فاکس نیوز چاینل وايي چې د سعودي عربستان دفاع وزیر، د پنجشنبې په ورځ، په پټه د امریکا له ولسمشر ډونالډ ټرمپ او نورو امریکايي چارواکو سره په سپینه ماڼۍ کې لیدلي او د ایران په اړه یې خبرې کړې دي.

دې شبکې د باوري سرچینو له قوله لیکلي چې خالد بن سلمان د سپینې ماڼۍ له چارواکو سره د ایران او اسراییل ترمنځ د تاوتریخوالي د کمولو او د خبرو مېز ته د تهران د بېرته راګرځېدو په اړه خبرې کړې دي.

فاکس نیوز ویلي، د سعودي دفاع وزیر همداراز د غزې جګړې د پای ته رسولو او له حماس ډلې سره د نیول شویو ټولو اسراییلي یرغملو د خلاصون لپاره د هڅو په اړه هم بحث کړی دی.

د "اکسیوس" ویب‌پاڼې خبریال، باراک راوید، هم په ایکسپاڼه (پخواني ټویټر) کې لیکلي چې د سعودي دفاع وزیر له ولسمشر ډونالډ ټرمپ سره تر لیدو وروسته، د ایران د وسله‌والو ځواکونو له لوی درستیز سره ټلیفوني تماس نیولی دی.

خالد بن سلمان، چې د سعودي د ولیعهد محمد بن سلمان کشر ورور دی، د روان کال په اپرېل کې ایران ته سفر کړی و او د علي خامنه يي په ګډون یې د ایران د اسلامي جمهوریت له یو شمېر چارواکو سره، لیدلي وو.

په اروپا کې د ګرمۍ روانې څپې ریکارډونه مات کړي او اندېښنې یې راپارولي دي، ځکه چې د دې لویې وچې په ځینو برخو کې تودوخه د سانتي ګراد تر ۴۰ درجو اوښتې ده.

په داسي حال کې چې اکثره اروپايي هیوادونه په تېره بیا جنوبي سیمې توده هوا تجربه کوي، په ترکیه کې اقلیمي شرایط سبب شوي چې ځنګلونه اور واخلي. دې اورونو د یوه ۸۱ کلن سړي ژوند هم اخیستی دی.

۳۷ کلیوال د بیړنیو مرستو د ټیمونو له خوا خوندي وژغورل شول.

سلګونه اوروژونکي، چې الوتکې او هېلیکوپترونه یې ملاتړ کوي، د پنجشنبې په ورځ د ترکیې ساحلي ښار چشمه (Cesme) ته د اور وژنې لپاره واستول شول.

ترکیې تېره اوونۍ د هېواد په کچه د سلګونو لګېدلو اورونو د وژلو هلې ځلې کړي، چې د تودو بادونو، شدیدې ګرمۍ او ټیټ رطوبت له امله رامنځته شوي وو. دا اورونه، چې ډېری یې اوس مړه شوي، لسګونه زره کسان له خپلو سیمو وتلو ته اړ کړي دي.

د جرمني په جنوب کې د اوږده واټن په یوه ریلګاډي کې یوه تن د پنجشنبې په ورځ څلور کسان په څټک برسېرن ټپیان کړل.

د شتراوبینګ پولیسو وویل، دا پېښه په ICE چټک رېلګاډي کې شوې، او حمله کوونکی نیول شوی دی.

رېلګاډی د جرمني له شمالي ښار هامبورګ څخه د اتریش پلازمېنې ویانا ته روان و، او دغه پېښه د بایرن ایالت په جنوبي برخه کې د شتراوبینګ او پلاتلینګ ترمنځ شوې ده.

پولیسو زیاته کړه، د برید په مهال په ریلګاډي کې شاوخوا ۵۰۰ کسان سپاره وو.

همداراز پولیسو وویل، شاوخوا ۱۵۰ پولیس، اور وژونکي او بېړني کارکوونکي سیمې ته واستول شول. د دې پېښې له کبله رېللار تړل شوې ده.

