د ښځو پر وړاندې د تاوتریخوالي د پای ته رسولو د ۱۶ ورځني کمپاین په پنځمه ورځ، په افغانستان کې د ملګرو ملتونو سیاسي استازولۍ (یوناما) ټینګار کړی چې افغان میرمنې باید په ټولنه کې د ګډون حق بیرته ترلاسه کړي.
نن شنبه د نومبر ۲۹ مه یوناما په خپله فیسبوک پاڼه لیکلي هغې ټولنې پرمختګ نشي کولای په کومو کې چې ښځې د عامه ژوند څخه لرې کیږي.
د ښځو په وړاندې د تاوتریخوالي د پای ته رسولو ۱۶ ورځنی کمپاین هر کال د نومبر له ۲۵ مې د ډیسمبر تر ۱۰ مې ترسره کیږي او سږکال یې د یوناما له لوري له افغان میرمنو سره ودریږي #StandWithAfghanWomen په نوم د هشټک په کارولو ملاتړ کیږي.
یوناما په دې اړه په یو بل بیان کې ویلي کله چې ښځې د کاروبار له لارې ګټه ترلاسه نه کړي، نو کورنۍ بیا لاپسې بې وزله کیږي
په همدې حال کې یو شمیر هغه میرمنې چې واک ته د طالبانو له بیا ځلې رسېدو وروسته د بیلابیلو محدودیتونو له امله بې دندې شوي وايي له سختو اقتصادي ستونزو سره مخ دي او په سختو شرایطو کې ژوند تېریږي.
یاسمین، چې په کابل کې په یوه نادولتي موسسه کې کار کاوه، وايي هغه د خپلې شپږ کسیزې کورنۍ مسؤلیت لري.
موږ په تېرو څو کلونو کې هر څه چې لرل مصرف مو کړل اوس لپآره له صبر کولو بله لاره نه لرو،
"زه د کورنۍ سرپرسته یم خو اوس بې روزګاره یم، زما دوه یتیمان ورونه، زما د ورور میرمنو او زما خویندې هغه کسان دي چې زه یې باید ملاتړ وکم، موږ په تېرو څو کلونو کې هر څه چې لرل مصرف مو کړل اوس لپآره له صبر کولو بله لاره نه لرو، موږ اوس مهال په سختو ستونزو کې یو، که څه هم ما مخکې په لوړ معاش کار کاوه او اوس د سلو افغانیو د ترلاسه کولو لپاره هم کار کوم خو دا هم نه پیدا کیږي."
مرسل چې په اقتصاد وزارت کې یې دنده درلوده او اوس مهال بې کاره ده هم ورته شکایت لري.
زموږ په کار د طالبانو له محدودیت وروسته زموږ اقتصادي ستونزې ډېرې زیاتې شوې دي، موږ ډېر بې وسه شوي یو، په تېرو څلورو کلونو کې چې مو کومه پانګه لرله مصرف کړه او اوس هیڅ نه لرو ډېر ناهیلي شوي یو.
د ښځو د حقونو یو شمېر فعالانې په افغانستان کې د ښځو د ستونزو په اړه اندېښنه څرګندوني او تینګار کوي چې که نړیواله ټولنه دې ستونزو حل کولو ته جدي پام ونه کړي نو د افغانستان د نفوسو یوه برخه به لمنځه لاړه شي.
له ډلې یې مولوده توانا ازادي راډیو ته وویل:
"د افغانانو شرایطو ته په پام سره، په ځانګړې توګه د ښځو، چې د څلورو کلونو راهیسې له خپلو ټولو بشري حقونو څخه محرومې دي، که چیرې دا وضعیت د نړیوالې ټولنې لخوا له پامه وغورځول شي او نړۍ همداسې خپله چوپتیا دوامداره وساتي، فکر کوم چې وضعیت به لا نور خراب شي او د افغانستان راتلونکی نسل به له بشري بحران او ناورین سره مخ شي. نړۍ باید دې ته جدي پاملرنه وکړي."
که چیرې دا وضعیت د نړیوالې ټولنې لخوا له پامه وغورځول شي او نړۍ همداسې خپله چوپتیا دوامداره وساتي، فکر کوم چې وضعیت به لا نور خراب شي
د ملګرو ملتونو په ګډون د بشري حقونو بیلابیلو نړیوالو بنسټونو په وار وار په افغانستان کې د ښځو او نجونو د اوسني وضعیت په اړه اندېښنه څرګنده کړې د طالبانو له حکومت څخه یې غوښتي چې پر دوی لګول شوي محدودیتونه او بندیزونه لرې کړي.
خو د طالبانو حکومت په وار وار ویلي چې د اسلامي شریعت له مخې یې د ښځو حقونه تامین کړي داسې مهال چې واک ته تر بیا ځلې رسېدو وروسته یې د نجونو په وړاندې له شپږمو ټولګیو پورته تر پوهنتونه د هر ډول عصري زده کړو دروازې تړلي او په ډیری دولتي او ټولو غیر دولتي ادارو کې یې د دوی په کار بندیز لګولی دی.
طالبانو دغه راز تفریحي پارکونو، ښځینه حمامونو، ورزشي لوبغالو او له محرم پرته د ښځو په سفر هم بندیز لګولی او د دې ترڅنګ یې په دوی د حجاب مراعت کول جبري کړي ډي.
په افغانستان کې د ملګرو ملتونو سیاسي استازولۍ (یوناما) د نومبر په ۲۵مه، د ښځو پر وړاندې د تاوتریخوالي له منځه وړولو نړیواله ورځ او د جنسیت پر بنسټ د تاوتریخوالي پر وړاندې د ۱۶ ورځني کمپاین په لومړۍ ورځ په یو بیان کې ویلي وو چې د تیرو دوو کلونو په اوږدو کې د تاوتریخوالي له لوړ خطر سره د مخ افغان میرمنو او نجونو شمیر ۴۰ سلنه زیات شوی، او دا چې اوسمهال ۱۴.۲ میلیونه ښځې خوندیتوب او مرستې ته اړتیا لري.
په دې بیان کې په افغانستان د یوناما د سرپرستې او د ملګرو ملتونو د سرمنشې د ځانګړي استازي د مرستیالې جورجیټ ګانیون له قوله راغلي وو چې : "د افغان ښځو لپاره تاوتریخوالی یوازې هغه څه نه دي چې لیدل کیږي او یا اوریدل کیږي، بلکې د دوی د غږونو خاموش کول، د دوی د راتلونکي لپاره تړل شوې دروازې او د دوی د حقونو اخیستل هم تاوتریخوالی دی."