د فرانسې پخوانی ولسمشر نیکولا سرکوزي د سې‌شنبې په ورځ د پنځه کاله قید لپاره په پاریس کې زندان ته داخل شو.

سرکوزي، چې ۷۰ کلن دی، د جنایي سازمان په جوړولو کې د ونډې اخیستو په تور مجرم وپېژندل شو. دا تور د هغه د ولسمشریزو ټاکنو د کمپاین د تمویل له امله دی، چې ګواکي د ليبيا د پخواني دیکتاتور معمر قذافي له خوا تمویل شوی و.

سرکوزي پر خپلې بې‌ګناهۍ ټينګار ورکړ او په يو بیان کې یې، چې په ایکسپاڼه (پخواني ټویټر) کې خپور شو، وليکل:

«زه بې‌ګناه يم، او د دې قضایي رسوايۍ د افشا کولو هڅې ته به دوام ورکړم.»

هغه زياته کړه چې دا پرېکړه د يوې اوږدې او ناعادلانه څېړنې پايله ده، چې پر جعلي سند ولاړه وه.

سرکوزي به په (لا سانته) زندان کې، چې د پاریس په مرکز کې دی، بند تېر کړي. راپورونه وايي، هغه به د ساتنې په ځانګړې څانګه کې وساتل شي، خو د چارواکو په وينا، له ده سره به په هيڅ ډول ځانګړې امتیازي چلند نه کېږي.

د پاکستان دفاع وزیر خواجه اصف په یوه تلویزیوني مرکه کې وویل چې په دوحه کې د طالبانو له حکومت سره د اوربند د موافقې جزییات پټ دي.

خواجه اصف د افغانستان او پاکستان ترمنځ د اوربند له هوکړې درې ورځې وروسته وویل، لاسلیک شوې موافقه له هغه څه سره توپیر لري چې په اعلامیه کې راغلي او دی یې نه افشا کوي.

ده په عین حال کې پرون (دوشنبې) له رویټرز سره په خبرو کې بیا ویلي چې د طالبانو حکومت درو مهمو شرطونو ته غاړه ایښې ده.

خواجه اصف د وسله والو ډلو د ملاتړ پای ته رسول، د دیورند کرښې په اوږدو کې د اوربند رعایتول او په درناوي د افغان کډوالو ستنول د پاکستان او افغانستان د دوحې د اوربند د موافقې درې مهم شرطونه بللي دي.

د پاکستان د دفاع وزیر خواجه محمد اصف همړداراز وایي، د افغانستان او پاکستان ترمنځ د اوربند هوکړه په دې پورې تړلې چې د طالبانو حکومت له خپلې خاورې د پاکستان په ضد د سخت دریځو د بریدونو مخه څنګه نیسي.

خواجه اصف او د طالبانو د دفاع وزیر محمد یعقوب مجاهد د تیرې شنبې په ورځ په دوحه کې د افغانستان او پاکستان ترمنځ د سملاسي اوربند هوکړه لاسلیک کړه.

دا هوکړه وروسته تر هغه ترلاسه شوه چې پر کابل او پکتیکا د پاکستان په هوایي بریدونو او بیا د طالبانو د حکومت په غچ اخیستونکو حملو او د هغې خوا په ځوابي بریدونو کې دواړو لورو ته لسګونه پوځیان او ملکیان ووژل شول.

طالبانو بیا تل دا راپورونه رد کړي چې ګواکې سخت دریځي د پاکستان په ضد حملو کې د افغانستان له خاورې کار اخلي.

هغې پریکړه کې راغلي " دواړه هېوادونه به یو د بل په وړاندې د عداوت هیڅ عمل نه ترسره کوي او نه به د هغو ګروپونو د بریدونو ملاتړ کیږي چې د پاکستاني حکومت خلاف دي".

د پاکستاني رسنيو د راپورونو له مخې، د اسلام‌اباد يو جګپوړی پلاوی نن (سې شنبې) کابل ته ځي، چې د امنیت، سوداګرۍ او له طالبانو سره د تازه اوربند د هوکړې په اړه خبرې وکړي.

