امریکايي سناتور ګري پیټرز چې د امریکا د کانګرس د يوه پلاوي د مشر په توګه د آذربایجان او ارمنستان سرحد ته تللی، د ناګورناقره باغ په لانجمنه سیمه کې د وضعیت د ارزونې لپاره هلته د نړیوالو څارونکو د استولو غوښتنه کړې.

سناتور پیټرز پرون (د سپټمبر ۲۳مه) خبریالانو ته وویل چې په ناګورناقره باغ کې د روانو جریاناتو له کبله سخت اندېښمن دی.

په همدې حال کې د ناګورناقره باغ د ارمنانو د بیلتونپالو مشرانو پرون وویل، چې دوی په سیمه کې د دېره روسي سوله ساتو ځواکونو او د سره صلیب په مرسته ارمنستان ته د ټپیانو د لېږدولو په ګډون له آذربایجاني چارواکو سره د دریو ورځو مخکې نافذ شوي اوربند د موادو د تطبیق په حال کې دي.

په ایروان کې د متحدوایالتونو سفارت ویلي چې امریکايي پلاوي له صدراعظم نیکول پاشینیان او نورو ارمني چارواکو سره د امریکا او ارمنستان د اړیکو او په ناګورناقره باغ کې د ارمني توکمو وګړو پر وړاندې د آذربایجان د وروستیو پوځي اقداماتو د اغېزو په اړه خبرې کړي.

د ناګورناقره باغ لانجمنه سیمه چې ډېر اوسېدونکي یې ارمنان دي په ۲۰۲۰ کال کې، د یوه سخت پوځي برید په نتیجه کې ترډېره د آذربایجان لاس ته ورغله او هغه اوه ولسوالۍ یې چې له ۱۹۹۰مې لسیزې راهیسې د ارمنستان په ولکه کې وې هم آذربایجان ونیولې.

په پام کې ده چې د آسیايي جام لوبې د سپتمبر په نهمه د افغانستان او هانکانګ ترمنځ په لوبه پیل شي.

د شل اووریزه لوبو په دې لړۍ کې به افغان لوبډله په ب ګروپ کې له بنګلدېش، هانکانګ او سریلانکا سره او په الف ګروپ کې به هند، له عمان، پاکستان او متحده عربي اماراتو سره لوبې کوي.

په ګروپي پړاو کې به د افغانستان دوهمه لوبه د سپټمبر په ۱۶مه له بنګلدېش او دریمه لوبه به یې د سپټمبر په ۱۸مه له سریلانکا سره وي.

د ۲۰۲۵ کال اسیایي جام د متحده عربي اماراتو په کوربه توب ترسره کیږي. د جام تنظیمونکو دا اعلان پرون داسې مهال وکړ چې د پاکستان او هند ترمنځ سیاسي لانجو آسیايي جام له بې برخه لیکه حالت سره مخامخ کړی و.

په دې جام کې د هند او پاکستان لومړۍ لوبه به د سپټمبر په ۱۴مه وي.

د روسیې د جنوبي سیمې والګاګراد چارواکي وايي چې د اوکراین د ویشتل شویو ډرونونو د ټوټو د راپرېوتو له کبله د اورګاډي د بریښنا یو سیسټم ویجاړ شوی او د رېلونو تګ راتګ له خنډ سره مخامخ شوی دی.

د والګاګراد والي اندرې بوښاروف پر خپله ټلګرام پاڼه په یوه بیان کې وویل چې دې ډرونونو یا بې پیلوټه الوتکو انساني تلفات نه دي اړولي.

د روسیې دفاع وزارت پر خپله ټلګرام پاڼه ویلي دي چې د هوايي مدافعې ځواک یې په والګاګراد کې د اوکراین نهه ډرونونه ویجاړ کړي دي. دې وزارت ویلي دي چې روسیې تېره شپه د دې هېواد په ۱۲ سیمو او همداراز په تورسمندرګي او کریمیا ټاپووزمه کې د اوکراین ۹۹ ډرونونه له منځه وړي دي.

اوکرایني چارواکو تراوسه په دې اړه څه نه دي ویلي.

اسراییلو اعلان کړی چې د غزې په دریو ساحو کې یې په جګړو کې محدوده وقفه راوستې ده. د دې اعلان هدف دا دی چې په دې تړانګه کې د راغلي بشري ناورین له مصیبت ځپلو سره مرستو ته موقع ورکړل شي.

