د افغانستان ولسې جرګې نن هغه سند تصویب کړ چې د افغانستان غړیتوب په رسمي توګه د سوداګرۍ په نړیوال سازمان یا WTO کې ثابتوي.

د سوداګرۍ وزارت مرستیال مزمل شینوارې د ولسې جرګې له غونډې وروسته ازادي راډیو ته وویل افغانستان د WTO ټول شرایط پوره کړې او له یوولس کلنو هڅو وروسته یې په دې سازمان کې غړیتوب ترلاسه کړ.

ښاغلی شینواری وایي چې، د سوداګرۍ په نړیوال سازمان یا WTO کې غړیتوب به افغانستان ته د ترانزیت په برخه کې ډير امتیازونه ورپه برخه کړي:

"د افغانستان لپاره یوښه فرصت دی ګټې یې هم ډېري دي او خودا چې موږ به نړیوال په ځانګړې توګه د ۱۶۲ هیوادونوبازارونو ته پرته له کوم دوه اړخیز تړون څخه صادرات ولرو مخکې له دې موږ مجبوره وو چې له دغه هیوادونو سره یو تړون ولرو خو اوس دغه اړتیا نشته ځکه چې افغانستان ددغه سازمان غړیتوب اوس ترلاسه کړی دی."

افغانستان د ۲۰۱۴ کال د ډسمبر په ۱۷ نېټه د سوداګرۍ په نړیوال سازمان کې په رسمي توګه غړیتوب ترلاسه کړ.

ښاغلي شینواری وایي هیله من دی چې په راتلونکو دوو اونیو کې به دغه سند د مشرانو جرګې له خوا هم تصویب شي.

ملګري ملتونه وايي د افغانستان په ختیځ کې مرګونې زلزلزلی د سلګونو زرو ماشومانو ژوند له ستونزو سره مخ کړی دی.

د کوچنیانو لپاره د ملګرو ملتونو مرستندوی صندوق یا یونیسیف نن چهارشنبه په خپلې ایکسپاڼه کې ولیکل چې په کونړ او څیرمه ولایتونو کې د روستی زلزلې له امله او په داسې حال کې چې ژمی را روان دی د ۲۱۲ زرو کوچنیانو او ددوی د کورنیو ژوند له ستونزو سره مخ دی.

یونیسیف د سختو زلزله ځپلیو سره د خپلو مرستو د دوام لپاره د ۲۲ ملیونو ډالرو غوښتنه کړې ده.

ملګرو ملتونو د افغانستان لپاره د ۱۳۹،۶ میلیون دالرو په ارزښت د بیړني غبرګون څلور میاشتنۍ طرحه جوړه کړې، چې بشرپال سازمانونه وکولای شي د افغانستان په ختیځ کې د تیرې اونۍ د ویجاړونکې زلزلې څلور لکه او ۵۷ زره زیانمنو ته مرستې ورسوي.

طالبانو د ملګرو ملتو د بشري حقونو د شورا تورونه چې په افغانستان کې بشري حقونه نه رعایت کیږي، رد کړل.

د طالبانو مرستیال ویاند وویل چې په افغانستان کې هیڅ بشري حقونه نه دې نقض شوي، په اسلامي نظام کې د ټولو اتباعو حقوق خوندې دي او د ځینو بنسټونو ادعاوې په دې برخه کې سمې نه دي.

حمد الله فطرت دا څرګندونې پرون وروسته تر دې وکړې چې د ملګرو ملتو د بشري حقونو د شورا په غونډه کې په افغانستان کې د بشري حقونو په ځانګړي ډول د ښځو او نجونو د حقونو په اړه ژوره اندیښنه ښکاره شوه.

دا غونډه چې په جینوا کې ترسره شوه د لږ تر لږه اته دیرش هیوادونو او نړیوالو موسسو استازیو پکې ګډون کړی وو. د غونډې برخه والو پر طالبانو غږ وکړ چې د بشري حقونو په برخه کې دې خپلې نړیوالې ژمنې پر ځای کړي.

په دې غونډه کې د تیر په څیر د طالبانو استازیو ته د ګډون بلنه نه وه ورکړل شوې.

د افغانستان د کرکټ ملي لوبډلې په اسیایي جام کې د هانګ کانګ لوبډلې ته د څلور نوي منډو په توپیر ماتې ورکړه.

دا د روان اسیایي جام لومړۍ لوبه وه چې تیرماښام په ابوظبي کې ترسره شوه.

