د امریکا د ولسمشر ډونالد ټرمپ لهخوا بیتالمقدس د اسرائیلو د پایتخت په توګه په رسمیت پېژندل، په سیمه کې ژور عکسالعمل راپارولی شي.
اسرائیل ټول بیتالمقدس خپل پایتخت بولي، په داسې حال کې چې فلسطینیان د دې ښار ختیځه برخه چې د ۱۹۶۷ میلادي کال د منځني ختیځ په جګړه کې اسرائیلو ونیوله، د خپل راتلونکې خپلواک فلسطیني دولت پایتخت بولي.
کړکېچ تر ډېره د بیتالمقدس پر زاړه ښار دی چې پهکې د یهودانو، مسلمانانو او عیسویانو سپېڅلي ځایونه دي.
حرم قدسي شریف چېرې چې زرګونه کلونه مخکې یهودي عبادت ځایونه وو، د یهوانو لپاره سپیڅلی ځای دی، اوس دغلته د الاقصی جومات دی چې د مسلمانانو لپاره درېیم سپېڅلی ځای بلل کېږي، سره له دې چې اسرائیل پر بیتالمقدس واک لري او حکومتیې دغلته متمرکز دی.
خو د اسرائیلو لهخوا د ختیځ بیتالمقدس الحاق په نړیواله سطحه نه دی پېژندل شوی.
نړیواله ټولنه تر ډېره وايي، د بیتالمقدس په اړه باید نهايي پرېکړه د خبرو اترو له لارې وشي.
- ولسمشر ټرمپ ولې غواړي بیتالمقدس د اسرائیلو د پایتخت په توګه په رسمیت وپېژني؟
د انتخاباتي مبارزو پر مهال ډونالد ټرمپ د اسرائیلو په پلوۍ سخت دریځ خپل کړی و او ژمنهیې کړې وه چې له تلابیب څخه به چېرې چې ګڼ هېوادونه د اسرائیلو لپاره پهکې سفارتونه لري، د امریکا سفارت بیتالمقدس ته انتقال کړي، خو کله چې واک ته ورسېد، ورته څرګنده شوه چې د داسې یوه اقدام په اړه خبرې اسانه، خو عملي کولیې سخت دی.
د امریکا د قانون له مخې، ولسمشر باید په هرو شپږو میاشتو کې یو سند لاسلیک کړې چې د امریکا سفارت په تلابیبب کې پاتې شي.
ولسمشر ټرمپ په لومړنیو شپږو میاشتو کې دا سند لاسلیک کړ.
دا اوونۍ د شپږو نورو میاشتو لپاره ټاکلی ضربالاجل پرته له دې چې ولسمشر ټرمپیې نوی کړي، تېر شو.
امریکايي چارواکي وايي، ولسمشر ټرمپ به د شپږو نورو میاشتو لپاره په تلابیب کې د امریکا د سفارت د پاتې کېدو سند لاسلیک کړي، خو په عین حال کې به د بهرنیو چارو وزارت ته لارښونه وکړي چې له تلابیب څخه بیتالمقدس ته د امریکا د سفارت د انتقال څو کلنه پروسه پیل کړي.
امریکايي چارواکي وايي، د اسرائیلو د پایتخت په توګه د بیتالمقدس په رسمیت پېژندل به تاریخي او اوسنی حقیقت تائیدوي نه یوه سیاسي اعلامیه او د امریکا سفارت به سمدستي له تلابیب څخه بیتالمقدس ته انتقالېږي.
د اسرائیلو د پایتخت په توګه د بیتالمقدس په رسیمت پېژندلو له اعلان سره به ولسمشر ټرمپ وکولای شي چې ووايي، د انتخاباتي کمپاین یوه ژمنهیې پوره کړې ده.
- د ټرمپ اعلان به څه اغېز ولري؟
په بیت المقدس کې به د ټرمپ دا پرېکړه ډېر کم بدلون راولي.
د اسرائیلو د صدراعظم نتنیاهو دفتر او رسمي استوګنځاي، د دې هېواد پارلمان، د بهرنیو چارو وزارت، ستره محکمه او نورې ادارې لا دمخه په بیت المقدس کې دی.
ګڼ بهرني مشران له اسرائیلي چارواکو سره د لیدنو لپاره بیت المقدس ته ورځي، همدارنګه په بیت المقدس کې د دې ښار یهود او فلسطیني اوسېدونکي هم ازاد ژوند کوي.
دا اقدام به له څه ډول عکس العمل سره مخ شي؟
ولسمشر ټرمپ د فلسطین او اسرائیل ترمنځ د سولې تړون ته ډېر کله یو نهايي جوړجاړی وايي او نوموړي په راتلونکو میاشتو کې د سولې د یوه نوښت د چوکاټ د رامنځته کولو لپاره د پام وړ هڅې کړې دي.
د ټرمپ زوم جرد کوشنر چې د ده نږدې سلاکار دی، د دې هڅو مشري کوي او نږدې همکار یې جاسون ګرین بلاټ په سیمه کې د اسرائیلو، فلسطینیانو او عرب مشرانو سره د خبرو لپاره ګرځي.
فلسطینیانو خبرداری ورکړی چې د بیتالمقدس په اړه د موقف بدلول به د سولې د دې هڅو د پای ته رسېدو په معنی وي.
دوی همدارنګه په سړکونو د اعتراضونو خبرداری هم ورکړی، هغه څه په اسانۍ په بشپړه تاوتریخوالي بدلیدای شي.
د ټرمپ د دې اقدام په اړه نړیوال مخالفت هم په زیاتېدو دی، په ځانګړې توګه په اروپايي ټولنه او پهکې د امریکا مهمو متحدانو جرمني او فرانسې پر ولسمشر ټرمپ غږ کړی چې د بیتالمقدس په اړه دې دا اقدام نه کوي.
د اسلامي همکاریو سازمان ویلي، د بیت المقدس په اړه د امریکا په موقف کې بدلون به د عرب او اسلامۍ نړۍ پر ضد دڅرګند تېري په معنی وي.
د عرب لیګ مشر ویلي دا به خطرناک اقدام وي چې په ټول منځني ختیځ کې به عواقب ولري، تر ټولو مهم سعودي عربستان دی چې د امریکا لهخوا د داسې یوه اقدام په وړاندې یې خبرداری ورکړی.
سعودي عربستان په سیمه کې د امریکا مهم متحد بلل کېږي.
د ترکیې ولسمشر رجب طیب اردوغان بیا د ټرمپ لهخوا د دې اقدام په صورت کې له اسرائیلو سره د ډیپلوماتیکو اړیکو د پرې کولو خبرداری ورکړی دی.
په عین حال کې په بیتالمقدس کې د اسرائیلو امنیتي چارواکي وايي، حالات له نږدې څاري او د هر ډول تاوتریخوالي په وړاندې د مبارزې لپاره چمتووالی لري.
