په خوست کې یو ځل بیا د ځايي چارواکو، امنیتي ادارو او د افغانستان بانک د کارکوونکو لخواد افغانیو د رایجولو لپاره هڅې پیل شوې دي.

خوست له هغو ولایتونو ده، چې خلک يې له شاوخوا ۲۸ کلونو راهیسې کلداره کاروي او د خلکو او سوداګرو اصلي سرمایه يې هم په کلدارو ده.

که څه هم پخوا څو ځلې حکومت د افغانیو د رایجولو هڅې کړي، خومسوولین وايي، دا ځل د افغانیو ترویج ځکه اسان دي، چې دوه کلدارې په یوه افغانۍ تبادله کیږي او دوکاندارن هم ډیری توکي له کابل او نورو ولایتونو په افغانیو رانیسي.

په خوست کې دا ځل د افغانیو د رایجولو لپاره حکومتي مسوولینو د ښار په ټولو عبوري او داخلیدونکو دروازو کې صرافان توظیف کړي، چې خلکو ته د دوی د کلدارو په عوضافغانۍ ورکړي.

خلک او سورلۍ له ګاډو د پولیسو لخوا راکوزیږي او خپلې پیسې افغانیو ته اړوي.

ددې په خوا کې حکومتي مسوولینو لدې بهیره څارنه چټکه کړې او هم يې په ښار او اطرافو کې د افغانیو د کارونې، د اړتیا او ګټې په اړه عامه پوهاوی پیل کړی دی.

د خوست د والي ویاند طالب منګل پدې اړه مشال راډیو ته وویل: "په خوست کې د افغانیو د ترویج پروسه پیل شوې ده، د ولسوالیو په لویو لارو او د خوست ښار په عبوري دروازو او د ښار په منځ کې هغه څوک چې راځي د پولیسو لخوا ښکته کیږي، دوی صرافانو ته معرفي کېږي، کلدارې ورکوي او افغانۍ ترلاسه کوي، ټولو امنیتي ارګانونو ته په جدیت هدایت شوی، چې د افغانیو د رایجولو لپاره مبارزه وکړي، ټول ولسونه راسره همکاره دي او د دې پروسې کلک ملاتړ کوي."

د خوست اوسیدونکي وايي، افغانۍ د دې وطن خپله سیکه ده، خو شرط دادی چې په اول ګام کې په ښارونو کې مروجه شي.

د خوست درې تنه اوسیدونکي محمود، حاجي غفار او حاجي بخت محمد وايي، په کلدارو راکړه ورکړه باندې د خلکو تاوان دی، ځکه نن سبا سوداګر او دوکانداران توکي او شيان په کابل او نورو ولایتونو کې په افغانیو اخلي او کله چې یو ځل کلداره اخلي او بیا يې افغانیو ته اړوي، نو دوه وارې تاواني کیږي.

دوی زیاتوي، کچیرې د افغانیو د رایجولو لپاره د افغان حکومت اراده پیاوړي وي، نو باید په ټولو يې یو شان عملي کړي.

په سویل ختیز زون کې د افغانستان بانک چارواکي وايي، چې د افغانیو د رایجولو پروسه څوارلس کاله مخکې پیل شوې وه او چا به چې سرغړونه کوله، نو هغوی به نقدي جریمه کېدل، دې کار لس کاله وخت ونیو، خو دا پروسه د فساد ښکار شوه او خلکو ورڅخه سوء استفادې وکړې.

په سویل ختیز زون کې د افغانستان بانک مسوول معلم شاه نیکیار وايي، د خوست خلک چې سرمایه يې کلدارې ده، باید په افغانیو باندې يې بدله کړي.

دی زیاتوي، که چیرې خلک لدې فرصته ګټه وانخلي، نو نور به هم تاواني شي.

د ازبکستان ولسمشر شوکت میرضیایف وایي، نړۍ هغو ګواښونو ته پاملرنه نه کوي چې له افغانستانه پيښېدونکي دي.

