پر اوکراین د روسیې په هوايي بریدونو کې د دووماشومانو په ګډون لږ تر لږه شپږ تنه وژل شوي دي.

د اوکراین ولسمشرولودمیرزیلینسکي دغه بریدونه "ناوړه " بللي او ویلي یې دي چې د پلازمینې په ګډون په لږترلږه لسو سیمو کې دغو بریدونو د انرژۍ او ملکي تاسیساتو ته زیان رسولی دی.

زیلینسکي پرخپله ایکس پاڼه لیکلي، "یوه بله شپه دا ثابتوي چې روسیه له جګړې څخه د وتلو لپاره کافي فشار نه احساسوي.... د ډيپلوماسۍ په اړه د روسیې خبرې ترهغه وخته پورې هیڅ معنی نه لري چې د روسیې مشرتابه د ستونزي جدي احساس ونه کړي."

نوموړي دغه څرګندونې سویډین ته تر سفردمخه وکړې چیرې چې دواړه هیوادونه به خپل ترمنځ د دفاعي همکاریو په اړه خبرې وکړې.

د ملګرو ملتونو لوړ پوړې محکمه به د چهارشنبې په ورځ د هغو ادارو په وړاندې د اسراییل د مکلفیتونو په اړه پریکړه وکړي چې په غزه کې فلسطینیانو ته بشري مرستې چمتو کوي. دا په داسې حال کې ده چې په غزه کې له نافذ شوي اوربند وروسته مرستندویه ادارو دې ځپل شوې سیمې ته د زیاتو مرستو د لیږدولو هڅې تیزې کړې دي.

په هاګ کې د عدالت نړیوالې محکمې ICJ له قاضیانو څخه د "مشورتي نظر" غوښتنه شوې چې په غزه کې د مرستو رسولو د اسانتیا لپاره د اسراییل مسولیت واضح کړي.

ملګرو ملتونو له ICJ څخه وغوښتل چې بې له خنډه د فلسطینیانو د بقا لپاره د اړینو بیړنیو اړتیاو چمتو کولو او اسانه کولو د یقیني کولو په ګډون د اسراییل مسولیتونه، د یوه اشغالګرځواک په توګه د ملګرو ملتونو او نورو ادارو په وړاندې روښانه کړي.

د ICJ دا مشورتي نظر به اجرایي بڼه نه لري خو د محکمې په باورهغه له قانوني او د اخلاقي اعتبار له پلوه دروند وزن لري.

د ۲۰۲۴ کال په جولای کې د عدالت نړیوالې محکمې یو بل مشورتي نظر هم ورکړی و چې پکې ویل شوي وو په فلسطیني سیمو کې د اسراییل اشغال "غیرقانوني" دی او باید ژر تر ژره پای ته ورسیږي.

د عدالت نړیوالې محکمې قاضیان همدارنګه هغه ادعاوې هم اروزی چې د جنوبي افریقا لخوا دې محکمې ته وړاندې شوې او وایي، اسراییل په غزه کې په خپلو کړنو سره د ۱۹۴۸ کال د ملګرو ملتونو د نسل وژنې کنوانسیون ترپښولاندې کړی دی.

د لیتوانیا په پلازمینه ویلنیوس هوايي ډګر کې الوتنې نن چهارشنبې سهار وختي بیا پیل شوې.

د رویټرزخبري آژانس د راپورله مخې د هوایی ډګر چارواکو په یوه بیان کې د هوایي ډګر د فعالیت د بیا پیل اعلان وکړ.

د لیتوانیا د بحران د مدیریت ملي مرکز ویلي، هوایی ډګر د سه شنبې په ماښام وروسته له هغه وتړل شو چې د ګاونډي بیلاروس څخه د قاچاق وړونکو لسګونوبالونونه د پلازمینې فضا ته ننوتل.

دې هوایي ډګرته تلونکې ډیرې الوتنې نورو هوایي ډګرونو ته منحرفې شوې او ځینې بهر ته تلونکې الوتنې لغوه شوې.

دغو محدودیتونو چې د سه شنبې په ورځ په سیمه ایز وخت د شپې په ۱۰:۲۳ بجو لګول شوي و، ۳۰ الوتنې او له ۴۰۰ څخه ډیر مسافر اغیزمن کړل.

د روسیې هوايي بریدونو د اوکراین په پلازمېنه کییف کې لږ تر لږه دوه تنه وژلي دي.

د کییف ښار یوه چارواکي تیمور تکاچنکو نن (چهارشنبې) وویل چې دا بریدونه د اوکراین د برېښنايي زېربنا پر ضد وو.

تکاچنکو په خپل ټیلیګرام کې ولیکل:

«د پلازمېنې د قربانیانو شمېر دوو تنو ته رسېدلی»،

په داسې حال کې چې نورو چارواکو هم د بې‌پیلوټه الوتکو د پراخو بریدونو خبر ورکړی دی.

