د افغانستان د مالیې وزیر وايي چې وزارتونه په دې نه‎دي توانیدلي چې ۶۵ سلنه پراختيايي بودیجه مصرف کړي.

د مالیې وزیر اکلیل حکیمي نن د مشرانو جرګې غونډې ته وویل، په داسې حال کې چې د مالي کال پای ته دوه میاشتې پاتې دي په دومره لویه پیمانه د بودیجې نه مصرف د تأسف خبره ده.

ښاغلي حکیمي وویل، کوم وزارتونه چې نه‎شي کولای تخصیص شوې بودیجې مصرف کړي باید په اړه یې تصمیم ونیول شي.

د مالیې وزیر د پراختیايي بودیجې د نه مصرف په اړه دا څرګندونې په داسې حال کوي چې وړاندې د ولسي جرګې ځینو غړو د بودیجې د نه مصرف له کبله پر ځینو وزارتونو انتقادونه کړي وو.

غونډې ته د روسیې د بهرنیو چارو وزیر سرګی لاوروف وویل چې په افغانستان کې د بهرنیو پوځیانو حضور د نویو جګړو اور بلولی شي.

لاوروف، چې اشاره یې د بګرام په اړه د امریکا د ولسمشر ډونالډ ټرمپ څرګندونو ته وه، وویل چې د افغانستان او د د هغه د ګاونډیو هیوادونو په خاوره کې په هره پلمه د درېمګړي هیواد پوځي حضور د منلو نه دی.

په غونډه کې د کوربه هېواد په ګډون د طالبانو د حکومت او د هند، پاکستان، ایران، قزاقستان، قرغیزستان، تاجکستان، ازبکستان او ترکمنستان استازي ګډون لري.

د طالبانو د بهرنیو چارو وزیر امیرخان متقي هم، چې پرون ماښام په دې مشورتي غونډه کې د ګډون په هدف مسکو ته لاړ، په دې ناسته کې برخه لري.

د روسیې د بهرنیو چارو وزارت ویاندې ماریا زاخارووا ویلي، چې دې غونډې ته د بیلاروس یو پلاوی هم بلل شوی دی.

روسي رسنیو له هغې ډلې انټرفاکس ویلي، ګډونوال به د افغانستان پر سیاسي او اقتصادي وضعیت او دغه راز له ترهګرۍ او نشه یي موادو سره د مبارزې پر لارو چارو خبرې وکړي او د غونډې پای کې به یوه اعلامیه خپره کړي.

مسکو فارمټ ۲۰۱۷ کال کې رامنځته شو چې د غونډو ډېر تمرکز یې له افغانستان سره پر اړوندو مسلو وي.

پاکستان د سې شنبې په ورځ له چین، روسیې او ایران سره یوځای په مسکو کې د څلور اړخیزې ناستې پر مهال د افغانستان له «ثابت او سوله‌ییز» حالت څخه د ملاتړ ژمنه تکرار کړه او په دې هېواد کې یې د «ترهګرو د موجودیت» په اړه اندېښنه څرګنده کړه.

پاکستاني رسنیو نن (سې شنبې) راپور ورکړ چې د افغانستان لپاره د پاکستان ځانګړي استازي محمد صادق خان، چې دا مهال په روسیه کې دی، په خپله ایکسپاڼه (پخواني ټویټر) کې د دې ناستې د جزییاتو په اړه لیکلي:

«ګډون کوونکو هېوادونو په یوه خوله د یوه با ثباته، خپلواک او سوله‌ییز افغانستان د ملاتړ په اړه خپله ژمنه تکرار کړه، او ټینګار یې وکړ چې افغانستان باید له ترهګرۍ او بهرني مداخلې پاک هېواد وي.»

پاکستان تور پورې کوي چې د دغه هیواد وسله وال مخالفان د پاکستان پر امنیتي ځواکونو د حملو لپاره د افغانستان له خاورې کار اخلي خو د طالبانو حکومت د پاکستان تورونه ردوي او وايي، هیچا ته اجازه نه ورکوي چې د افغانستان خاوره د بل هیواد پر ضد وکاروي.

مالیزیا او پاکستان پرون، دوشنبې په افغانستان کې د یوه ټولګډونه حکومت د جوړېدو غوښتنه کړې او د دغه هېواد د سولې او ثبات په برخه کې یې د خپلې ژمنتیا پخلی کړی دی.

دغه ګډ دریځ د پاکستان د صدراعظم شهباز شریف او د مالیزیا د صدراعظم انور ابراهیم ترمنځ له کتنې وروسته څرګند شو.

د پاکستان صدراعظم شهباز شریف د روان اکتوبر له پنځمې تر اوومې نېټې پورې مالیزیا ته په رسمي سفر نتللی و.