تراوسه پورې د دې برید انګېزه نه ده څرګنده شوې. خو پولیس وايي چې بریدګر ۲۰ کلن او د سوریې تبعه دی.

د پاکستان پوځ ادعا کوي چې نن (جمعه) یې خپل ۳۰ وسله وال مخالفان هغه مهال ووژل چې هغو غوښتل له افغانستان څخه پاکستان ته واوړي.

د پوځ په وینا، د پاکستاني طالبانو غړي د شپې ناوخته د خیبر پښتونخوا په شمالي وزیرستان ولسوالۍ کې لیدل شوي وو، او سرتېرو ترې وسلې، مهمات او چاودېدونکي توکي نیولي دي. پوځ په خپله خبرپاڼه کې نه ده روښانه کړې چې هلته نښته شوې وه که نه، او نور جزییات هم نه دي ورکړي.

پوځ ادعا کوي چې هند د دغو وسله والو ملاتړ کوي.

نوی ډیلي تر اوسه په دې اړه څه نه دي ویلي. د پاکستان چارواکي زیاتره وخت هند تورنوي چې له ناقانونه ډلو لکه د بلوچستان د آزادۍ پوځ او پاکستاني طالبانو سره مرسته کوي چې په پاکستان کې تاوتریخوالی بریدونه وکړي. دا تورونه وروسته له هغه زیات شوي چې د اپرېل په میاشت کې د هندوستان تر ولکې لاندې کشمیر کې پر سیلانیانو برید وشو او وروسته د دواړو هیوادونو ترمنځ نښتې وشوې.

د پاکستان ولسمشر آصف علي زرداري او صدراعظم شهباز شریف د امنیتي ځواکونو عملیات ستایلي دي.

پاکستاني ځواکونو د اپرېل په میاشت کې هم په همدې سیمه کې د ۵۴ وسله والو مخالفانو د وژلو ادعا کړې وه.

د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ وايي، ایران غواړي له امریکا سره خبرې وکړي او که اړتیا وي، دی چمتو دی د دغه هېواد له استازو سره وویني.

ټرمپ د پنجشنبې په ورځ (جولای ۳مه) ایووا ایالت ته د سفر پر مهال خبریالانو ته وویل: «ایران غواړي خبرې وکړي، زما په اند هغوی لیوال دي له ما سره خبرې وکړي او اوس د دې وخت راغلی چې دا کار وشي.» هغه زیاته کړه: «موږ نه غواړو هغوی ته زیان ورسوو.»

ولسمشر ټرمپ همدا راز تایید کړه چې د منځني ختیځ لپاره د ده استازی سټیو وېټکاف همدا اوس له ایران سره په خبرو بوخت دی.

دا خبرې داسې مهال کېږي چې د ایران د بهرنیو چارو وزارت مرستیال مجید تخت روانچي ان‌بي‌سي نیوز ته ویلي چې د اسرائیلو او امریکا له خوا د ایران پر اټومي تاسیساتو د بریدونو سره سره به ایران د یورانیمو غني‌کول روان ساتي. هغه ویلي چې یوازې هدف یې د اټومي وسلو تولید نه دی او ایران تیار دی چې د غني‌کولو پر کچې او ظرفیتونو خبرې وکړي.

خو ټرمپ او د امریکا نورو چارواکو څو ځل ویلي چې ایران باید خپل ۶۰ سلنه یورانیمو غني‌کول ودروي، ځکه دا د دوی لپاره «سره کرښه» ده.

د ملګرو ملتونو د کډوالو عالي کمېشنرۍ وايي چې په تېرو اوو ورځو کې له ایران څخه افغانستان ته د افغان کډوالو د بېرته ستنیدو کچه په بې‌ساري ډول لوړه شوې ده.

دې ادارې د پنجشنبې په ورځ (د سرطان ۱۲مه) په یوه راپور کې ویلي چې له جون ۱۳مې تر جولای ۲مې پورې د افغانانو بېرته ستنېدل زیات شوي، خو د جون له ۲۵مې تر جولای ۲مې دا شمېر نور هم ډېر شوی او هره ورځ په منځنۍ کچه له ۳۱ زرو زیات کسان افغانستان ته اړول کیږي.

