ملګري ملتونه وايي د افغانستان په ختیځ کې مرګونې زلزلزلی د سلګونو زرو ماشومانو ژوند له ستونزو سره مخ کړی دی.

د کوچنیانو لپاره د ملګرو ملتونو مرستندوی صندوق یا یونیسیف نن چهارشنبه په خپلې ایکسپاڼه کې ولیکل چې په کونړ او څیرمه ولایتونو کې د روستی زلزلې له امله او په داسې حال کې چې ژمی را روان دی د ۲۱۲ زرو کوچنیانو او ددوی د کورنیو ژوند له ستونزو سره مخ دی.

یونیسیف د سختو زلزله ځپلیو سره د خپلو مرستو د دوام لپاره د ۲۲ ملیونو ډالرو غوښتنه کړې ده.

ملګرو ملتونو د افغانستان لپاره د ۱۳۹،۶ میلیون دالرو په ارزښت د بیړني غبرګون څلور میاشتنۍ طرحه جوړه کړې، چې بشرپال سازمانونه وکولای شي د افغانستان په ختیځ کې د تیرې اونۍ د ویجاړونکې زلزلې څلور لکه او ۵۷ زره زیانمنو ته مرستې ورسوي.

د ایران د بهرنیو چارو وزیر وایي، له یوې ایرانۍ تبعه سره د دوو فرانسوي زندانیانو تبادله وروستیو پړاونو کې ده او هیله لري چې څو ورځو کې ترسره شي.

عباس عراقچي تېره شپه د ایران دولتي تلویزیون سره په مرکه کې ویلي مهدیه اسفندیاري به د دوو فرانسویانو سېسیل کوهلر او د هغې د ژوند له ملګري ژاک پاریس سره تبادله شي.

دغه فرانسوۍ جوړه له تېرو دریو کلونو راهیسې ایران کې زنداني ده او د اسراییل استخباراتي ادارې ( موساد) ته د جاسوسۍ تور پرې پورې دی.

د دوی کورنۍ دا تورونه رد کړي دي.

د کریکټ د اسیا کپ په پېل شویو سیالیو کې نن د پاکستان او عمان لوبډلې سره مخامخ کیږي.

دغه لوبه د افغانستان په وخت ماښام ۷ بجې په دوبۍ کې ترسره کیږي.

پرون په دغه جام کې د هانک کانګ او بنګله دیش لوبډلو لوبه وکړه چې بنګله دیش په ۷ ویکټو هانګ کانګ ته ماته ورکړه.

د افغانستان د کریکټ ملي لوبډلې دغه جام کې لومړنۍ سیالۍ له هانک کانګه په لوی توپیر ګټلې او د راتلونکې سه شنبې په ورځ دویمه لوبه کې له بنګله دیش سره مخامخ کیږي.

د کډوالۍ نړیوال سازمان ( ای.او.ایم) وایي، کونړ کې د شاوخوا ۱۳۴ زره زلزله ځپلو د ملاتړ لپاره پیسو ته اړتیا لري.

په افغانستان کې د دغه سازمان د ماموریت مشرې میهیونګ پارک ( Mihyung Park) اسوشیتد پریس خبري اژانس ته ویلي، زلزله ځپلي اوس له سرپنا پرته شنه اسمان لاندې ژوند کوي.

د هغې په خبره دوی له خیمو ورهاخوا کورونو ته اړتیا لري، ځکه غرنیو سیمو کې څو اونۍ وروسته د ژمي ساړه پیلیږي.

د زلزله ځپلو د ملاتړ لپاره د اړتیا وړ پيسې له ۸ تر ۱۶ میلیونه ډالرو پورې یادیږي، خو تراوسه هیڅ یوه هېواد یا کوم بنسټ نه دي ویلي چې دغه پیسې به ورکوي.

د طالبانو حکومت او نړیوالو موسسو ویلي چې زلزله ځپلو ته یې بیړنۍ مرستې لکه خواړه، خیمې، کمپلې او داسې نور اړین مواد رسولي، خو داسې بریښي چې د تلپاتې ملاتړ لپاره یې لا بودجه نشته.

په کونړ کې د اګست په ۳۱مه زلزلې څه باندې ۲۲۰۰ کسان ووژل او له ۳۶۰۰ ډیر نور یې ژوبل کړل.

ای او ایم وایي، د زلزلې له کبله شاوخوا ۷ زره کورونه ویجاړ شوي او په خبره یې ټولټال نژدې نیم میلیون کسان متاثره شوي دي.

