د افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو مرستندویه ماموریت یا یوناما به نن په کابل کې د طالبانو له چارواکو سره خبرې وکړي څو په دې اړه چې ولې یې د دې ماموریت ښځینه کارکوونکي په دې هېواد کې له کار کولو منع کړي، وضاحت ورکړي.

ملګرو ملتونو پرون سې شنبې وویل چې د طالبانو حکومت په غیردولتي موسسو کې پر ښځو د کارکولو بندیز دې نړیوالې ادارې ته هم غځولی دی.

د ملګرو ملتونو د سرمنشي ویاند سټیفان دوجاریک بېګا په نیویارک کې د ملګرو ملتونو په مقر کې خبریالانو ته وویل، په افغانستان کې د دې سازمان د مرستندوی دفتر یوناما کارکوونکو د طالب چارواکو له خوا شفاهي بیانونه ترلاسه کړي چې له مخې یې د ښځینه کارکوونکو پر کار د بندیز امر شوی.

یوناما تر پرونه پورې د طالبانو د حکومت له هغه بندیز څخه استثنا وه، چې په تېره ډسمبر کې یې په غیردولتي کورنیو او نړیوالو موسسو کې د ښځو پر کار لګولی دی.

د ملګرو ملتونو د سرمنشي ویاند زیاته کړه چې تر اوسه یې د طالبانو له خوا کتبي امر نه دی ترلاسه کړی او نن د طالبانو له چارواکو سره د همدې لپاره خبرې کوي چې په دې اړه وضاحت ورکړي.

دوجاریک وویل، د سرمنشي انټونیو ګوټېرېش لپاره هر دا ډول بندیز به د نه منلو او نه هم رښتنی او له تصوره لیرې وي.

ملګرو ملتونو په افغانستان کې خپلو شاوخوا ۳۳۰۰ کارکوونکو ته امر کړی چې په را روانو دوو ورځو کې دې خپلو دفترونو ته نه ځي.

یوناما پرون په یوه ټویټ کې وویل چې د طالبانو حکومت په ننګرهار کې د دوی ښځینه کارکوونکو ته ویلي چې دفترونو ته دې نه ځي.

ملګري ملتونه وايي چې شاوخوا ۴۰۰ ښځې یې په دفترونو کې کار کوي.

د ملګرو ملتونو د سرمنشي د ویاند په وینا دغه بندیز به په افغانستان کې اړمنو کسانو ته د مرستو رسولو په چارو کې د مرستندویه ادارو وړتیاوې کمزورې کړي.

د طالبانو حکومت او یوې مخالفې ډلې یې د امریکا د استازو جرګې هغې لایحې ته غبرګون ښودلی چې هدف یې د طالبانو حکومت ته د امریکا د مرستو د ورتګ مخنیوی دی.

د براین مست په مشرۍ د استازو جرګې بهرنیو اړیکو کمیټې پرون داسې لایحه تصویب کړه چې ډاډ ترلاسه کړي افغانستان ته د امریکا د مرستو پیسې د طالبانو لاس ته ورنه شي.

د دغې کمیټې یوشمېر غړو د چهارشنبې په ورځ وویل، تراوسه د امریکا لسګونه میلیونه ډالر " له شفافیت او حساب ورکونې پرته" د طالبانو تر واک لاندې یوه بانک ته تللي دي.

د ملي‌ مقاومت جبهې په نوم د طالبانو مخالفې ډلې د امریکا د استازو جرګې د دغې لایحې هرکلی او ملاتړ کړی دی.

د طالبانو د حکومت د اقتصاد وزارت مرستیال عبداللطیف نظري‌ بیا دغه لایحه سیاسي او پر دوی د فشار یوه وسیله بللې ده.

هغه نن د افغانستان کورنیو رسنیو ته ویلي چې حکومت یې د امریکا له مرستو ګټه نه ده پورته کړې او د مرستو په چارو کې یې لاسوهنه هم نه ده کړې.

