هغه څه سره توپیر لري چې په اعلامیه کې راغلي او دی یې نه افشا کوي.

ده په عین حال کې پرون (دوشنبې) له رویټرز سره په خبرو کې بیا ویلي چې د طالبانو حکومت درو مهمو شرطونو ته غاړه ایښې ده.

خواجه اصف د وسله والو ډلو د ملاتړ پای ته رسول، د دیورند کرښې په اوږدو کې د اوربند رعایتول او په درناوي د افغان کډوالو ستنول د پاکستان او افغانستان د دوحې د اوربند د موافقې درې مهم شرطونه بللي دي.

د پاکستان د دفاع وزیر خواجه محمد اصف همړداراز وایي، د افغانستان او پاکستان ترمنځ د اوربند هوکړه په دې پورې تړلې چې د طالبانو حکومت له خپلې خاورې د پاکستان په ضد د سخت دریځو د بریدونو مخه څنګه نیسي.

خواجه اصف او د طالبانو د دفاع وزیر محمد یعقوب مجاهد د تیرې شنبې په ورځ په دوحه کې د افغانستان او پاکستان ترمنځ د سملاسي اوربند هوکړه لاسلیک کړه.

دا هوکړه وروسته تر هغه ترلاسه شوه چې پر کابل او پکتیکا د پاکستان په هوایي بریدونو او بیا د طالبانو د حکومت په غچ اخیستونکو حملو او د هغې خوا په ځوابي بریدونو کې دواړو لورو ته لسګونه پوځیان او ملکیان ووژل شول.

طالبانو بیا تل دا راپورونه رد کړي چې ګواکې سخت دریځي د پاکستان په ضد حملو کې د افغانستان له خاورې کار اخلي.

هغې پریکړه کې راغلي " دواړه هېوادونه به یو د بل په وړاندې د عداوت هیڅ عمل نه ترسره کوي او نه به د هغو ګروپونو د بریدونو ملاتړ کیږي چې د پاکستاني حکومت خلاف دي".

د پاکستاني رسنيو د راپورونو له مخې، د اسلام‌اباد يو جګپوړی پلاوی نن (سې شنبې) کابل ته ځي، چې د امنیت، سوداګرۍ او له طالبانو سره د تازه اوربند د هوکړې په اړه خبرې وکړي.

د راپورونو له مخې، ټاکل شوې ده چې پاکستانی پلاوی د اوربند د عملي کېدو څرنګوالي، د دواړو خواوو ترمنځ د سوداګرۍ په لاره کې خنډونه، او د "يو سندي نظام" (One Document Regime) موضوع هم وڅېړي — هغه ميکانيزم چې هدف یې د تورخم او سپین بولدک په شمول د ډیورند کرښې په اوږدو کې د تګ راتګ په لارو کې د اسانتیاوو رامنځته کول دي.

تراوسه څرګنده نه ده چې کابل ته د پاکستان په تلونکي پلاوي کې به د دغه هیواد کوم چارواکي ګډون ولري.

که څه هم پاکستاني چارواکي وايي چې دا سفر له پخوا پلان شوی و، خو د سفر مهالویش دا اټکلونه زيات کړي چې دا به د دواړو لوريو ترمنځ د نازک اوربند د پياوړتيا او د سوداګريزو او امنيتي اړيکو د بيا رغاونې هڅه وي.

د دواړو خواوو ترمنځ د ترینګلتیا په اوج کې پاکستاني پلاوي غوښتل کابل ته لاړ شي خو راپورونه وايي چې هغه مهال طالبانو د هغوی له سفر سره موافقه ونه کړه.

دا سفر وروسته له هغه ترسره کېږي چې د پاکستان او طالبانو ترمنځ د شنبې په ماښام په دوحه کې د اوربند موافقه لاسليک شوه. دا هوکړه د قطر او ترکيې په منځګړيتوب وشوه. او وټاکل شوه چې دواړه خواوې بل پړاو خبرې د روان اکتوبر په ۲۵ مه؛ یعني د راتلونکې اوونۍ د شنبې په ورځ په استانبول کې وکړي.