افغانستان ته د بې کېفیته تیلو قاچاق، د قاچاقبرانو بازار تود ساتلی چې د اداري فساد په وړاندې د مبارزې ارزونې د ګډې کمېتې په خبره، يو شمېر دولتي چارواکي او افغان سوداګر هم پهکې ښکېل دي.
د دغه کمېټې موندنې ښيي چې د دغه فساد زېږنده چې د افغانستان تور اقتصاد يې رامنځته کړی، د افغانستان او ناټو ترمنځ د تیلو د پېر په هوکړهلیک کې رېښې لري.
د دغه کمېټې اجرائیوي رئیس یما ترابي د چهارشنبې په ورځ د دغه راپور د وړاندې کولو پر مهال وویل، د یادې برخې یو شمېر پخوانیو چارواکو له دې لارې ډېرې پیسې ترلاسه کړي چې د دوی په وینا حکومت لا تر اوسه ورڅخه بې خبره دی.
ښاغلي ترابي زیاته کړه:
"دغه راپور ښيي چې د تیلو تولید او افغانستان ته يې وارېدېدل، د افغانستان د تور اقتصاد يوه کلیدي برخه جوړوي او له بدهمرغه حکومت او اړوند ارګانونو چې باید مخینوی یې وکړي پهخپله په کې شریک دي. اصلي فکتور او رېښه يې د افغانستان او ناټو ترمنځ د تېلو هوکړهلیک دی چې په کې افغان ځواکونو ته د تیلو په واردولو او اخېستلو کې د مالیې له ورکړې خلاص دي."
د افغان حکومت او ناټو ترمنځ د لاسلیک شوي هوکړهلیک له مخې بهرنیو او افغان ځواکونو ته د تېلو پېر او واردول له مالیې څخه معاف دي.
ښاغلی ترابي په ان دی چې د افغانستان جنګ لویه برخه له اداري فساد سره تړلې ده چې د مالیې نه ورکړې جوازونو افغانستان ته په غیر قانوني توګه د بې کېفیته تېلو واردولو ته لار هواره کړې ده.
زیاتره هغه تېل چې په غیر قانوني توګه د افغانستان له پولو په ځانګړي توګه د ایران له لارې افغانستان ته وارېدېږي، د مک يا د اداري فساد په وړاندې د مبارزې د ارزونې ګډې کمېتې د موندنو له مخې زیاتره يې د افغان ځواکونو لپاره پېرل کېږي.
خو ایا افغان حکومت په رښتیا له دغه وضعیته نا خبره دی؟
د ولسمشر مرستیال ویاند دواخان مینهپال په دې اړه ازادي راډيو ته وویل:
"فساد که له هرې منبع او څانګې څخه وي،که په صادراتو او یا هم د وارداتو برخه کې وي، افغان حکومت به ورسره مبارزه کوي او ختمولو ته يې ژمن دی."
خو دا چې افغانستان ته د بې کېفیته تیلو قاچاق د افغانستان او ناټو ترمنځ په لاسلیک شوي هوکړهلیک کې رېښې لري او کنه په دې اړه ښاغلي مینهپال څه ونه ویل ټینګار یې وکړ چې دوی يې په وړاندې مبارزې ته ژمن دي.
په دې لړ کې د افغانستان په عامې روغتیا وزارت کې فساد او په ولایتونو کې د اړیکو له مخې د کسانو ګمارل بله موضوع ده چې دغې کمېټې ورڅخه پرده پورته کړه.
د راپور په دې برخه کې چې په تېر يو کال کې چمتو شوی، له ۱۷۰ هغو کسانو سره خبرې شوي چې د اړیکو له مخې یې د ولایتونو د عامې روغتیا ریاستونو ته لار موندلې ده.
دغه کمېټه وايي، د عامې روغتیا برخه کې د فساد لهمنځه وړلو لپاره يې دغه وزارت ته ۱۱۵ سپارښتنې سپارلي او دغه موضوع به دوی په جدي توګه وڅاري.
له دې ټولو سره-سره ولسمشرۍ ماڼۍ وايي، د عامې روغتیا وزارت په ګډون په ټولو دولتي ادارو کې د فساد په وړاندې مبارزې ته ژمن دي.
راپور: واصل وصال