د اوکراین د انرژۍ وزیرې، سویت‌لانا ګرینچوک، په فیسبوک کې تایید کړه چې روسیې تېره شپه د اوکراین د انرژۍ پر اساسي تأسیساتو ستر بریدونه کړي دي.

د کییف ښاروال، ویتالي کلیچکو، په یوه خبرپاڼه کې وویل چې د چهارشنبې په سهار وختي پر پلازمېنې د بې پېلوټه الوتکو بریدونه شوي، چې له امله یې یو شمېر کسان ټپیان شوي او د استوګنې ودانیو ته زیان رسېدلی دی.

اوکرایني چارواکو همداراز ویلي چې د زاپوریژیا په ګډون لږ تر لږه په درې نورو ولایتونو کې ورته بریدونه شوي، چې له امله یې یو شمېر کسان ټپیان شوي او برېښنا پرچاو شوې ده.

دا بریدونه په داسې وخت شوي چې د متحدو ایالتونو ولسمشر ډونالډ ټرمپ له مسکو او کییف دواړو څخه غوښتي چې د اوسنیو کرښو په اوږدو کې جګړه ودروي.

ټرمپ د سې شنبې په ورځ وویل چې له ولادیمیر پوتین سره یې د بوداپست پلان شوې لیدنه لغوه کړې، ځکه نه یې غوښتل چې په داسي ناسته کې برخه واخلي چې نتیجه نه لري.

په اسلام آباد کې د ترهګرۍ ضد یوې محکمې (اي ټي سي) د پښتون ژغورنې غورځنګ (پي ټي ايم) د مشر منظور احمد پښتین د نیولو امر کړی دی.

د ترهګرۍ ضد محکمې قاضي تنوير عباس سپرا دا امر له دې کبله کړی چې د ده په وینا منظور پښتين محکمې ته له حاضرېدو ډډه کړئ ده.

د منظور پښتين د نيولو د امر په اړه د پښتون ژغورنې غورځنګ يو مخکښ غړي او حقوقپوه عطاءالله جان د ازادي راډیو مشال څانګې ته وويل چې دا امر نن (۲۱ اکتوبر ) نه دی شوی بلکې څو ورځې پخوانی دی.

د عطاالله جان په باور د محکمې امر جدي مسله نه ده او دا په پاکستان کې د محکمو له لوري عادي چاره ده.

د پې ټي ايم مشر منظور پښتين له یوې مودې راهيسې په عام محضر کې نه دی څرګند شوی او له رسنيو سره هم خبرې نه کوي.

د امريکا او روسيې د ولسمشرانو، ډونالد ټرمپ او ولادیمیر پوتین، تر منځ اعلان شوې لیدنه ښايي وځنډېږي، ځکه چې د دواړو هېوادونو د جګپوړو دیپلوماتانو لومړنۍ خبرې اترې ځنډول شوې دي.

د CNN د راپور له مخې، د امريکا د بهرنيو چارو وزير مارکو روبیو او د روسيې د بهرنيو چارو وزير سرګی لاوروف ترمنځ خبرې د سې‌شنبې په ورځ، د اکتوبر ۲۱مه نېټه، وځنډېدې.

په ځواب کې، د روسيې د بهرنيو چارو مرستيال وزير وويل چې د ټرمپ او پوتين ترمنځ د داسې لیدنې حتی پلان هم نه و ، جوړ شوی.

د دې ناستې د ترسره کېدو موضوع د دواړو مشرانو ترمنځ د اکتوبر په ۱۷مه د يوه ټيليفوني تماس پر مهال مطرح شوې وه. تمه کېده چې روبیو او لاوروف د دې لیدنې د چمتووالي لپاره مخامخ وګوري.

د امريکا د بهرنيو چارو وزارت تأييد کړې ده چې لاوروف د اکتوبر په ۲۰مه له روبیو سره ټليفوني تماس درلود.

د فرانسې پخوانی ولسمشر نیکولا سرکوزي د سې‌شنبې په ورځ د پنځه کاله قید لپاره په پاریس کې زندان ته داخل شو.

سرکوزي، چې ۷۰ کلن دی، د جنایي سازمان په جوړولو کې د ونډې اخیستو په تور مجرم وپېژندل شو. دا تور د هغه د ولسمشریزو ټاکنو د کمپاین د تمویل له امله دی، چې ګواکي د ليبيا د پخواني دیکتاتور معمر قذافي له خوا تمویل شوی و.

سرکوزي پر خپلې بې‌ګناهۍ ټينګار ورکړ او په يو بیان کې یې، چې په ایکسپاڼه (پخواني ټویټر) کې خپور شو، وليکل:

«زه بې‌ګناه يم، او د دې قضایي رسوايۍ د افشا کولو هڅې ته به دوام ورکړم.»

هغه زياته کړه چې دا پرېکړه د يوې اوږدې او ناعادلانه څېړنې پايله ده، چې پر جعلي سند ولاړه وه.

سرکوزي به په (لا سانته) زندان کې، چې د پاریس په مرکز کې دی، بند تېر کړي. راپورونه وايي، هغه به د ساتنې په ځانګړې څانګه کې وساتل شي، خو د چارواکو په وينا، له ده سره به په هيڅ ډول ځانګړې امتیازي چلند نه کېږي.