د اسراییلو پوځ نن سهار وختي وویل چې دا تکتیکي وقفه به د غزې په ښار، دیر البلاح او مواصي سیمو کې تر بل اعلان پورې هره ورځ د لسو ساعتونو لپاره اخیستل کېږي.

د ملګروملتونو د بشري مرستو د برخې مشر ټام فلیچر د اسراییلو د دې اعلان هرکلی کړی. ښاغلي فلیچر پر خپله ایکس پاڼه لیکلي چې په غزه کې د ملګروملتو اړوندې ادارې به تر وسې وسې هڅه وکړي چې وږو خلکو ته مرستې ورسوي.

په دې سیمو کې وقفه یي اوربند وروسته له هغه اعلانېږي چې په غزه کې د پوځي عملیاتو پرمهال د اسراییلو اقداماتو د نړیوالو سخت غبرګونونه وپارول او په دې سیمه کې د قحطۍ د ګواښ په اړه اندېښنې څرګندې شوې.

د افغانستان لپاره د ملګروملتونو د مرستندوی ماموریت یوناما مرستیال مشر ایندریکا راټواټ وايي، افغانستان باید د انرژۍ د نوي پېر د پیل له غوښتنو سره یوځای شي او د فوسیلي انرژۍ له کارولو ډډه وکړي.

ښاغلي راټواټ په یوه ویډیويي پیغام کې چې نن د ملګروملتونو د افغانستان د څانګې پر ایکس پاڼه خپور شو خبرداری ورکړی چې که په دې برخه کې اقدام ونه شي نو د افغانستان او سیمې د ثبات او په ټوله نړۍ کې د بشري هڅو لپاره به ډېر ناوړه عواقب ولري.

د ملګروملتونو سرمنشي انتونیو ګوتیریش له نړیوالو غوښتي دي چې د انرژۍ د لګښت نوی پېر پیل کړي. ښاغلي ګوتیریش د فوسیلي انرژۍ پرځای د نوي کېدو وړ انرژۍ د لګښت لپاره غږ کړی.

د یوناما مرستیال د م. م د سرمنشي دې څرګندونو ته د اشارې په ترڅ کې وویل چې په افغانستان کې د چاپیریال بدلون کوم راروان ګواښ نه دی بلکې دا ناورین همدا اوس روان دی.

د ایران د جمهوري ریاست د رسمي ویبپاڼې د خبر له مخې ښاغلي پزشکیان پرون (د زمري- اسد په څلورمه) د بهرنیوچارو وزارت له کارکوونکو سره په غونډه کې وویل چې له اسراییل سره تر ۱۲ ورځنۍ جګړې وروسته ایران باید نړیوالو ته وښيي چې سوله او له ټولو هېوادونو سره رغنده اړیکي غواړي.

ښاغلي پزشکیان همداراز له ایرانه د افغان کډوالو جبري ایستلو ته اشاره وکړه او ویې ویل، ده د کورنیو چارو وزیر ته لارښوونه کړې چې دا کار په ډېر دقت ترسره وکړي څو په افغانانو کې د ایران په اړه منفي ذهنیت جوړ نه شي.

پزشکیان وویل ایران له افغانستان سره د اړیکو د پراختیا غوښتونکی دی او د لازمو تیاریو په صورت کې دی چمتو دی چې افغانستان ته سفر وکړي.

د طالبانو د حکومت چارواکو تراوسه د ښاغلي پزشکیان د دې اعلان په اړه څه نه دي ویلي. ایران د طالبانو حکومت په رسمیت نه دی پېژندلی خو په تېرو نژدې څلورو کلونو کې یې ډېر نژدې اړیکي ورسره پاللي دي.

د ایران ولسمشر مسعود پزشکیان وایي، د افغان کډوالو چارو کې باید له پوره دقته کار واخیستل شي چې په خبره یې افغانانو سره منفي ذهنیت پيدا نه شي.

هغه ویلي، په دې اړه یې د بهرنیو چارو وزارت ته لارښونه کړې.

دا په داسې حال کې ده چې ایران په دې وروستیو کې د افغان کډوالو ایستل ګړندي کړي او هلته د پولیسو له خوا له کډوالو سره د ناوړه چلند شکایتونه هم شوي دي.