دغه اداره زیاتوي چې یوازې د جولای په لومړۍ نېټه ۴۳ زره کسان له ایرانه افغانستان ته ایستل شوي دي.

د کډوالو عالي کمېشنرۍ له ایران څخه د افغان کډوالو په جبري ایستلو اندېښنه ښودلې او ویلي یې دي چې افغانستان کې بشري وضعیت ته په کتو، د راستنېدونکو، په ځانګړې توګه د ښځو او نجونو د وضعیت په اړه اندېښمن دي.

د ملګرو ملتونو د شمېرو له مخې، د روان کال له پیل راهیسې تر اوسه له یو میلیون او ۸۶ زرو زیات افغانان له ایرانه افغانستان ته ستانه شوي چې له دې ډلې له ۸۲۱ زرو زیات کسان یوازې د مارچ له ۲۲مې وروسته راغلي دي.

ملګرو ملتونو او پاملرنې نړیوال سازمان د پنجشنبې په ورځ (د سرطان ۱۲مه) په یوه ګډ راپور کې ویلي چې په افغانستان کې د طالبانو تر واکمنېدو وروسته د ښځو او نجونو پر وړاندې د جنسیتي نابرابرۍ او محدودیتونو له امله، د هغوی زیانګالۍ زیاتې شوې دي.

دغه راپور چې د افغانستان په ټولو ۳۴ ولایتونو کې له شاوخوا ۲۰ زرو ښځو سره د مرکو پر بنسټ جوړ شوی، وایي چې د طالبانو حکومت له ۲۰۲۱ کال راهیسې داسې سخت او محدودونکي اقدامات کړي چې له امله یې د ښځو او نجونو حقونه او ازادۍ په پراخه کچه محدودې شوې دي.

په راپور کې ویل شوي چې د «محرم اجباري ملتیا» او د ښځو پر جامو محدودیتونو د هغوی عامه ژوند کې د ګډون وړتیا خورا کمه کړې ده.

دغه راز، په نادولتي موسسو او د ملګرو ملتونو په ادارو کې د ښځو د کار پر بندیز نیوکه شوې او ویل شوي چې دغه محدودیت د ښځو او نجونو روغتیايي، تعلیمي، تغذیې او نورو بنسټیزو خدماتو ته لاسرسی کم کړی او د ټولنې ته په سم او عادلانه بڼه ورکولو کې یې د ښځو رول له منځه وړی دی.

راپور دا هم ویلي چې د مرستو د ترلاسه کولو لپاره د ۷۰ سلنه زیاتو ښځو د لاسرسي ستونزې یادې کړې، چې اصلي لامل یې د ښځینه مرستندویانو نشتوالی او فرهنګي محدودیتونه دي.

د جرمني د کورنیو چارو وزیر، الکساندر ډوبرینت، ویلي چې غواړي له طالبانو سره یوه داسې مستقیمه موافقه وکړي چې پر بنسټ یې افغان کډوال له جرمني افغانستان ته بېرته واستول شي.

ډوبرینت د «فوکس» مجلې سره مرکه کې ویلي: «زما نظر دا دی چې موږ له افغانستان سره مستقیمې هوکړې وکړو څو د افغانانو د بېرته لېږلو زمینه برابره شي.»

هغه زیاته کړې چې تر اوسه یې د درېیمو هېوادونو له لارې له طالبانو سره خبرې کولې، خو وایي: «دا دایمي حل نه‌شي پاتې کېدای.»

جرمني تر اوسه د طالبانو حکومت په رسمیت نه دی پېژندلی او له دې ډلې سره رسمي ډیپلوماتیکې اړیکې نه لري، خو په وروستیو کې یې یو شمېر هغه افغانان چې په جرمني کې یې جرمونه کړي، د طالبانو تر واک لاندې افغانستان ته استولي دي.

افغانان د سوریانو وروسته په جرمني کې د پناه غوښتونکو دویمه ستره ډله ده، چې یوازې په ۲۰۲۴ کال کې یې شمېر تر ۳۴ زره زیات و.