د راپورونو له مخې، ټاکل شوې ده چې پاکستانی پلاوی د اوربند د عملي کېدو څرنګوالي، د دواړو خواوو ترمنځ د سوداګرۍ په لاره کې خنډونه، او د "يو سندي نظام" (One Document Regime) موضوع هم وڅېړي — هغه ميکانيزم چې هدف یې د تورخم او سپین بولدک په شمول د ډیورند کرښې په اوږدو کې د تګ راتګ په لارو کې د اسانتیاوو رامنځته کول دي.

تراوسه څرګنده نه ده چې کابل ته د پاکستان په تلونکي پلاوي کې به د دغه هیواد کوم چارواکي ګډون ولري.

که څه هم پاکستاني چارواکي وايي چې دا سفر له پخوا پلان شوی و، خو د سفر مهالویش دا اټکلونه زيات کړي چې دا به د دواړو لوريو ترمنځ د نازک اوربند د پياوړتيا او د سوداګريزو او امنيتي اړيکو د بيا رغاونې هڅه وي.

د دواړو خواوو ترمنځ د ترینګلتیا په اوج کې پاکستاني پلاوي غوښتل کابل ته لاړ شي خو راپورونه وايي چې هغه مهال طالبانو د هغوی له سفر سره موافقه ونه کړه.

دا سفر وروسته له هغه ترسره کېږي چې د پاکستان او طالبانو ترمنځ د شنبې په ماښام په دوحه کې د اوربند موافقه لاسليک شوه. دا هوکړه د قطر او ترکيې په منځګړيتوب وشوه. او وټاکل شوه چې دواړه خواوې بل پړاو خبرې د روان اکتوبر په ۲۵ مه؛ یعني د راتلونکې اوونۍ د شنبې په ورځ په استانبول کې وکړي.

د خوړو نړيوال پروګرام (WFP) په افغانستان کې د لوږې او خوارځواکۍ د لا زياتېدو په اړه خبرداری ورکړی دی.

دې ادارې د دوشنبې په ورځ وويل چې په افغانستان کې د خوارځواکۍ کچه په چټکۍ سره لوړېږي. خو له دې سره سره، د خوړو نړیوال پروګرام وايي چې د بودجې د کمښت له امله يوازې د اړو خلکو له يوې کوچنۍ برخې سره د مرستې توان لري.

دې ادارې، په یوه پیغام کې، چې پر خپله اېکسپاڼه (پخوانی ټوېټر) کې له نړيوالې ټولنې وغوښتل چې د ژمي له رسېدو وړاندې د افغانستان د اړمنو خلکو د مرستې لپاره عاجل اقدام وکړي.

تر دې وړاندې، د خوړو نړيوال پروګرام د روان کال د حمل (وري) په مياشت کې ويلي و چې په هرو ۱۰ ثانیو کې يو افغان ماشوم د خوارځواکۍ ښکار کېږي.

د دې ادارې د وړاندوينې له مخې، د روان کال تر پايه به ۳.۵ ميليونه افغان ماشومان د سوې تغذيې له جدي خطر سره مخامخ وي.

د خوړو نړیوال پروګرام وايي، د افغانستان په اوسني بحران کې د لسيزو جګړې، پرله‌پسې وچکالۍ، د خوراکي توکو د بيې لوړېدا، او د پاکو اوبو محدود لاسرسی د خوارځواکۍ او لوږې د زياتېدو بنسټيز عوامل دي.

د پاکستان د روغتيا وزارت اعلان کړی چې په دغه هېواد کې د ماشومانو د ګوزڼ (پولیو) يوه نوې پېښه ثبت شوې ده.

وزارت پرون (دوشنبې) وویل، دا ماشوم ۱۲ مياشتنی دی او د خيبر پښتونخوا اوسېدونکی دی. د دې تازه پېښې له ثبتېدو سره، يوازې په خيبر پښتونخوا کې د پولیو د ناروغانو شمېر ۱۹ تنو ته رسېدلی، او په روان ۲۰۲۵ کال کې تر اوسه په ټوله پاکستان کې ۳۰ پېښې ثبت شوې دي.

