د ١٩٨٦م کال د اپرېل پر شپږويشتمه د چرنوبل اټومي بټۍ يو ري اکتور په اوکراين، بېلروس او د اروپا په نورو برخو کې د راډيو اکټيف وړانګو د خپرېدو سبب شو، چې دا د يوې بېسارې خو سوله ييزې اټومي غميزې سبب شوه.

ولاديمير شربينا چې د هغې غميزې پر مهال يې په دې بټۍ کې کار کاوه، وويل اوس دلته د دې لپاره راغلى چې د هغو کسانو ياد تازه کړي، چې په دې پېښه کې وژل شوي:
NC042606
”هغه کسان چې نن يې موږ ياد تازه کوو، د خپل ژوند په بيه يې د يوې تېروتنې تاوان ورکړ. هيله مې دا ده چې دا ډول غميزه بيا تکرار نه شي. خداى دې نن سبا په چرنوبل کې خلک له تېروتنې راوګرځوي، چې مخکې د دې بټۍ د مشرانو له خوا شوې وه“

د اټومي انرژۍ د څار اداره وايي، سره له دې چې په دې پېښه کې هغه وخت لسګونه کسان وژل شوي وو، خو بيا يې هم نهايي اغېزې ونه ليدل شوې.

د پاکستان په خیبرپښتونخوا ایالت کې د یکشنبې شپې ناوخته وسله والو بریدګرو لږ تر لږه ۷ سرتیري وژلي او ۱۳ نور يې ټپيان کړي دي.

پولیسو رسنیو ته ویلي چې پېښه د دیر په لال کلا سیمه کې شوې ده.

د پولیسو په خبره ایف سي ځواکونو په سیمه کې د بریدګرو د پلټون عملیات مخته وړل چې له کمین سره مخ شول او دا مرګژوبله ور واوښته.

کومې وسلوالې ډلې تر اوسه د دې برید مسوولیت نه دی منلی.

د پاکستان پوځ بیا پرون ناوخته یوه بیان کې ویلي چې د خیبرپښتونخوا په بېلابېلو سیمو کې یې د عملیاتو پر مهال ۱۹ وسلوال وژلي دي.

د آزادې اروپا/ ازادۍ راډیو خبریال ایهار لوسیک د بیلاروس له څه باندې پنځه کلن زندان څخه ازاد شو.

د دغه خبریال خوشې کول په بیلاروس کې د سیاسي بندیانو د خوشې کولو د پلان یوه برخه ده.

لوسیک د پنجشنبې په ورځ د ۵۱ نورو کسانو سره له خوشې کېدو وروسته لیتوانیا ته ورسید.

د ازادۍ راډيو مشر سټیف کاپوس د لیتوانیا له پلازمینې ویلنیوس څخه په یوه بیان کې وویل: "موږ د ولسمشر ډونالډ ټرمپ څخه ژوره مننه کوو چې د بل زړور خبریال خوشې کول یې خوندي کړل چې د بیلاروس چارواکو لخوا په غلط ډول توقیف شوی و."

کاپوس زیاته کړه "ایهار ډیر ځوریدلی ځکه چې هغه د آزادې اروپا/ ازادۍ راډیو لپاره کار کوونکی خبریال و.

پر دغه خبریال د ۲۰۲۱ کال په وروستیو کې د ډله ییزو بلواوو د تنظیمولو، ناکراریو کې د ګډون او د کرکې پارونې تورنه ولګیدل او په ۱۵ کاله حبس محکوم شو.

خپله لوسیک، ازادۍ راډیو او لویدیځو هېوادونه دا تورونه رد کړي دي.

د ایف.بي.ای څیړونکو پر سیاسي فعال او د ډونالډ ټرمپ پر ملاتړي چارلي کېرک د برید کوونکي دوه انځورونه خپاره کړي دي.

چارواکو پرون پنجشنبه وویل، ګمان کیږي چې بریدکوونکی د یوې مرمۍ له ډزې وروسته د بام له لارې نژدې کلي ته تښتیدلی دی.

پولیسو د مقتول د موندنې او ځای ځایږي د معلومولو لپاره یو لک ډالر انعام اعلان کړی دی.

دوی وایي، برید کې له یوه پیاوړي ټوپکه استفاده شوې چې وروسته سیمه کې موندل شوی دی.

د کېرک وژنې د امریکا د دواړو ګوندنو له غندنې سره مخامخ شوي او ولسمشر ډونالډ ټرمپ د هغه د وژنې له کبله ماتم اعلان کړی دی.

چارلي کرک د چهارشنبې په ورځ د (یوتا ویلي) په پوهنتون کې د وینا پرمهال په مرمۍ وویشتل شو.