د مالیزیا د بهرنیو چارو وزارت د دوشنبې په ورځ په یوه اعلامیه کې ویلي، دواړو مشرانو په افغانستان کې د طالبانو له چارواکو سره د دوامدار تعامل پر اړتیا ټینګار وکړ، څو د ترهګرۍ پر ضد مبارزه وشي او د افغانستان له خاورې د نورو هېوادونو پر ضد د کار اخیستو مخه ونیول شي.

هغوی همداراز د افغان ولس د اساسي حقونو د خوندیتوب او د هېواد د باثباته او ټولګډونه راتلونکې د رامنځته کولو د هڅو د ملاتړ غوښتنه وکړه.

د ایران د رضوي خراسان ولایت د سرحدي ساتونکو قوماندان، مجید شجاع، ویلي چې په تېرو شپږو میاشتو کې د تېر کال د همدې مودې پرتله د هغو افغان اتباعو هڅې دوه برابره شوې دي چې غواړي په غیرقانوني توګه ایران ته واوړي.

شجاع ایراني رسنیو ته ویلي، چې د روان کال په لومړۍ نیمایي کې شاوخوا ۴۰ زره افغان اتباع د رضوي خراسان ولایت له پولو د اوښتو په ترڅ نیول شوي، په داسې حال کې چې دا شمېر د ۲۰۲۴ کال په همدې موده کې ۱۹ زره تنه و.

د نوموړي په وینا، ټول نیول شوي کسان پېژندل شوي، او سمدستي له سرحد څخه بېرته اړول شوي دي.

دا په داسي حال کې ده چې تر دې یوه ورځ وړاندې د رضوي خراسان ولایت چارواکو وویل چې سږ کال تراوسه پورې له دې ولایته ۸۰ سلنه غیرقانوني افغان کډوال افغانستان ته بېرته ستانه شوي دي.

د افغانستان او بنګله دیش د کریکټ ملي ټیمونه سبا چهارشنبه د پنځوس اوره سیالیو لوبلړۍ پیلوي.

دا لوبه د دوبۍ په شیخ زاید ستډیوم کې د افغانستان په وخت ماښام مهال پیلیږي.

د لوبلړۍ دویمه سیالي د اکتوبر په ۱۱مه او دریمه او وروستۍ هغه یې د اکتوبر په ۱۴مه ترسره کیږي.

د یو ورځنیو لوبو دا لوبلړۍ داسې مهال پیلیږي چې افغان لوبډلې بنګله دیش ته شل اوریزه لوبلړۍ صفر د درې په وړاندې بایلوده.

د کریکټ مینه والو په اسیا جام او بیا بنګله دیش سره په لوبه کې د افغان لوبډلې د لوبېدو پر څرنګوالي پراخې نیوکې وکړې او وروسته د کریکټ ستوري او د شل اوریزو لوبو کپټان راشد خان ومنله چې لوبډلې یې ښه لوبه ونه کړه.

د روسیې پلازمېنه مسکو نن سه شنبه ( د تلې ۱۵مه) د افغانستان په اړه د مسکو فارمټ د ۷مې غونډې کوربه دی.

غونډه کې د کوربه هېواد په ګډون د طالبانو د حکومت او د هند، پاکستان، ایران، قزاقستان، قرغزستان، تاجکستان، ازبکستان او ترکمنستان استازي ګډون لري.

د طالبانو د بهرنیو چارو وزیر امیرخان متقي پرون ماښام غونډه کې د ګډون په هدف مسکو ته روان شو.

د روسیې د بهرنیو چارو وزارت ویاندې ماریا زخرووا ویلي، دا غونډه به د روسیې د بهرنیو چارو وزیر سرګي لاوروف پرانیزي او د بندو دروازو تر شا به دوام ولري.

روسي رسنیو له هغې ډلې انټرفاکس ویلي، ګډونوال به د افغانستان پر سیاسي او اقتصادي وضعیت او دغه راز له ترهګرۍ او نشه یي موادو سره د مبارزې پر لارو چارو خبرې وکړي او د غونډې پای کې به یوه اعلامیه خپره کړي.

مسکو فارمټ ۲۰۱۷ کال کې رامنځته شو چې د غونډو ډېر تمرکز یې له افغانستان سره پر تړلو مسلو وي.

د طالبانو د حکومت د بهرنیو چارو وزیر امیرخان متقي، د مسکو فارمټ په ۷مه غونډه کې د ګډون په هدف نن ( د تلې ۱۴مه) مسکو ته روان شو.

د دغه وزارت مرستیال ویاند حافظ ضیا احمد ویلي، دا لومړی ځل دی چې ښاغلی متقي د مسکو فارمټ د رسمي غړي په توګه غونډه کې ګډون کوي.