خو د استازو جرګې د بهرنیو اړیکو کمیټې بیا د سیګار راپور ته اشاره کړې چې په کې راغلي، د طالبانو له بیاواکمنۍ وروسته د امریکا له مرستو یوازې څه باندې لس میلیونه ډالره د مالیې په نوم د طالبانو حکومت ته ورغلي دي.

په افغانستان کې د ملګرو ملتونو مرستندوی ماموریت " یوناما" وایي، د طالبانو د حکومت د امر بالمعروف او نهی عن المنکر قانون تطبیق به د دغه هېواد اقتصادي او بشري وضعیت لا پیچلی کړي.

یوناما نن پنجنشنبه ( د حمل ۲۱مه) د دغه قانون د پلي کېدو او اغیزو په اړه خپل ځانګړي شپږ میاشتنې راپور کې ویلي چې یاد قانون د ملګرو ملتونو، موسسو، صندقونو او دغه راز عامو افغانانو وړتیاوې او ازادۍ اغیزمنې کړې دي.

د راپور له مخې په روغتیایي او تعلیمي سکتور، سوداګرۍ او دغه راز د نجونو او ښځو پر سفرونو او د جامو اغوستلو پر بڼه هم یاد قانون محدودیتونه زیات کړي دي.

د طالبانو حکومت د ۲۰۲۴ کال په اګست کې د امرباالمعروف او نهی عن المنکر قانون اعلان او رسمي جریده کې خپور کړ.

یوناما موندلې چې طالبانو د نورو قوانینو پرتله د دغه قانون پلې کېدو ته جدي هڅې کړي او په ۲۸ ولایتونو کې یې شاوخوا ۳۳۰۰ محتسبین ورته ګمارلي چې پراخ واکونه هم ورکړل شوي دي.

یوناما یو ځل بیا د طالبانو له حکومته غوښتي چې دغه قانون لغو کړي.

خو طالبان بیا یاد قانون اړین او هدف یې د ټولنې اصلاح بولي.

په نیمروز کې د طالبانو ځایي سرچینې وایي چې سبا جمعه به پر یوه کس د اعدام حکم عملي شي.

د نیمرز ولایت له مطبوعاتي دفتره نن پنجشنبه خبریالانو ته په استول شوې خبرپاڼه کې په اعدام محکوم شوی کس یو " قاتل" بلل شوی او ویل شوي چې په ورزشي ستډیوم کې به پرې د خبرپاڼې په ټکو د " قصاص" حکم عملي شي.

د دغه کس د هویت په اړه څه نه دي ویل شوي.

ملګرو ملتونو او د بشري حقونو بېلابېلو ادارو له طالبانو غوښتي چې په عام محضر کې دغه ډول سزاوې و دروي، خو طالبانو بیا د دې کار ننګه کړې.

واک ته د طالبانو له بیا رسېدو وروسته په فراه، غزني، لغمان، پکتیا او څو نورو ولایتونو کې د اعدام علني حکمونه عملي شوي چې پراخ نړیوال غبرګونونه یې پارولي دي.

نړیوال سازمانونه دا ندیښنه هم څرګندوي چې محکوم شوي کسان مدافع وکیل ته لاسرسی نه لري او په قضیو کې يې د بشپړ عدالت ډاډ نشته.

پر اعدام سربیره نژدې هره ورځ د طالبانو محکمې خلکو ته تعزیري علني سزاوې هم ورکوي چې دې ترڅ کې نن پنجشنبه فرا کې درې کسانو باندې دغه سزا عملي شوې.

د هند د کرکټ په غوره لیګ آی پي ایل کې راشدخان تر څو کمزورو لوبو وروسته بېګا وتوانېد دوه وېکټې واخلي او خپل ټیم بریا ته ورسوي.

آی پي ایل په خپله فیسبوک پاڼه د راشدخان یو عکس خپور کړی او ویلي یې دي چې: «خان له خپلې جادو سره بېرته راستون شو»

ګجرات ټایټنز لوبډله چې راشدخان پکې لوبیږي وتوانېده د راجستان رویالز په وړاندې ۲۱۷ منډې وکړي. په وړاندې یې راجستان لوبډلې یواځې ۱۵۹ منډې وکړای شوې. راشدخان په دې لوبه کې په ۴ اورونو کې دوه وېکټې واخیستې.