لومړی بټنګ افغانستان وکړ چې په ټاکلیو شل اورونو کې یې یوسل او اته اتیا منډې جوړې کړې. په افغان بټسمینانو کې صدیق الله اتل په درې اویا منډو ناسوځیدلی پاتې شو، عظمت الله عمرزي پنځوسیزه وکړه.

مقابل لورې په شل اورونو کې څلور نوي منډې جوړې کړې او نهه لوبغاړي یې وسوځیدل.

افغانستان او هانګ کانګ په ( ب) ګروپ کې له بنګله دیش او سریلاناکا سره یوځای شوې دي.

په الف ګروپ کې متحد عربي امارات، عمان، هند او پاکستان سره لوبیږي.

نن به په دې اتلولیو کې هند له کوربه هیواد، متحد عربي اماراتو سره مخامخ شي.

د دې جام پایلوبه به د سپتمبر په اته ویشتمه ترسره شي.

ملګرو ملتو نن د افغانستان له زلزله ځپلیو سره د نژدې یوسل او څلویښت میلیونه ډالرو بیړنۍ مرستې غوښتنه وکړه.

ملګرو ملتو په دې اړه په خپاره کړي بیان کې ویلي دي چې په دې ډول به د افغانستان په ختیځ کې له نیم میلیون ځپل شویو خلکو سره مرسته وکړي.

رویټرز اژانس د افغانستان لپاره د بشري مرستو د همغږه کوونکي اندریکا راتوات څرګندونې رااخیستې دي چې وایي، دا هغه شیبه ده چې نړیواله ټولنه باید ژور فکر وکړي او له هغه ولس سره خواخوږي وښیي چې وار له مخه یې ډير کړاوونه زغملي دي.

نوموړي زیاته کړه چې څو اونۍ وروسته به د کونړ په لوړو سیمو کې هوا ډيره سړه شي چې خطر به نور ورسره زیات شي.

د اګست په یو دیرشمه نیټه د افغانستان په ختیځ کې د زلزلې له امله تر دوه زره دوه سوه ډیر کسان ووژل شول او تر درې زره شپږ سوه ډیر ټپيان شول.

په فراه کې ځايي سرچینې وايي چې د دغه ولایت په بالابلوک ولسوالي کې د چاودنې له امله اووه تنه وژل شوې دي.

په بالابلوک کې د طالبانو چارواکو ویلي دي چې د چاودېدونکو توکو د چاودنې له امله د پنځو ماشومانو په ګډون د یوې کورنۍ اووه غړي وژل شوي دي.

دا پيښه تېر مازدیګر د بالابلوک ولسوالي په نواباد کلي کې وشوه. تر اوسه څرګنده نه ده چې دا چاودیدونکي مواد څرنګه په دې کور کې ځای پرځای شوي و، یا وروړل شوي و.

په افغانستان کې د ماین پاکۍ د موسسو په وینا ماینونه او له جګړو پاتې چاودیدونکي مواد هره میاشت لسګونو کسانو ته مرګ ژوبله اړوي.

د افغانستان پخواني ولسمشر حامد کرزي او د پرځول شوي جمهوري نظام د سولې د عالي شورا مشر عبدالله عبدالله د احمد شاه مسعود د څلرویشتم تلین په یاد په جلا جلا بیانوو کې د هغه د مبارزې ستاینه کړې ده.

کرزی او عبدالله چې په کابل کې د طالبانو په واکمنۍ کې ژوند کوي، احمد شاه مسعود یو مجاهد اتل یاد کړی دی.

د جمهوري نظام پرمهال به د احمد شاه مسعود د تلین له رارسیدو سره سم یوه اونۍ د شهیدانو د اونۍ په مناسبت غونډې، لاریونونه او د ویر مراسم ترسره کیدل، خو په تیرو څه باندې څلورو کلونو کې چې طالبانو کابل نیولی دی، د مسعود ورځ نه لمانځل کیږي.

احمد شاه مسعود چې د طالبانو په لومړۍ واکمنۍ کې یې له هغوی سره سختې جګړې وکړې، له ننه څلرویشت کاله مخکې د تخار په خواجه بها الدین ولسوالي کې د یوه ځانمرګي برید له امله ووژل شو.

د کریکټ اسیایي جام نن سه شنبه د افغانستان او هانګ کانګ په لوبې سره پيلیږي.

لوبه ماښام ۷ بجې د اماراتو په شیخ زاید ستډیوم کې ترسره کیږي.

د افغانستان د کرکټ ملي لوبډله به په ب ګروپ کې له هانګ کانګ، بنګله دیش او سریلانکا سره لوبې کوي.