په کابل کې د ایران سفارت پرون شنبه ( د زمري ۴مه) ویلي چې پزشکیان د بهرنیو چارو وزارت له کارکوونکو سره په خبرو کې افغانستان یو " ملګری ګاونډی" یاد کړی.

هغه ویلي، که فرصت ورته برابر شي افغانستان ته سفر کوي چې د اړیکو په تاریخ کې نوی فصل پرانیزي.

ایران تراوسه د طالبانو حکومت په رسمیت نه دی پیژندلی، خو تعامل ورسره لري او تهران کې یې د طالبانو ډيپلوماتان منلي دي.

د امریکا په میشیګن ایالت کې یوه کس ۱۱ تنه د چړې په ګزارونو ټپیان کړي دي.

پیښه تیره شپه د دغه ایالت د تراورس ښار په یوه سوپر مارکیټ کې شوې او بریدګر د خلکو په مرسته د پولیسو منګولو ته لویدلی دی.

تراوسه د پیښې انګیزه معلومه نه ده او د بریدګر د هویت په اړه هم څه نه دي ویل شوي.

د جرمني خبري اژانس لیکلي، ټپیان په یوه ځایي روغتون کې تر درملنې لاندې دي.

د اسراییل پوځ وایي، له تیرې شپې راهیسې په غزه کې د هوا له لارې د مرستې اچولو چاره پيل شوې ده.

پوځ له دې اعلان سره همهاله ویلي چې غزې ته د مرستې رسولو لپاره به د ملګرو ملتونو کاروانونو ته هم یو بشري دهلیز پرانستل شي.

معلومه نه ده چې د هوا له لارې د غزې په کومو سیمو کې څه اندازه مرستې اچول کیږي، خو د اسراییل پوځ د یوې ویډیو په خپرولو سره ویلي چې مرستو کې اوړه، بوره او په ډبیو کې پاخه شوي خواړه شامل دي.

غزې ته د مرستو رسولو چاره داسې مهال پيل شوې چې ملګرو ملتونو ویلي، د دغې تراړې شاوخوا دوه میلیونه کسان له سختې لوږې سره مخامخ دي.

د کریکټ د ۲۰۲۵ کال اسیایي جام د متحده عربي اماراتو په کوربه توب ترسره کیږي.

فرانس پریس ویلي، د جام تنظیمونکو پرون شنبه ( د زمري ۴مه) دغه اعلان داسې مهال وکړ چې د پاکستان او هند ترمنځ سیاسي لانجو دغه جام له بې برخه لیکۍ سره مخامخ کړی و.

دغه جام کې چې د راتلونکې سپټمبر له ۹مې تر ۲۸مې دوام کوي، دوه سیال هېوادونه هند او پاکستان هم سره مخامخیږي او دغه هېوادونه په ( اې ګروپ) کې له کوربه اماراتو او عمان سره په یوه ډله کې دي.

د افغانستان د کریکټ ملي لوبډله هم دغه جام کې لوبېږي.

د اسلامي نړۍ د همغږۍ ټولنې یوه پلاوي کابل ته د خپل سفر په ترڅ کې له طالب چارواکو سره د " مسلمانانو لپاره پر ارزښتمنو" مسلو خبرې کړې دي.

دوی دا مسلې د دیني علماو ترمنځ متقابل تعامل، د دوی ترمنځ د علمي بحثونو پیاوړتیا او د مسلمانانو ترمنځ د همغږي زیاتول یاد کړي دي.

د دغه پلاوي مشر محمد بن عدالکریم العیسی نن شنبه تر خپلو لیدو کتو وروسته د طالبانو له بهرنیو چارو وزیر امیرخان متقي سره په یوه ګډ ویډیویي پیغام کې د دې ډول لیدو کتو پر دوام ټینګار کړی دی.

په دغه څه باندې شپږ دقیقه یي ویډیویي پيغام کې که څه هم د نجونو د تعلیم مسلې ته اشاره نه ده شوې، خو وړاندې تر دې د اسلامي همکاریو سازمان یو پلاوي کابل ته د سفر پر مهال له طالبانو غوښتي چې د نجونو د تعلیم او تحصیل حق ورکړي.

طالبانو واک ته له رسیدو وروسته تر شپږم ټولګي پورته د نجونو ښونځي بندل کړ او وروسته یې د هغوی پر لوړو زده کړو هم بندیز ولګوه.