د اروپايي ټولنې مشرتابه د کرونا ویروس په خاطر له لګېدلو محدودیتونو د وتلو لپاره یوه تګلاره پلان کړې ده.

د اروپايي کمېسیون مشره اورزلا فن در لاین به سبا په اروپايي هېوادونو کې عادي وضعې ته د بېرته ګرځېدو لپاره تدریجي اقدامات اعلان کړي.

اروپايي ټولنه ټینګار کوي چې دا اقدامات به په همغږې بڼه پلي شي.

وار له مخه د اروپا په ځینو هېوادونو له هغې ډلې په ډنمارک کې د اپرېل له ۱۵ وړکتونونو او د ماشومانو ښوونځي پرانیستل کېږي.

اتریش هم ویلي چې له راتلونکې اوونۍ واړه دکانونه، ساختماني پروژې او د بڼوالۍ اړوند پلورنځي پرانیستل شي.

د چک په جمهوریت کې هم د ځینو وړو کاروبارونو اجازه ورکړل شوې او هم د ګلف او ټېنس سپورټونو په سر لګېدلی محدودیت لیرې کېږي.

په ایټالیا کې چې په ټوله اروپا کې کرونا ویروس سخته ځپلې که څه هم محدودیتونه شته، خو ویل شوي چې د ټولنیزې فاصلې په رعایت، معاینې او روغتیايي سپارښتنو ته په پام د وضعې د عادي کېدو هڅې کېږي.

اروپا په ګرده نړۍ کې د کرونا ویروس له لاسه ډېره قرباني ورکړې ده او ګڼ هېوادونه‌یې لاک ډون او خلک‌یې قرنطین دي.

په غزه کې روغتیايي چارواکو د چهارشنبې په ورځ په یوه بیان کې ویلي چې د ۲۰۲۳ کال د اکتوبر په ۷ مه د حماس او اسراییلو ترمنځ د شخړې له پیل راهیسې په غزه کې د مړو شویو فلسطینیانو شمېر تر ۶۲ زرو زیات شوی دی او تر ۱۵۶ زرو زیات نور ټپیان شوي دي.

امریکا او اروپايي ټولنه حماس یوه تروریستي ډله ګڼي.

د بیان له مخې، په تیرو ۲۴ ساعتونو کې، د اسراییلي بریدونو په پایله کې ۵۸ فلسطینیان وژل شوي او ۱۸۵ نور ټپیان شوي دي.

په تیرو ۲۴ ساعتونو کې په غزه کې د قحطۍ او خوارځواکۍ له امله درې نور کسان هم مړه شوي دي.

د رویټرز خبري اژانس د راپور له مخې تر اوسه پورې، په غزه کې د قحطۍ او خوارځواکۍ له امله د مړو شمېر ۲۶۹ ثبت شوی، چې ۱۱۲ کوچنیان هم پکې شامل دي.

ملګري ملتونه وايي چې د ۲۰۲۵ کال د می په میاشت کې د امریکا په ملاتړ د غزې د بشري مرستو بنسټ د فعالیت له پیل راهیسې په دې سیمه کې د مرستو ترلاسه کولو په هڅه کې تر ۱۰۰۰ زیات کسان وژل شوي دي، چې ډیری یې د دې بنسټ مرکزونو ته نژدې د عملیاتو پر مهال اسرایلي ځواکونو ویشتلي دي. اسراییل په غزه کې د لوږې رامنځته کولو د پالیسۍ تورونه ردوي. د غزې جګړه هغه مهال پیل شوه چې حماس ډلې د ۲۰۲۳ کال په اومه د اسراییل پر جنوبي سیمه برید وکړ، تر ۱۲۰۰ زیات کسان یې ووژل او ۲۵۱ نور یې یرغمل کړل.

متحده عربي اماراتو په هرات ولایت کې د ترافیکي پیښې د قربانیانو په اړه ژوره خواخوږي څرګنده کړې او د قربانیانو له کورنیو سره یې د غمشریکي څرګنده کړې ده.