د ماشومانو ګوزڼ يا پولیو يوه ويروسي ناروغي ده چې تر ډېره ماشومان پرې اخته کېږي. دا ويروس د خولې له لارې بدن ته ننوځي او د عصبي سيستم پر فعاليت اغېز کوي.

افغانستان او پاکستان هغه دوه هیوادونه دي چې لا هم د پولیو ویروس پکې محوه شوي نه دي.

تېره اوونۍ د افغانستان په کندهار او هلمند ولایتونو کې د پولیسو ۳ پېښې ثبت شوې.

سږ کال تر دې دمه په افغانستان کې د پولیو ۲۲ پېښې شوي او دا په داسي حال کې ده چې په پاکستان کې سږ کال تراوسه پورې د پولیو ۲۸ پېښې ثبت شوي دي.

په افغانستان کې تېر کال شپږ ماشومان ګوزڼ وهلي وو چې ټول یې د ننګرهار ولایت وو.

د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ د دوشنبې په ورځ (د اکتوبر ۱۹مه / د ميزان ۲۸مه) وويل، چې ده حماس سختدریځې ډلې ته يو فرصت ورکړی څو له اسراییل سره د اوربند له موافقې سره سم عمل وکړي، خو دا یې هم په کلکه ټينګار وکړ چې که دا ډله په عمل کې ځنډ وکړي، نو «ريښه به يې له منځه يووړل شي».

ټرمپ دا څرګندونې په سپینه ماڼۍ کې د اسټرالیا له صدراعظم انټوني البانېزي سره له کتنې ورروسته خبريالانو ته وکړې او ویې ویل:

«حماس ډېر ظالمانه چلند کړی، خو په حقیقت کې نور د ايران او د بل هیچا ملاتړ نه لري. هغوی بايد ښه چلند وکړي، او که ښه چلند ونه کړي، بېخ به یې وایستل شي.»

ټرمپ دا څرګندونې وروسته له هغه وکړې چې د هغه دوو لوړپوړو استازو — سټيف ویتکاف او جېرد کوشنر — د دوشنبې په ورځ له اسرائيلي صدراعظم بنيامين نتنياهو سره وليدل.

د امریکا مرستیال ولسمشر جې. ډي. ونس هم ټاکل شوې چې له نن سې شنبې تر پنجشنبې پورې اسرائيل ته سفر وکړي.

ټرمپ ټينګار وکړ چې د امریکا ځواکونه به د حماس پر ضد په جګړه کې مستقيم ګډون ونه کړي او زياته يې کړه چې څو هېوادونو موافقه کړې چې د غزې د ثبات لپاره د يوه ګډ نړيوال ځواک په چوکاټ کې برخه واخلي.

اروپایي ټولنه وایي، د طالبانو له حکومت سره یې د هغو پناغوښتونکو د اخراج په اړه تخنیکي تماسونه نیولي چې د کډوالۍ کیسونه یې رد شوي دي.

د دغې ټولنې د اجرایوي کمیسیون ویاند مارکوس لامرت پرون دوشنبه ( د تلې ۲۸مه) په بروکسل کې خبریالانو ته وویل، دوی هڅه کوي چې د غړو هېوادونو او د افغانستان د واکمنانو ترمنځ دې برخه کې همغږي رامنځته کړي.

نوموړی دا څرګندونې وروسته تر هغه کوي چې تازه د بلجیم په نوښت د اروپایي ټولنې شلو هېوادونو غوښتنه وکړه چې افغانستان ته باید د هغو افغان پناغوښتونکو داوطلبانه او اجباري ستنولو ته اقدام وشي چې د پنا غوښتنې یې رد شوي دي.

معلومه نه ده چې اروپا کې دا مهال څه شمیر افغانان د اخراج له خطر سره مخامخ دي، خو جرمني د طالبانو له بیا واکمنۍ وروسته دوه ځله لسګونه افغانان کابل ته لیږلي چې په وینا یې جرمي دوسیې یې درلودې.