د طالبانو د حکومت ویاند ذبیح‌الله مجاهد د پنجشنبې په ورځ (د جولای ۳مه) په یوې اعلامیه کې وویل، چې د دوی اړوندو ادارو د حبیبي د کورنۍ د عریضې په اساس هر اړخیزه پلټنه کړې، خو هیڅ داسې نښه یې نه ده موندلې چې ثابته کړي حبیبي دې د طالبانو د استخباراتو یا بلې ادارې له لوري نیول شوی وي.

ښاغلي مجاهد د امریکا د بهرنیو چارو وزارت دا ادعا هم رد کړه چې ګواکې طالبانو نوموړی په پټه نیولی او ساتلی دی او ویلي یې دي دوی د یو نظام په توګه د مجرمانو پټ ساتلو ته اړتیا نه لري.

تر دې مخکې د امریکا د بهرنیو چارو وزارت د عدالت لپاره د انعامونو پروګرام په خپله رسمي پاڼه خپره کړې اعلامیه کې ویلي وو، چې د طالبانو استخباراتو محمود شاه حبیبي د ۲۰۲۲ کال د اګست په میاشت کې نیولی دی.

په دې اړه نور:

امریکا د محمود شاه حبیبي په اړه د معلوماتو په بدل کې د پنځو میلیونو ډالرو انعام اعلان کړ

په اعلامیه کې دې پروګرام د محمود شاه حبیبي د ځای موندلو او بیرته راستنیدو په اړه د معلوماتو لپاره تر ۵ میلیونو ډالرو پورې انعام ټاکلی دی.

اعلامیې زیاته کړې، چې حبیبي د اسیا مشورتي ګروپ له یو شمېر نورو کارکوونکو سره یوځای د طالبانو استخباراتو نیولی، خو له ښاغلي حبیبي او یو بل کس پرته، نور ټول خوشې شوي دي.

محمود شاه حبیبي د افغانستان د ملکي هوایي چلند د خپلواکې ادارې پخوانی رییس وو او د جمهوري حکومت تر سقوط وروسته یې په کابل کې یو خصوصي شرکت چلاوه.

د بې پولې ډاکترانو نړیوال سازمان و ايي، افغانستان کې د ناروغو ماشومانو شمېر زیات شوی، خو د هېواد روغتونونه د هغوی د منلو وړتیا نه لري.

دغه سازمان د جولای په دویمه نېټه په یوې اعلامیې کې، اندېښنه ښودلې چې په هرات، هلمند او بلخ کې د دوی تر ملاتړ لاندې روغتونونه د ناروغو ماشومانو د ځایولو لپاره کافي بسترونه نه لري. د دې سازمان په وینا، په ځینو روغتونونو کې آن په یوه بستر کې دوه ماشومان ځای شوي، او ګڼ نور ماشومان د ځای خالي کېدو ته انتظار باسي.

په افغانستان کې د بې پولې ډاکترانو د همغږۍ مسوولې جولي پاکرو ویلي چې ګڼ شمېر روغتیايي مرکزونه له جدي ستونزو سره مخ دي چې پکې د کافي طبي پرسونل، لومړنیو درملو او تشخیصیه وسایلو نشتوالی شامل دی.

دې سازمان د روغتیا د نړیوال سازمان (WHO) له قوله ویلي چې د امریکا د مرستو له بندېدو وروسته، د افغانستان شاوخوا ۴۲۲ روغتیايي مرکزونه تړل شوي یا یې فعالیتونه محدود شوي، چې له امله یې له درې میلیون زیات افغانان له روغتیايي خدمتونو بې برخې شوي دي.

د جولي پاکرو په وینا، د دغو مرکزونو په تړل کېدو سره لومړنیو روغتیايي خدمتونو لاسرسی، په ځانګړې توګه د ښځو او ماشومانو لپاره، سخت شوی، او دوی اړ دي چې د اوږدې مودې انتظار ترڅنګ اوږده واټنونه ووهي څو روغتیايي مرکزونو ته لاسرسی ومومي.