د طالبانو حکومت د کورنیو چارو وزارت د معلوماتو له مخې په هرات کې د ترافیکې پېښې د قربانیانو شمېر ۷۹ تنه ته رسېدلی دی.

د دې وزارت ویاند عبدالمتین قانع د اګسټ په ۲۰ مه رسنیو ته وویل چې په مړو شویو کسانو کې ۱۹ یې یوازې کوچنیان دي.

د طالبانو د حکومت د کورنیو چارو وزارت دا ترافیکي پېښه ټکان ورکونکې بللې او ویلي یې دي چې په دې اړه د څېړنو امر شوی دی.

دا پېښه هغه مهال رامنځته شوه چې یو بس چې له ایرانه ایستل شوي افغان کډوال پکښې سپاره وه، د تیلو له یو ټانکر سره ټکر شو او اور یې واخیست.

دا په داسې حال کې ده چې ایران په وروستیو کې له دې هیواده سلګونو زره افغان کډوال ایستلي او هره ورځ زرګونو کسان د اسلام کلا له لارې افغانستان ته ننوځي او د هرات له لارې نورو ولایتونو ته سفر کوي.

د چین د بهرنیو چارو وزیر وانګ یي د چهارشنبې په ورځ په کابل کې د طالبانو د کورنیو چارو له وزیر سراج الدین حقاني سره ولیدل.

د سینهوا خبري اژانس د راپور له مخې وانګ یي په دې خبرو کې وويل چې چين اقتصادي پرمختګ ته د لومړيتوب ورکولو د تګلارې ملاتړ کوي او د دې پرمختګ لپاره مرستې ته لېواله دی.

وانګ يي زیاته کړې چې چين به د طالبانو د شتمنيو له کنګل سره مخالفت ته دوام ورکړي، او په سرحدي سيمو کې د سولې او ارامښت د ساتلو لپاره به د واخان دهليز کې د دوه اړخيزو ګزمو د بیا پيل ملاتړ وکړي. همداراز ده له طالبانو غوښتي چې د ختيځ ترکستان اسلامي غورځنګ او نورو نړيوالو ترهګرو ډلو د ځپلو لپاره جدي اقدامات وکړي چې د چين او افغانستان همکاري خوندي شي.

په راپور کې راغلي چې حقاني په نړيواله ټولنه کې د طالبانو د حکومت د ادغام لپاره د چين د ملاتړ وستایه.

د پاکستان په اسلام اباد کې لسګونو کورنۍ په عامه پارکونو کې اوسېدو ته اړې شوې دي.

وروسته له هغه چې پاکستان له دې هیواده د افغان کډوالو ایستل پیل کړل، ګڼ شمېر افغانان وايي چې د کورونو څېښتنانو دوی د کرایې له کورونو وایستل او دوی اوس د سرپناه ځای نه لري.

د افغان کډوالو پر وړاندي په ۲۰۲۳ کال کې د پاکستاني چارواکو د سختو اقداماتو له مخې د اخراج لړۍ ګړندۍ شوه.

ملګري ملتونه وايي چې پاکستان د سپتمبر تر لومړۍ نیټې مخکې د راجستر شویو افغانانو ایستل پیل کړي دي چې کولی شي له یو ملیو زیات یې وتلو ته اړ کړي. دا سره له دې چې شاوخوا ۱.۳ میلیونه کسان د کډوالۍ ثبت شوي اسناد لري.

د ملګرو ملتونو په وینا، د جون راهیسې نژدې ۷۰۰،۰۰۰ افغانان له ایران څخه ایستل شوي دي، چې د مرستندویه ادارو په وینا په ۲۰۲۱ کال کې د طالبانو بیا واکمنېدو راهیسې د افغان کډوالو د ستنیدو ترټولو لوی بحران دی.

په افغانستان کې د اروپايي ټولنې پلاوي په هرات کې تر یوې مرګونې ترافیکي پیښې وروسته د قربانیانو کورنیو او ژوندیو پاتې شویو کسانو سره خپله ژوره خواخوږي څرګنده کړې ده.