د ایران د بهرنیو چارو وزیر وایي، له یوې ایرانۍ تبعه سره د دوو فرانسوي زندانیانو تبادله وروستیو پړاونو کې ده او هیله لري چې څو ورځو کې ترسره شي.

عباس عراقچي تېره شپه د ایران دولتي تلویزیون سره په مرکه کې ویلي مهدیه اسفندیاري به د دوو فرانسویانو سېسیل کوهلر او د هغې د ژوند له ملګري ژاک پاریس سره تبادله شي.

دغه فرانسوۍ جوړه له تېرو دریو کلونو راهیسې ایران کې زنداني ده او د اسراییل استخباراتي ادارې ( موساد) ته د جاسوسۍ تور پرې پورې دی.

د دوی کورنۍ دا تورونه رد کړي دي.

د کریکټ د اسیا کپ په پېل شویو سیالیو کې نن د پاکستان او عمان لوبډلې سره مخامخ کیږي.

دغه لوبه د افغانستان په وخت ماښام ۷ بجې په دوبۍ کې ترسره کیږي.

پرون په دغه جام کې د هانک کانګ او بنګله دیش لوبډلو لوبه وکړه چې بنګله دیش په ۷ ویکټو هانګ کانګ ته ماته ورکړه.

د افغانستان د کریکټ ملي لوبډلې دغه جام کې لومړنۍ سیالۍ له هانک کانګه په لوی توپیر ګټلې او د راتلونکې سه شنبې په ورځ دویمه لوبه کې له بنګله دیش سره مخامخ کیږي.

د کډوالۍ نړیوال سازمان ( ای.او.ایم) وایي، کونړ کې د شاوخوا ۱۳۴ زره زلزله ځپلو د ملاتړ لپاره پیسو ته اړتیا لري.

په افغانستان کې د دغه سازمان د ماموریت مشرې میهیونګ پارک ( Mihyung Park) اسوشیتد پریس خبري اژانس ته ویلي، زلزله ځپلي اوس له سرپنا پرته شنه اسمان لاندې ژوند کوي.

د هغې په خبره دوی له خیمو ورهاخوا کورونو ته اړتیا لري، ځکه غرنیو سیمو کې څو اونۍ وروسته د ژمي ساړه پیلیږي.

د زلزله ځپلو د ملاتړ لپاره د اړتیا وړ پيسې له ۸ تر ۱۶ میلیونه ډالرو پورې یادیږي، خو تراوسه هیڅ یوه هېواد یا کوم بنسټ نه دي ویلي چې دغه پیسې به ورکوي.

د طالبانو حکومت او نړیوالو موسسو ویلي چې زلزله ځپلو ته یې بیړنۍ مرستې لکه خواړه، خیمې، کمپلې او داسې نور اړین مواد رسولي، خو داسې بریښي چې د تلپاتې ملاتړ لپاره یې لا بودجه نشته.

په کونړ کې د اګست په ۳۱مه زلزلې څه باندې ۲۲۰۰ کسان ووژل او له ۳۶۰۰ ډیر نور یې ژوبل کړل.

ای او ایم وایي، د زلزلې له کبله شاوخوا ۷ زره کورونه ویجاړ شوي او په خبره یې ټولټال نژدې نیم میلیون کسان متاثره شوي دي.

په افغانستان کې د ملګرو ملتونو مرستندوی ماموریت یوناما وایي، د طالبانو د حکومت له خوا د دوی د افغان ښځینه کارکوونکو پر تګ راتګ بندیز " د نړیوالو قوانینو سرغړونه" ده.

دغه سازمان پرون ( پنجنشنبه د سنبلې ۲۰مه) یوه خبرپاڼه کې ویلي چې کابل کې د دوی کاري محیط ته د ښځینه کارکوونکو او قراردادیانو پر لاسرسي محدودیتونه باید پای ته ورسیږي.

خبرپاڼه کې راغلي چې طالبانو د سپتمبر په ۷مه په کابل کې د دوی دفترونو ته د ښځینه کارکوونکو د تګ مخه نیولې ده.

دوی ویلي چې د طالبانو د حکومت دغه محدودیت په کتبي او یا هم شفاهي ډول په افغانستان کې د دوی ټولو دفترونو ته رسول شوی دی.

یوناما ویلي چې د دغه کار د اجرا کولو لپاره د دوی د کابل، هرات او مزار شریف د دفترونو مخې ته د طالبانو مسول کسان ولاړ وي.

وړاندې راغلي چې دغه ډول اقدامات له زلزله ځپلو او دغه راز ایران او پاکستانه ایستل شویو کسانو سره د دوی بشري مرستې متاثره کوي.