میرضیایف پرون شنبه ( د حمل ۱۶مه) په سمرقند کې د منځنۍ اسیا او اروپايي ټولنې په سرمشریزه کې وویل چې منځنۍ اسیا او اروپا دواړه له مشترکو امنیتي ګواښونو سره مخامخ دي.

هغه دغه ګواښونه ترهګري، سخت دریځۍ، افراطیت، سایبري جرمونو، د نشه یي توکو قاچاق او کډوالي بللې ده.

د ازبکستان ولسمشر ویلي چې د دغو ګواښونو د مخنیوي لپاره باید د طالبانو له حکومت سره تعامل وشي او افغانستان کې زیربنایي پروژو او پانګونې ته کار وشي.

د سمرقند غونډه د ازبکستان په کوربه توب پرون شنبه ترسره شوه چې د منځنۍ اسیا او یوشمېر اروپایي هېوادونو مشران په کې جرګه شوي وو.

د طالبانو حکومت تراوسه په دې اړه څه نه دي ویلي، خو تر دې وړاندې یې د ګاونډېو هېوادونو ورته اندیښنې بې ځایه بللي دي.

په ملګرو ملتو کې د پاکستان یوه استازي پر نړیوالې ټولنې غږ وکړ چې په افغانستان کې وسله والو ډلو ته د نویو پرمختللیو وسلو د لیږد مخه ونیسي.

په ملګرو ملتو کې د پاکستان د استازولۍ سلاکار سید عاطف رضا نن په نیویارک کې د امنیت شورا غونډې ته وویل چې په افغانستان کې وسله والې ډلې له بهرنیو ځواکونو څخه پاتې د میلیارډونو ډالرو په ارزښت وسلې لري چې د پاکستان دننه په بریدونو کې کارول کیږي.

سید عاطف رضا له خپلو نړیوالو شریکانو وغوښتل چې د دغو پاتې وسلو پراخه زیرمه دې بیرته ترلاسه کړي، وسله والو ترهګرو ډلو ته د هغوی د لاسرسي مخه دې ونیسي او د ناقانونه وسلو د دې غوړیدونکي تور بازار د تړلو لپاره دې اقدامات وکړي.

پاکستاني چارواکو په وار وار ادعا کړې چې په دغه هیواد کې بریدونه په افغانستان کې پلان شوي او وسله وال له بهرنیو ځواکونو څخه پاتې شوي وسلې کاروي.

خو طالبانو دا ادعا رد کړې ده او ویلي یې دي چې افغانستان د پاکستان د امنیتي ناکامۍ مسوول نه دی.

اروپايي ټولنې او د منځنۍ اسیا د هېوادونو مشرانو په افغانستان کې نجونو ته د زده کړو د شرایطو په رامنځته کولو ټنیګار کړی دی.

د دغو هېوادونو مشرانو پرون جمعه د ازبکستان په سمرقند ښار کې تر غونډې وروسته په یوې اعلامیه کې ویلي، " اړتیا ده د ټولو افغانانو په ځانګړي توګه د ښځو او نجونو اساسي او بشري حقونه ورکړل شي".

په اعلامیه کې په افغانستان کې د یو ټول ګډونه حکومت پر جوړیدو هم ټنیګار شوی دی.

که څه هم طالبان اعاده کوي حکومت يې ټول شموله دی، خو د دوی د مخالفان په ګډون، نړیواله ټولنه ورسره په دې ادعاده کې همغږې نه ده.

نړیوالې ټولنې د طالبانو د حکومت د رسمیت پیژندو لپاره افغان ښځو او نجونو ته د بشري حقونه ورکړه او د ټول ګډون حکومت رامنځته کولو شرطونه ایښي دي.

طالبان وايي، د افغان ښځو حقونه يې د اسلامي شرعیات په چوکاټ کې تامین کړي دي.

متحده عربي اماراتو ژمنه وکړه چې افغانستان ته به له ستنو شویو افغان کډوالو سره مرسته وکړي.