خان تر دې په مخکینیو څلورو لوبو کې یواځې یوه وېکټه اخیستې وه او خپل مینه وال یې څه ناڅه مایوسه کړي وو.

د امریکا د استازیو جرګې د بهرنیو اړیکو کمېټې یوه قانوني لایحه په دې هدف تصویب کړه چې دا ډاډمنه شي د امریکا پیسې نور د طالبانو لاس ته نه لویږي.

د دې کمېټې غړو ټینګار وکړ چې د امریکا سلګونه میلیونه ډالره له اړین شفافیت او حساب ورکونې پرته د افغانستان بانک ته تللي چې د طالبانو په کنټرول کې دی.

د کمېټې مشر براین مسټ وویل هېڅ باور نه لري چې طالبانو دې پيسې مرستندویو بشري موسسو ته ورکړي وي.

د دې لایحې وړاندې کوونکي استازي ټیم برچټ ادعا وکړه چې یواځې سږ کال ۲۰۰ میلیونه ډالره افغانستان ته لیږل شوي.

امریکا خپلې نړیوالې بشري مرستې د ارزونې په هدف ځنډولي خو لا معلومه نه ده چې له افغانستان سره لا هم د اوونۍ ۴۰ میلیونه ډالره مرسته کوي که څنګه.

د طالبانو حکومت بیا مخکې ویلي وو چې بشري مرستې د ملګرو ملتونو له لارې مرستندویو موسسو ته د پروګرامونو د پلي کولو لپاره ورکول کېږي او دوی پکې لاسوهنه نه کوي.

په کابل کې د ترکیې سفارت وايي، د افغانستان د همغږۍ ډله به نن او سبا په استانبول کې ناسته ولري.

دې سفارت نن د (اپریل۹مه) پر خپلې ایکس پاڼې د دې ناستې د پیل خبر ورکړی او ویلي دي، "په ناسته کې د افغانستان په اړه د نړیوالو ټولنې د لومړیتوبونو، پلانونو او د مرسته کوونکو د فعالیتونو په اړه خبرې اتري کیږي".

وړمه ورځ د افغانستان لپاره د ملګروملتونو مرستندویه ماموریت په یو بیان کې ویلي و، تمه لري د استانبول په ناسته کې د افغانانو لپاره بشري مرستې راټولې کړي.

دا ناسته په داسې حال کې ده، چې د رویترز خبري اژانس د راپور له مخې، د ټرمپ ادارې افغانستان د هغوو هېوادونو په لیست کې شامل کړی نه دی چې د امریکا بشري مرستې ورسره له سره پیلږي.

د ټرمپ حکومت له افغانانو سره بشري مرستې بندي کړي او ویلي دي، له دې مرستو طالبان ګټه اخلي.

د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ یوځل بیا ویلي، د بګرام هوايي اډه د چین په لاس کې ده.

ټرمپ پرون سه شنبې ګانګرس کې د جمهوري غوښتونکو ملي کمیټې ته په وینا کې ویلي، که چیرته له افغانستانه د امریکايي ځواکونو وتل د هغې د واک پرمهال ترسره شوی وای، هغه به د بګرام هوايي اډه د امریکا په کنټرول کې ساتلې وه.

ټرمپ په خپلو څرګندونو کې د بګرام هوايي اډه د نړۍ یوه له لویو هوايي اډه وبلله.

" ما افغانستان پرېښوده، زه هغه څوک وم چې له افغانستانه وتل مې ممکن کړل، خو د بګرام هوايي اډه مې د افغانستان لپاره نه، بلکې د دې لپاره ساتله چې د چین له هغې سیمې سره چې اتومي وسلې په کې تولیدیږي یو ساعت فاصله لري، دا به ښه نه وه چې دا اډه زموږ په واک کې وای؟ اوس پوهیږم چې چین هغه ترلاسه کړې ده".