په افغانستان کې د ملګرو ملتونو مرستندوی ماموریت یوناما وایي، د طالبانو د حکومت له خوا د دوی د افغان ښځینه کارکوونکو پر تګ راتګ بندیز " د نړیوالو قوانینو سرغړونه" ده.

دغه سازمان پرون ( پنجنشنبه د سنبلې ۲۰مه) یوه خبرپاڼه کې ویلي چې کابل کې د دوی کاري محیط ته د ښځینه کارکوونکو او قراردادیانو پر لاسرسي محدودیتونه باید پای ته ورسیږي.

خبرپاڼه کې راغلي چې طالبانو د سپتمبر په ۷مه په کابل کې د دوی دفترونو ته د ښځینه کارکوونکو د تګ مخه نیولې ده.

دوی ویلي چې د طالبانو د حکومت دغه محدودیت په کتبي او یا هم شفاهي ډول په افغانستان کې د دوی ټولو دفترونو ته رسول شوی دی.

یوناما ویلي چې د دغه کار د اجرا کولو لپاره د دوی د کابل، هرات او مزار شریف د دفترونو مخې ته د طالبانو مسول کسان ولاړ وي.

وړاندې راغلي چې دغه ډول اقدامات له زلزله ځپلو او دغه راز ایران او پاکستانه ایستل شویو کسانو سره د دوی بشري مرستې متاثره کوي.

که څه هم طالبانو تراوسه په دې اړه تبصره نه ده کړې، خو یوناما وایي، دا بندیز د دوی او د طالبانو د حکومت له پخوانیو هوکړو سره په ټکر کې دی.

د پاکستان پوځ وايي د خیبر پښتونخوا په بېلابېلو سیمو کې یې د عملیاتو پر مهال ۱۹ وسلوال وژلي دي.

د پاکستان د پوځ د عامه خبرتیا ادارې (ای اېس پي ار) د سېپټېمبر په ۱۱مه رسنیو ته په استولي یو بیان کې ویلي دي چې دا عملیات د سېپټېمبر پر نهمه او ۱۰مه په مومندو، شمالي وزیرستان او بنو کې ترسره شوي دي.

د بیان له مخې د پاکستان پوځ د مومندو په ګلونو سیمه کې د استخباراتي معلوماتو پر اساس په عملیاتو کې ۱۴ وسلوال وژلي دي. پوځ وايي د شمالي وزیرستان په دته خېلو کې یې څلور او په بنو کې یو وسلوال په عملیاتو کې وژلی دی. پوځ د خپلو تلفاتو په اړه څه نه دي ویلي.

پوځ په دې وروستیو کې د عملیاتو پر مهال وژل شوي کسان "خوارج او د هند لاس پوڅي" بولي. خو بل پلو د هند حکومت په وار وار د پاکستان تورونه رد کړي دي.

د پاکستان پوځ تر دې وړاندې هم په قبایلي او ورڅېرمه پرتو نږدې سیمو کې د عملیاتو پر مهال د وسلوالو د وژلو ادعا کړې ده.حکومت او امنیتي ځواکونه وايي، د ترهګرۍ پرضد له مبارزې نه په شا کېږي او د وسلوالو پر وړاندې هدفي عملیات روان ساتي.

مشال راډیو په خپلواکه توګه د پاکستان د پوځ د ادعاوو سپیناوی نه شي کولی او کومې وسلوالې ډلې هم تر اوسه په دې اړه څه نه دي ویلي.

د قبایلي ضلعو خلکو وخت په وخت د احتجاجونو او پرلتونو له لارې د پاکستان پر حکومت او پوځ غږ کړی دی چې د عملیاتو پر مهال دې د ولسي خلکو د سر او مال خوندیتوب ته پام وکړي.

د خیبر پښتونخوا ترڅنګ د پاکستان مرکزي حکومت هم وايي چې د ناامنۍ ضد مبارزې او د ولس ژوند او مال ساتنې ته ژمن دي. وزیراعظم شهباز شریف د اګست پر ۱۴مه د هېواد جوړېدو کلیزې په مناسبت په وینا کې وویل چی پاکستان "په زړورتیا د ترهګرۍ پرضد جنګېدلی او ورته یې ماتې ورکړې" ده او زیاته یې کړه چې حکومت به یې بیا وسلوال سر پورته کولو ته پرې نه ږدي.

په همدې حال کې امنیتي ځواکونو او پولیسو هم د وسلوالو پر وړاندې هدفي عملیاتو ته دوام ورکړی دی.

د قطر یوه الوتکه چې روغتیایي مرستې یې لیږدولې نن کابل ته ورسیده.