د هند، پاکستان، متحده عربي اماراتو او عمان د کرکټ ملي لوبډلې به په الف ګروپ کې لوبېږي.

افغانستان تر دې لوبو مخکې د اماراتو په کوربه توب له پاکستان او کوربه هېواد سره یوه درې اړخیزه لوبلړۍ درلوده چې دویم مقام یې په کې خپل کړ.

د روغتیا نړیوال سازمان( ډبلیو.ایچ.او) وایي، د کونړ د زلزله ځپلو د ملاتړ لپاره د دوی د طبي مرستو یوه نوې کارګو کابل ته ورسېده.

دغې بسته کې ۳۵ متریک ټنه ژوند ژغورونکي طبي وسایل شامل دي.

ډبلیو ایچ او د دوشنبې په ماښام یوه خبرپاڼه کې ویلي چې له دې کارګو سره زلزله ځپلو ته د دوی د بیړنیو طبي مرستو اندازه نژدې ۸۰ ټنو ته ورسېده.

دغه مرستې د یاد سازمان د دوبۍ له ګدامه افغانستان ته انتقال شوي چې د جراحۍ کیټونه، د لومړنیو مرستو بستې، د غیر ساري ناروغیو د درملنې مواد او دارو درمل په کې دي.

کونړ کې د اګست د ۳۱مې زلزلې د طالب چارواکو په وینا له ۲۲ سوو ډیر کسان ووژل او له ۳۶۰۰ ډېر نور یې ژوبل کړل.

د ملګرو ملتونو د بشري چارو د همغږۍ ادارې پرون دوشنبه وویل، د ټولو اغیزمن شویو خلکو شمیر ۸۴ زرو ته رسیږي.

تاجکستان د کونړ له زلزله ځپلو سره څه باندې درې زره ټنه بشري مرسته کړې ده.

د ازادۍ راډيو تاجکستاني څانګې لیکلي چې په دغو مرستو کې چې نن یې کاروان افغانستان خواته روان شوی، اوړه، غوړي، بوره، کمپلې، خیمې او نور لومړني مواد شامل دي.

له زلزله ځپلو سره د چین، قطر او هند په ګډون ګڼ شمیر هېوادونو د لومړنیو موادو او د بریتانیا، جنوبي کوریا او استرالیا په ګډون یوشمیر نورو نقدي مرسته کړې ده.

زلزله ځپلي وایي، لومړنۍ مرستې ور رسیدلي، خو په خبره یې دا لنډمهاله دي او د دایمي ملاتړ لپاره یې باید بیرته سرپناوې او د ژوند امکانات ورته برابر شي.

د ملګرو ملتونو پراختیایي پروګرام ویلي، د زلزله ځپلو د لنډمهالي او اوږدمهاله ملاتړ لپاره شاوخوا ۸ میلیونه ډالرو ته اړتیا لري.

په ملګرو ملتونو کې د افغانستان د دایمۍ استازولۍ سرپرست نصیر احمد فایق یوځل بیا د طالبانو له خوا د ده په ټکو " د پخوانیو پوځیانو د نیولو، شکنجې او وژلو" پر دوام نیوکه کړې ده.

فایق نن دوشنبه ( د سنبلې ۱۷مه) پر خپله ایکس پاڼه/ پخواني ټویټر لیکلي " مستند راپورونه شته چې ښيي له ګاونډیو هېوادونو اخراج شوي پخواني پوځیان افغانستان کې په هدفي ډول وژل شوي".

د فایق په خبره دا د بشریت ضد جنایت دی او عاملان یې باید ځواب ویونکي اوسي.

فایق د بي بي سي هغه راپور ته هم اشاره کړې چې د دوو سرچینو په حواله یې لیکلي، د طالبانو استخباراتو د پخواني جمهوري نظام دوه لوړپوړي قومندانان نیولي دي.

د دغه راپور له مخې نیول شوي قومندانان یو فرید سیدخیلي دی چې پخواني حکومت کې د بغلان د پامیر قل اردو د دریمې لوا قومندان و او بل هم پرویز سیدخیلي دی چې د همدې لوا د پلي کنډک مشر و.
دغه کسان د کابل په ۱۱مه او ۴مه حوزه کې نیول شوي دي.

فرید سیدخیلي وروستیو کې له ایران او پرویز سیدخیلي له پاکستانه افغانستان ته ډیپورت شوي دي.
د طالبانو د حکومت سرچینو تراوسه د دغه خبر د تایید یا رد په اړه په رسمي ډول څه نه دي ویلي.