د افغانستان لپاره د متحد عربي اماراتو ځانګړي استازي محمد خلفان نن په کابل کې د طالبانو د ریاست الوزرا له مرستیال عبدالسلام حنفي سره د لیدو پرمهال خپل هیواد ته له ستنیدونکو اغیزمن شویو کډوالو سره د مرستو خبره وکړه، خو په دې برخه کې یې توضیحات نه دې ورکړي چې څومره مرسته او په څه ډول مرسته به کوي.

اسلام اباد ویلي دي، هغه کډوال چې په دغهَ هیواد کې ( اې سي سي) کارتونه لري یا د اوسیدو قانوني اسناد نه لري، که د اپریل تر لسمې له پاکستانه بهر نه شي، په زوره به یې وباسي.

پاکستان ویلي دي چې د روان میلادي کال تر اخره به شاوخوا درې میلیونه افغان کډوال له خپلې خاورې وباسي.

د ملګرو ملتونو د کارپوهانو یوې ډلې له پاکستانه غوښتي چې د افغان کډوالو د جبري ایستلو لړۍ دې ودروی.

په هغه اعلامیه کې چې د دې سازمان پر ویب پاڼه پرون جمعه خپره شوې راغلي، " میلیونه افغانان په پاکستان کې پرته له دې چې پر مشروع غوښتنو يې غور وشي، د ستنېدو له ګواښ سره مخ دي".

په اعلامیه کې وړاندې ویلي شوي، د پاکستان د حکومت دا اقدام د بشري حقونو او کډوالۍ د نړیوالو قوانینو څخه ښکاره سرغړونه ده.

د اعلامیې له مخې په دغو اخراج شویو افغانانو کې تر ټولو ډیرې زیانمنونکې ډلې ښځې، نجونې، مذهبي او قومي لږکۍ، د بشري حقونو فعالان او خبریالان دي.

د پاکستان حکومت د اپریل میاشتې له پیله له دې هیواده د بې اسناده او ای سي سي کارت لرونکو افغان کډوالو د جبري ایستلو لړۍ پیل کړې ده.

که څه هم پاکستان ادعاده کوي چې دوی یوازې هغه افغان کډوال دپیورټ کوي چې په پاکستان کې د پاتي کیدو قانوني اسناد نه لري، خو په پاکستان کې میشت افغان کډوال بیا وايي، پاکستاني پولیس هغه افغانان هم نیسي چې قانوني اسناد او ویزه لري.

د لونګو امېل په نوم پسرلنۍ مشاعره وشوه.

دا مشاعره پرون ماښام د جرمني په کولن ښار کې د افغانستان د کلتوري ودې ټولنې له خوا جوړه شوې وه.

مشاعره کې له جرمنې، فرانسې، بلجیم، سویډن ، ډنمارک او نورو اروپايي هيوادونو لسګونو شاعرانو ګډون کړی و چې په پښتو او دري ژبو يې خپل شعرونه ولوستل.

د طالبانو له خوا د دوو زنداني شویو برتانوي اتباعو زوی جانتن رینلډز د امریکا له ولسمشر ډونالډ ټرمپ څخه غواړي چې د مور او پلار په خوشې کولو کې ورسره مرسته وکړي.

په هغه ویډیو کې چې رینلډز ازادي راډیو ته لیږلې، هغه د خپلې لور سره د سپینې ماڼۍ مخې ته ولاړ لیدل کیږي او له ولسمشر ټرمپ څخه د مرستې غوښتنه کوي.

"موږ ته په وار وار ویل شوي چې دوی بې ګناه دي، هیڅ جرم یې نه دی کړی او ډیر ژر به خوشې شي. خو دوی لا هم په زندان کې دي. د برتانیا حکومت موږ ته ویلي چې زما د مور او پلار د خوشې کولو لپاره به په خپل ټول توان سره هرڅه وکړي. خو د یو برتانوي او امریکايي تبعه په توګه، زه دلته ولاړ یم او له تاسو څخه غواړم چې له زندان او له هغه هېواده زما د مور او پلار د ایستلو په برخه کې مرسته وکړئ."