که څه هم طالبانو تراوسه په دې اړه تبصره نه ده کړې، خو یوناما وایي، دا بندیز د دوی او د طالبانو د حکومت له پخوانیو هوکړو سره په ټکر کې دی.

د پاکستان پوځ وايي د خیبر پښتونخوا په بېلابېلو سیمو کې یې د عملیاتو پر مهال ۱۹ وسلوال وژلي دي.

د پاکستان د پوځ د عامه خبرتیا ادارې (ای اېس پي ار) د سېپټېمبر په ۱۱مه رسنیو ته په استولي یو بیان کې ویلي دي چې دا عملیات د سېپټېمبر پر نهمه او ۱۰مه په مومندو، شمالي وزیرستان او بنو کې ترسره شوي دي.

د بیان له مخې د پاکستان پوځ د مومندو په ګلونو سیمه کې د استخباراتي معلوماتو پر اساس په عملیاتو کې ۱۴ وسلوال وژلي دي. پوځ وايي د شمالي وزیرستان په دته خېلو کې یې څلور او په بنو کې یو وسلوال په عملیاتو کې وژلی دی. پوځ د خپلو تلفاتو په اړه څه نه دي ویلي.

پوځ په دې وروستیو کې د عملیاتو پر مهال وژل شوي کسان "خوارج او د هند لاس پوڅي" بولي. خو بل پلو د هند حکومت په وار وار د پاکستان تورونه رد کړي دي.

د پاکستان پوځ تر دې وړاندې هم په قبایلي او ورڅېرمه پرتو نږدې سیمو کې د عملیاتو پر مهال د وسلوالو د وژلو ادعا کړې ده.حکومت او امنیتي ځواکونه وايي، د ترهګرۍ پرضد له مبارزې نه په شا کېږي او د وسلوالو پر وړاندې هدفي عملیات روان ساتي.

مشال راډیو په خپلواکه توګه د پاکستان د پوځ د ادعاوو سپیناوی نه شي کولی او کومې وسلوالې ډلې هم تر اوسه په دې اړه څه نه دي ویلي.

د قبایلي ضلعو خلکو وخت په وخت د احتجاجونو او پرلتونو له لارې د پاکستان پر حکومت او پوځ غږ کړی دی چې د عملیاتو پر مهال دې د ولسي خلکو د سر او مال خوندیتوب ته پام وکړي.

د خیبر پښتونخوا ترڅنګ د پاکستان مرکزي حکومت هم وايي چې د ناامنۍ ضد مبارزې او د ولس ژوند او مال ساتنې ته ژمن دي. وزیراعظم شهباز شریف د اګست پر ۱۴مه د هېواد جوړېدو کلیزې په مناسبت په وینا کې وویل چی پاکستان "په زړورتیا د ترهګرۍ پرضد جنګېدلی او ورته یې ماتې ورکړې" ده او زیاته یې کړه چې حکومت به یې بیا وسلوال سر پورته کولو ته پرې نه ږدي.

په همدې حال کې امنیتي ځواکونو او پولیسو هم د وسلوالو پر وړاندې هدفي عملیاتو ته دوام ورکړی دی.

د قطر یوه الوتکه چې روغتیایي مرستې یې لیږدولې نن کابل ته ورسیده.

دا د قطر د هغو مرستو لړۍ ده چې د افغانستان په ختیځ کې یې د اګست د یو دیرشمې نیټې له زلزله ځپلیو سره کوي.

د کابل هوایي ډګر ته د قطر له ننۍ مرستې سره دا په مرستو بار لسمه قطري الوتکه ده چې افغانستان ته رسیدلې ده.

په ننۍ رسیدلې مرسته کې درمل، سیرم او د ژوند ژغورنې لپاره نور ضروري دارو درمل او وسایل شامل دي چې د افغانستان په ختیځ کې او تر ډیره په کونړ کې به روغیتایي مرکزونو او کلینکونو ته وسپارل شي.

قطر خبر ورکړ چې د عربي او اسلامي هیوادو مشران یې یوې غونډې ته وربللي دي.

په دې دوه ورځنۍ سرمشریزه کې به د یکشنبې او دوشنبې په ورځو په پلازمینه دوحه کې پر قطر د اسراییل د برید مساله وڅیړل شي.

اسراییل د سې شنبې په ورځ په دوحه کې د حماس ډلې پر غونډه بمباري وکړه.

د حماس په وینا، په دوحه کې د سې شنبې د ورځې د اسراییلو بريد د دوی کوم لوړپوړی چارواکی نه دی وژلی، خو د دوی د یوه مهم مشر خليل الحيه د زوی په ګډون د دې ډلې پنځه غړي په دې حمله کې وژل شوي دي.