پلاوي د چهارشنبې په ورځ پر ایکس ټولنیزه شبکه په یوه پیغام کې لیکلي:

"په افغانستان کې د اروپايي ټولنې پلاوي په هرات کې د هغې غمجنې ترافیکي پیښې په اړه خپله ژوره خواخوږي څرګندوي، چې د ۱۹ کوچنیانو په ګډون ۷۹ کسان پکې ووژل شول."

د فرانسې خبري اژانس د راپور له مخې، د طالبانو چارواکو او عیني شاهدانو ویلي چې دا پیښه د سې شنبې په شپه هغه مهال رامنځته شوه چې یو مسافر وړونکی بس د موټرسایکل او د تیلو له یوه ټرک سره ټکر شو، چې له امله یې اور ولګېد.

د چارواکو په وینا، بس د اسلام کلا له سرحدي سیمې څخه مسافر لیږدول، چې معمولا له ایرانه د ایستل شویو کډوالو د ستنېدو نقطه ده.

ایراني چارواکو په دې وروستیو کې اعلان وکړ چې په تیرو شپږو میاشتو کې ۱.۲ ملیون افغان کډوال ایستل شوي او ټاکل شوې ده چې په راتلونکو څو میاشتو کې ۸۰۰،۰۰۰ نور له دې هیواده ووځي.

د پاکستان د صدراعظم مرستیال او د بهرنیو چارو وزیر اسحاق ډار د چهارشنبې په ورځ د پاکستان، چین او افغانستان د بهرنیو چارو وزیرانو د شپږمې درې اړخیزې غونډې لپاره کابل ته ورسید.

پاکستاني رسنیو راپور ورکړی چې له ده سره د افغانستان لپاره ځانګړی استازی، محمد صادق، او د بهرنیو چارو وزارت لوړ پوړي چارواکي هم کابل ته رسېدلي دي.

د طالبانو تر واک لاندې د باختر خبري اژانس د راپور له مخې، د طالبانو د بهرنیو چارو وزیر امیرخان متقي، د چین د بهرنیو چارو وزیر وانګ يي او د پاکستان د بهرنیو چارو وزیر او د صدراعظم مرستیال اسحاق ډار به په کابل کې د ترهګرۍ ضد مبارزې او د چین ـ پاکستان اقتصادي دهلیز د پراختیا په اړه خبرې وکړي.

دا خبره یوه میاشت وروسته له هغه ده چې روسیه په افغانستان کې د طالبانو حکومت په رسمیت پېژندلو سره لومړی او تر اوسه یوازینی هیواد شو

سپینې ماڼۍ پرون سه شنبې په رسمي ډول د امریکا د ولسمشر ډونالډ ټرمپ لپاره د ټیک‌ټاک حساب پرانیست، څو په امریکا کې د دغه اپ له ۱۷۰ میلیونو څخه ډېرو کاروونکو ته د ولسمشر ټرمپ پیغامونه ورسوي.

نوی حساب چې د اټ وایټ هوزس په نوم جوړ شوی، پرون يې یوه لنډه ویډیو خپره کړې چې په کې ولسمشر ټرمپ وايي، "زه ولسمشر ټرمپ ستاسې غږ" یم.

د سپینې ماڼۍ ویاندې کارولین لیویت ویلي، د ټرمپ حکومت ژمن دی چې د ولسمشر تاریخي لاسته راوړنې تر خلکو د ډېرو رسنیو او پلېټفارمونو له لارې ورسوي.

د رویټرز د راپور له مخې، ولسمشر ټرمپ د ټیک‌ټاک سره ځانګړې مینه لري خو امریکايي قانون‌ جوړونکي بیا اندېښنه لري چې ټیک‌ټاک د امریکايي کاروونکو شخصي معلومات ښايي د چین حکومت لاس ته په ورشي.

د عراق لومړی وزير محمد شیاع السوډاني وايي، د شورون (Chevron) په نوم د نفتو د تولیدوونکې یوې امریکايي کمپنۍ سره یې هوکړه‌لیک لاسلیک کړی دی.

د رویټرز د راپور له مخې، السوډاني دا اعلان پرون سه شنبې وکړ.