اروپایي چارواکو او د اوکراین ولسمشر د اوکراین د جګړې د پای ته رسولو په هڅو کې د روسیې د ولسمشر ولادمیر پوتین پر نیت شک څرګند کړی دی.

دوی پرون دوشنبه ( د تلې ۲۸مه) په دې اړه داسې مهال جرګه شول چې د راپورونو له مخې ډونالډ ټرمپ د اوکراین له ولسمشره غوښتي چې روسیې ته د سولې په بدل کې دونتڅک سیمه وسپاري.

فایننشل ټایمز ادعا کړې چې ټرمپ تیره جمعه په سپینه ماڼۍ کې له خپل اوکرایني سیال ولادمیر زلنسکي سره د خبرو پر مهال له هغه دغه غوښتنه کړې ده، خو خپله ټرمپ پرون خبریالانو ویلي، داسې کومه مسله د ده او زلنسکي ترمنځ نه ده مطرح شوې.

د اروپایي کمیسیون مرستیالې کایا کالاس د اروپایي ټولنې د بهرنیو چارو وزیرانو ترپرونۍ غونډې وروسته ویلي" روسیه یرغلګره او اوکراین قرباني دی او په خبره یې پر قرباني هېواد فشار اچول سم کار نه دی."

دا خبرې داسې مهال کیږي چې ټاکل شوې د امریکا، روسیې او اوکراین مشران راتلونکو څو اونیو کې په هنګري کې د اوکراین د سولې په اړه مخامخ خبرې وکړي.

د چین د بهرنیو چارو وزارت ویاند ګووا ژیکون نن دوشنبې په پیکینګ کې په یوه خبري غونډه کې وویل چې پاکستان او افغانستان دواړه د چین دودیز او دوست ګاونډیان دي او تل به یودبل ګاونډیان وي. هغه وویل، چین "د زړه له تله هیله لري" چې پاکستان او افغانستان "خپلې شخړې د خبرو اترو له لارې حل کړي او د دواړو هیوادونو او د سیمې د سولې او ثبات لپاره یوه تلپاتې اوربند ته ورسیږي. "

هغه زیاته کړه: "چین چمتو دی چې د دواړو هیوادونو په پرمختګ او پراختیا کې رغنده رول ولوبوي."

د چین د بهرنیو چارو وزارت د افغانستان او پاکستان ترمنځ د اوربند په هوکړه کې د ترکیې او قطر د منځګړیتوب د هڅو ستاینه وکړه.

تردې مخکې د عربستان، قطراو ترکیې په ګډون یوشمیرنورو هیوادونو هم د دواړو هیوادونو ترمنځ د اوربند د هوکړې هرکلی کړی دی.

د طالبانو د حکومت او پاکستان چارواکي د شنبې په ورځ په دوحه کې د خبرو په نتیجه کې په یوه اوربند سلا شول او پرېکړه یې وکړه چې د خبرو بل دور به د اکتوبر په ۲۵ په استانبول کې ترسره کړي.

د اسراییل پوځ وایي، د دوی د دوو پوځیانو له وژلو او بیا پر غزه د اسراییل له هوایي بریدونو وروسته بیرته د غزې اوربند پېل شوی دی.

د رویټرز په وینا دغلته د امریکا په منځګړیتوب نافذ شوی اوربند پرون یکشنبه هغه مهال مات شو چې وسله والو دوه اسراییلي سرتیري ووژل او بیا اسراییل پر غزې هوایي بریدونو سره ۲۶ فلسطینان له منځه یوړل.

د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ ویلي، ممکن د حماس مشران د اوربند په سرغړونه کې ښکېل نه وي.
امریکا او اروپایي ټولنه حماس یوه ترهګره ډله بولي.

ټرمپ خبریالانو ته ویلي، نه پوهیږي چې د اسراییل هوایي بریدونه د توجیه وړ دي او که نه، خو په وینا یې وروسته به په دې اړه نور جزیات ورکړي.

غزه کې د اوربند له بیرته نافذېدو سره سم دغې جګړه ځپلې سیمې ته نن دوشنبه د مرستو رسول هم له سره پېل شوي دي.