باربي او پیټر رینلډز، یوه برتانوۍ جوړه چې له ۱۸ کلونو راهیسې په افغانستان کې اوسېده، د فبروري په لومړۍ نیټه د طالبانو لخوا ونیول شول.

دوی د زده کړې او د ماشومانو د ساتنې په برخو کې کار کاوه.

پاکستانۍ انګلیسي ژبې ډان ورځپاڼې د جمعې په ورځ د کراچۍ د چارواکو په وینا خبر ورکړ چې د شپاړس زره یوسل او اته دیرش افغانانو د ایستلو بهیر پيل شو.

د راپور له مخې دا هغه افغانان دي چې ( اې سي سي) کارتونه لري او تر اوسه پولیسو څه باندې یونیم سل کسان نیولې دي.

د پاکستان د کورنیو چارو وزارت د مارچ په شپږمه په یوه بیان کې ویلي و چې ټول غیرقانوني بهرنیان او د ( اې سي سي) کارتونو درلودونکي کسان دې د مارچ تر یو دیرشمې له پاکستانه په خپله خوښه ووځي. بیا د اختر په خاطر دا موده د اپریل تر لسمې تمدید شوه.

د ازادي راډیو د راپورونو له مخې په اسلام اباد، راولپنډۍ او د پاکستان په یوشمیر نورو ښارونو کې هم د پولیسو له لورې د افغان کډوالو د نیولو بهیر ګړندی شوی دی.

د طالبانو د ترافیک عمومي ریاست نن په یوه بیان کې ویلي دي چې د روژې مبارکې په وروستۍ ورځ او د اختر په دریو ورځو کې اتیا ترافیکي پیښې رامنځته شوې دي چې له امله یې دیرش کسان وژل شوي او یوسل او پنځه پنځوس نور ټپيان شوې دي.

د اختر په ورځو شپو کې یوشمیر کسان بیلابیلو ولایتونو او تفریحي ځایونو ته په چکر ځي چې له امله یې تیرکال هم د اختر په ورځو کې شاوخوا پنځوسو کسانو د ترافیکي پيښو له امله خپل ژوند له لاسه ورکړی وو او نژدې یوسل او پنځه اتیا نور ټپيان شوي وو.

د طالبانو د بهرنیو چارو وزیر امیرخان متقي په کابل کې د ایران د بهرنیو چارو وزارت له یوه لوړپوړي چارواکي سره د حقابې او د افغان کډوالو په اړه خبرې کړي دي.

په کابل کې د ایران سفارت په خپله ایکس پاڼه په یوه بیان کې لیکلي چې د ایران د بهرنیو چارو وزارت سلاکار او د جنوبي اسیا د برخې مشر محمدرضا بهرامي له ښاغلي متقي سره لیدلي.

دغه سفارت زیاته کړې چې متقي د افغانستان او ایران ترمنځ اړیکې مثبتې ارزولي او د شته فرصتونو څخه د ګټې اخیستنې پر اهمیت یې ټینګار کړی دی.

د سفارت په اعلامیه کې ویل شوي چې د غونډې په جریان کې، بهرامي "د ګاونډیتوب پالیسۍ ته غاړه ایښودل د بهرني سیاست لومړیتوب وګاڼه."

همدارنګه، د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت مرستیال ویاند حافظ ضیا احمد په یوه مطبوعاتي کنفرانس کې اعلان وکړ چې دواړو خواوو د نویو پرمختګونو، دوه اړخیزو اړیکو، د اوبو موضوع او په ایران کې د افغان کډوالو د وضعیت په اړه خبرې کړې دي.

دا په داسې حال کې ده چې ایران او طالبان پخوا له هلمنده د ایران د حقابې په اړه له سختو کړکیچونو سره مخ وو.