رویترز وړاندې وايي، عراق په تېرو دوو کلونو کې له ګڼو سترو نفتو کمپنیو سره تړونونه کړي او د فرانسې له توتال او د برېتانیا له برتش پټرولیم سره یې د ۵۰ میلیارد ډالرو په ګډو پانګونو د نوو قراردادونو لاسلیک ته لاره هواره کړې ده.

د عراق د لومړي وزير د دفتر په ټکو، د حکومت د نفتو له سترو کمپنیو د تعامل په برخه کې نوي ستراتیژي پلي کوي.

تمه ده چې نن چهارشنبې د طالبانو، پاکستان او چین د بهرنیو چارو وزیران په کابل کې وګوري.

د طالبانو تر واک لاندې د باختر خبري اژانس د راپور له مخې، د طالبانو د بهرنیو چارو وزیر امیرخان متقي، د چین د بهرنیو چارو وزیر وانګ يي او د پاکستان د بهرنیو چارو وزیر او د صدراعظم مرستیال اسحاق ډار به په کابل کې د ترهګرۍ ضد مبارزې او د چین ـ پاکستان اقتصادي دهلیز د پراختیا په اړه خبرې وکړي.

باختر وړاندې لیکي، وانګ يې به د طالبانو د حکومت له مشرانو سره د دوه اړخیزو اړیکو د پراختیا او اقتصادي همکاریو په اړه هم خبرې وکړي.

ټاکل شوې وه چې د اګست په لومړیو کې امیرخان متقي پاکستان ته د سفر پر مهال له خپل پاکستاني او چینایي سیالانو سره وګوري، خو دا ناسته وروسته له هغه وځنډېده چې ملګرو ملتونو امیرخان متقي چې د دې سازمان د بندیزونو په لېست کې شامل دی د سفر اجازه ور نه کړه.

د هرات په ولایت کې د یوه مسافر وړونکي بس او یوه لاري د ټکر د قربانیانو شمېر ۷۶ تنو ته رسېدلی دی.

په هرات کې د طالبانو د اطلاعاتو او کلتور رییس احمدالله متقي ویلي چې دغه ترافیکي پېښه د سه‌شنبې په شپه (د اګست ۱۹مه) رامنځته شوې او په کې د ښځو او ماشومانو په ګډون ۷۶ کسان وژل شوي دي.

د متقي په وینا، دا پېښه هغه وخت رامنځته شوه چې د له ایرانه ایستلو شوو کډوالو یو مسافر وړونکی بس د اسلام‌قلعه ـ هرات پر لاره له یوې لاري سره ټکر وکړ او اور واخیست.

نوموړي زیاته کړې چې د پېښې ډېری قربانیان د کابل، پروان، کاپیسا، غزني او بامیان ولایتونو اوسېدونکي وو، چې د هرات قول اردو مرکزي روغتون ته لېږدول شوي دي.

له دې وړاندې په ځینو راپورونو کې د وژل شویو کسانو شمیر ۶۰ یاد شوی وو.

په هرات ولایت کې د طالبانو یو سیمه ییز چارواکي د فرانسي خبري اژانس ته ویلي، "په دې بس کې هغه افغانان سپاره وو چې ایرانه اخراج او د کابل په لور روان وو".

د هغه په ټکو، دغه مسافر په اسلام قلعه کې بس کې سپاره شوي وو.

د طالبانو د حکومت ویاند ذبیح الله مجاهد د جرمني خبري اژانس ته د دغې پېښې په تایید سره ویلي چې د پېښې قربانیان له ایرانه اخراج شوي کډوال دي.

په اسلام قلعه کې چیرته چې پېښې رامنځته شوي، د طالبانو پولیسو ویلي چې په سیمه کې یو موټرسیکل هم د دې کډوالو له بس سره ټکر کړی دی.

د قربانیانو ډیر شمیر په بس کې سپاره کسان دي، خو په لارۍ کې دوه او پر موټرسیکل سپاره دوه کسان هم په پېښه کې وژل شوي دي.

د طالبانو د حکومت پولیسو په یوه خبرپاڼه کې د دغې پېښه علت د بس چلوونکي ډیر سرعت او بې احتیاطي یاده کړی دی.