له دې مخکې هم د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ د بګرام هوايي اډې په ساتلو تاکید کړی و او ویلي و چې دا اډه اوس د چین په لاس کې ده.

خو د طالبانو حکومت په ځلو د ټرمپ دا ادعا رد کړې او ویلي دي، د بګرام هوايي اډه د بهرنیو په لاس کې نه ده .

په افغانستان کې د امریکايي او ناټو ځواکونو په تیر شل کلن حضور کې د بګرام هوايي اډه د دې ځواکونو له اصلي اډو یوه وه

د ټرمپ ادارې د یو شمیر هېوادونو لپاره د بشري مرستو د لیږد لړۍ بیرته پیل کړې ده.

رویترز خبري اژانس د پنځو باخبرو سرچینو په حواله راپور ورکړی چې د ټرمپ حکومت پرون سه شنبې پریکړې کړې چې لبنان، سوریه، سومالیا، اردن، عراق او ایکوادور ته د بیړنیو خوارکي توکو د مرستې پروګرامونه بیرته پیل کړي.

له دې وړاندې رویټرز خبري اژانس راپور ورکړی و چې د امریکا حکومت پریکړه کړې د خپلو ټولو یا ډیرو بهرنیو مرستو پروګرامونه وتړي.

د رویټرز په ټکو افغانستان د دې هېوادونو په لیست کې شامل نه دی.

له دې مخکې د امریکا د بهرنیو چارو وزارت تایید کړی وه چې د افغانستان لپاره د خوارکي توکو د مرستې پروګرامونه يې ځنډولي دي.

امریکا چې افغانستان ته د بشري مرستو د لیږد تر ټولو لوی ملاتړ کوونکی هېواد و، په داسې حال کې خپلې مرستې ځنډوي چې د ملګروملتونو د بیلابیلو ادارو د راپورونو له مخې په افغانستان کې څه باندې شل میلیونه افغانان بیړنیو بشري مرستو ته اړمن دي.

د بدخشان ـ تخار لویه لار د شدید ورښتونو او سیلونو د راوتو له کبله تړل شوې ده.

په بدخشان ولایت طبیعي پېښو ته د رسیدنې رییس محمد اکرم اکبري رسنیو ته ویلي، دا لار نن سهار د سیلابونو د جاري کیدو له کبله تړل شوې ده.

ښاغلي اکبري ویلي، د لارې د بیرته خلاصون هڅې روانې دي.

هغه له مسافرو او موټروانانو غوښتي چې د لارې تر خلاصیدو دې بدخشان ولایت ته له سفر کولو ډډه وکړي.

تراوسه د دغو ورښتونو او سیلابونو له کبله د احتمالي تلفاتو او زیانونو په اړه جزیات نشته.

د بشري حقونو یو شمېر سازمانونو او ډلو د یوې اونۍ په ترڅ کې له پاکستانه د زرګونو افغان کډوالو د شړلو په اړه اندېښنه څرګنده کړې ده.

د بشري حقونو د څار ادارې د افغانستان څېړونکې فرشته عباسي وایي: "پاکستان خپل نړیوال مکلفیت له پامه غورځولی دی او خلک هغو ځایونو ته سپاري چې د دوی حقوق هلته له خطر سره مخامخ دي."

عباسي زیاته کړه چې "ټول هغه هیوادونه چې د افغان کډوالو کوربه توب کوي باید دا ومني چې افغانستان د بیرته ستنیدو لپاره خوندي نه دی."

رویټرز راپور ورکړی چې د ملګرو ملتونو د کډوالو عالي کمیشنرۍ (UNHCR) د سې شنبې په ورځ وویل چې د پاکستان حکومت د اپریل له لومړۍ نیټې راهیسې له 8,000 څخه ډیر افغانان له خپلې خاورې ایستلې دي.

اسلام اباد ټولو هغو افغان کډوالو ته خبرداری ورکړی و چې د اوسیدو قانوني اسناد نه لري یا د افغان تابعیت( اې سي سي) کارتونه لري، د مارچ تر ۳۱مې پورې دې له هیواده ووځي، که نه نو دوی به وشړل شي.