دا د قطر د هغو مرستو لړۍ ده چې د افغانستان په ختیځ کې یې د اګست د یو دیرشمې نیټې له زلزله ځپلیو سره کوي.

د کابل هوایي ډګر ته د قطر له ننۍ مرستې سره دا په مرستو بار لسمه قطري الوتکه ده چې افغانستان ته رسیدلې ده.

په ننۍ رسیدلې مرسته کې درمل، سیرم او د ژوند ژغورنې لپاره نور ضروري دارو درمل او وسایل شامل دي چې د افغانستان په ختیځ کې او تر ډیره په کونړ کې به روغیتایي مرکزونو او کلینکونو ته وسپارل شي.

قطر خبر ورکړ چې د عربي او اسلامي هیوادو مشران یې یوې غونډې ته وربللي دي.

په دې دوه ورځنۍ سرمشریزه کې به د یکشنبې او دوشنبې په ورځو په پلازمینه دوحه کې پر قطر د اسراییل د برید مساله وڅیړل شي.

اسراییل د سې شنبې په ورځ په دوحه کې د حماس ډلې پر غونډه بمباري وکړه.

د حماس په وینا، په دوحه کې د سې شنبې د ورځې د اسراییلو بريد د دوی کوم لوړپوړی چارواکی نه دی وژلی، خو د دوی د یوه مهم مشر خليل الحيه د زوی په ګډون د دې ډلې پنځه غړي په دې حمله کې وژل شوي دي.

د امریکا پولیس نن د هغه کس د نیولو هڅې کوي چې سیاسي فعال او ولسمشر ډونالډ ټرمپ ته نژدې کس یې وواژه.

ټرمپ امر کړی دی چې د دې پیښې په پار د یکشنبې تر ماښام پورې دې د امریکا بیرغونه نیم ځوړند شي.

چارلي کرک د چهارشنبې په ورځ د (یوتا ویلي) په پوهنتون کې د وینا پرمهال په مرمۍ وویشتل شو.

تر اوسه کومې ډلي یا کوم کس د دې قتل مسوولیت نه دی منلی.

د اسیا د کریکټ د شل اوریزو لوبو د جام سیالیو کې، نن بنګله دیش او هانګ کانګ لوبه کوي.

دا د دې جام دریمه لوبه ده.

پرون ، د هند د کرکټ ټیم وتوانید چې کوربه ټیم، متحده عربي اماراتو ته د ۹ ویکټو په توپیر ماتې ورکړي.

د جام د سیالیو په لومړۍ لوبه کې، افغان ټیم د هانګ کانګ ټیم ته د ۹۴ منډو په توپیر ماتې ورکړه.

افغانستان د دغو سیالیو په B ګروپ کې ، بنګله دیش، سریلانکا او هانګ کانګ سره دی.

په A ګروپ کې، متحده عربي امارات، عمان، هند او پاکستان لوبیږي.

د آسیا جام وروستۍ لوبه ټاکل شوې د سپتمبر په ۲۸مه ترسره شي.

قطر نن په یوې شدید اللحنه اعلامیه کې ددغه هیواد لخوا د حماس د دفتر د کوربتوب په اړه د اسرائیلو د صدراعظم څرګندونې "بی باکانه" وبللې رد کړې .

له دغو توندو څرګندونو یوه ورځ مخکې ، اسرائیل په دوحه کې د حماس ډلې په دفتر هوايي برید کې ددغې ډلې د مشرانو د وژلو هڅه وکړه.

حماس د امریکا او اروپايي اتحادیې لخوا یو ترهګر سازمان ګڼل کیږي.

داسرائیلو صدراعظم بنیامین نتانیاهو د چهارشنبې په ورځ قطر ته خبرداری ورکړ چې د حماس ډلې مشران یا اخراج کړي یایې عدالت ته وسپاري او که دوحه دا کار ونه کړي نو خپله اسرائیل به یې وکړي.

د قطر د بهرنیو چارو وزارت د نتانیاهو دغه څرګندونې ددغه هیواد په دولتي حاکمیت باندې د راتلونکو تیريو لپاره یو څرګند ګواښ وباله او وغندلې .

د قطر د بهرنیو چارو وزارت اعلامیې وویل چې نتانیاهو ښه پوهیږي چې په قطر کې د حماس دفتر د منځګړیتوب د هغو زیارونو په ترځ کې چې د متحدو ایالاتو او اسرائیلو لخوا یي غوښتنه شوې شتون لري.

اعلامیې زیاته کړه چې مذاکرات چې نړیوال ملاتړ یې درلوده تل د امریکايي او اسرائیلي پلاوو په حضور کې په رسمي او شفاف ډول ترسره شوي دي.