د پاکستان د روغتيا وزارت اعلان کړی چې په دغه هېواد کې د ماشومانو د ګوزڼ (پولیو) يوه نوې پېښه ثبت شوې ده.

وزارت پرون (دوشنبې) وویل، دا ماشوم ۱۲ مياشتنی دی او د خيبر پښتونخوا اوسېدونکی دی. د دې تازه پېښې له ثبتېدو سره، يوازې په خيبر پښتونخوا کې د پولیو د ناروغانو شمېر ۱۹ تنو ته رسېدلی، او په روان ۲۰۲۵ کال کې تر اوسه په ټوله پاکستان کې ۳۰ پېښې ثبت شوې دي.

د ماشومانو ګوزڼ يا پولیو يوه ويروسي ناروغي ده چې تر ډېره ماشومان پرې اخته کېږي. دا ويروس د خولې له لارې بدن ته ننوځي او د عصبي سيستم پر فعاليت اغېز کوي.

افغانستان او پاکستان هغه دوه هیوادونه دي چې لا هم د پولیو ویروس پکې محوه شوي نه دي.

تېره اوونۍ د افغانستان په کندهار او هلمند ولایتونو کې د پولیسو ۳ پېښې ثبت شوې.

سږ کال تر دې دمه په افغانستان کې د پولیو ۲۲ پېښې شوي او دا په داسي حال کې ده چې په پاکستان کې سږ کال تراوسه پورې د پولیو ۲۸ پېښې ثبت شوي دي.

په افغانستان کې تېر کال شپږ ماشومان ګوزڼ وهلي وو چې ټول یې د ننګرهار ولایت وو.

د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ د دوشنبې په ورځ (د اکتوبر ۱۹مه / د ميزان ۲۸مه) وويل، چې ده حماس سختدریځې ډلې ته يو فرصت ورکړی څو له اسراییل سره د اوربند له موافقې سره سم عمل وکړي، خو دا یې هم په کلکه ټينګار وکړ چې که دا ډله په عمل کې ځنډ وکړي، نو «ريښه به يې له منځه يووړل شي».

ټرمپ دا څرګندونې په سپینه ماڼۍ کې د اسټرالیا له صدراعظم انټوني البانېزي سره له کتنې ورروسته خبريالانو ته وکړې او ویې ویل:

«حماس ډېر ظالمانه چلند کړی، خو په حقیقت کې نور د ايران او د بل هیچا ملاتړ نه لري. هغوی بايد ښه چلند وکړي، او که ښه چلند ونه کړي، بېخ به یې وایستل شي.»

ټرمپ دا څرګندونې وروسته له هغه وکړې چې د هغه دوو لوړپوړو استازو — سټيف ویتکاف او جېرد کوشنر — د دوشنبې په ورځ له اسرائيلي صدراعظم بنيامين نتنياهو سره وليدل.

د امریکا مرستیال ولسمشر جې. ډي. ونس هم ټاکل شوې چې له نن سې شنبې تر پنجشنبې پورې اسرائيل ته سفر وکړي.

ټرمپ ټينګار وکړ چې د امریکا ځواکونه به د حماس پر ضد په جګړه کې مستقيم ګډون ونه کړي او زياته يې کړه چې څو هېوادونو موافقه کړې چې د غزې د ثبات لپاره د يوه ګډ نړيوال ځواک په چوکاټ کې برخه واخلي.

اروپایي چارواکو او د اوکراین ولسمشر د اوکراین د جګړې د پای ته رسولو په هڅو کې د روسیې د ولسمشر ولادمیر پوتین پر نیت شک څرګند کړی دی.

دوی پرون دوشنبه ( د تلې ۲۸مه) په دې اړه داسې مهال جرګه شول چې د راپورونو له مخې ډونالډ ټرمپ د اوکراین له ولسمشره غوښتي چې روسیې ته د سولې په بدل کې دونتڅک سیمه وسپاري.

فایننشل ټایمز ادعا کړې چې ټرمپ تیره جمعه په سپینه ماڼۍ کې له خپل اوکرایني سیال ولادمیر زلنسکي سره د خبرو پر مهال له هغه دغه غوښتنه کړې ده، خو خپله ټرمپ پرون خبریالانو ویلي، داسې کومه مسله د ده او زلنسکي ترمنځ نه ده مطرح شوې.

د اروپایي کمیسیون مرستیالې کایا کالاس د اروپایي ټولنې د بهرنیو چارو وزیرانو ترپرونۍ غونډې وروسته ویلي" روسیه یرغلګره او اوکراین قرباني دی او په خبره یې پر قرباني هېواد فشار اچول سم کار نه دی."

دا خبرې داسې مهال کیږي چې ټاکل شوې د امریکا، روسیې او اوکراین مشران راتلونکو څو اونیو کې په هنګري کې د اوکراین د سولې په اړه مخامخ خبرې وکړي.