د متقي دغه سفر د روسیې په بلنه وروسته تر هغه ترسره کیږي چې د ملګرو ملتونو امنیت شورا پر ښاغلي متقي د سفر بندیز د څو ورځو په مخه لرې کړ.

که څه هم امنیت شورا ویلي چې هند ته د سفر په موخه پر ښاغلي متقي بندیز لرې کوي، خو معلومه نه ده چې د مسکو سفر د همدې معافیت له مخې ترسره کیږي او که ورته بل معافیت صادر شوی دی.

غونډه کې د روسیې، هند، ایران، قزاقستان، قرغیزستان، پاکستان، تاجکستان، ترکمنستان او ازبکستان استازي هم ګډون کوي.

ټاکل شوې چې متقي له روسیې وروسته هند ته سفر وکړي.

د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ وایي، که امریکا د سیاسي ملاحظاتو تر اغیز لاندې نه وای راغلې " په اسانه یې کولای شوی افغانستان کې بریالۍ شي"

ټرمپ پرون یکشنبه د متحده ایالتونو د سمندري ځواک د ۲۵۰ مې کلیزې مراسمو ته وویل، د امریکا پخوانۍ ماتې، د ځواک د کمزورۍ له مخې نه وې، بلکې د دې لپاره وې چې د بریا لپاره جګړه ودروي.

هغه ویلي " نور سیاسی ملاحظاتو ته پام نه کوو ، اوس مونږ بریالي کېږو."

نوموړی دغه څرګندونې داسې مهال کوي چې وروستیو کې یې څو ځله د بګرام هوایي اډې د نیولو خبره وکړه او وې ویل، که طالبان اډه ورنه کړي، بده به ورپېښه شي.

سکای نیوز بیا د طالبانو د ویاند ذبیح الله مجاهد په حواله ویلي" افغانان په هیڅ شرایطو کې اجازه نه ورکوي چې خپله خاوره چاته وسپاري".

د جرمني د کورنیو چارو وزارت وایي، طالبانو په اصولو کې ورسره منلې چې له دغه هېواده په الوتکو کې د خپلو اتباعو( چې جرمي دوسیې لري) اخراج مني.

رویټرز نن دوشنبه ( د تلې ۱۴مه) د دغه وزارت د یوې ویاندې په حواله چې نوم یې نه دی اخیستل شوی، دغه خبره کړې ده.

د وزارت ویاندې زیاته کړې " د افغانستان واکمنانو ورته ویلي، که دوی د هغوی افغانانو چې جرمني یې ډیپورت کوي، هویت تشخیص کړي، اخراج سره یې موافق دي.

د هغې په وینا، برلین یوازې طالبانو سره په تخنیکي خبرو بوخت دی.

تر دې وړاندې د جرمني د کورنیو چارو وزیر الکساندر دوبرینت ویلي، افغانستان ته د مجرمینو د لېږلو په سر یې له طالبانو سره مستقیمې خبرې کړي.

طالبانو تراوسه په دې اړه څه نه دي ویلي.
جرمني د طالبانو حکومت په رسمیت نه دی پيژندلی، خو لومړنی اروپایي هېواد دی چې تیره جولای میاشت کې یې د طالبانو دوه قونسلي کارکوونکو ته اعتبارلیکونه ورکړل.

د ملګرو ملتونو د بشري حقونو شورا نن دوشنبه پریکړه کوي چې افغانستان کې د نړیوالو قوانینو د نقض په اړه د څیړنې یو میکانیزم رامنځته کړي او که نه.

د فرانس پریس د خبر له مخې په جینوا کې میشته دغه شورا به نن د هغه پریکړه لیک پر طرحه بحث وکړي چې ډنمارک د اروپایي ټولنې په استازیتوب وړاندېز کړی دی.

په طرحه کې د څیړنې د یوه داسې پلاوي جوړښت هم شامل دی چې په افغانستان کې د نړیوالو قوانینو د ډېرو جدي سرغړونو په اړه شواهد راټول کړي.

رویټرز اژانس لیکلي، که څه هم د پریکړه لیک په طرحه کې د نړیوالو ځواکونو له خوا د شویو سرغړونو یادونه نه ده شوې، خو اژانس د ډيپلوماتانو په حواله ویلي، ممکن د نړیوالو ځواکونو له خوا شوې سرغړونې هم وڅېړل شي.

د اروپایي ټولنې یوه ویاند د نوم نه ښودو په شرط فرانس پریس ته ویلي " له کره سلا مشورو وروسته سږ کال اروپایي ټولنې هوډ کړی چې د افغانستان په اړه یو پریکړه لیک صادر کړي چې د ځواب ورکونې او خپلواکې څیړنې میکانیزم په کې وي.

ټاکل شوې د افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو ځانګړی راپورتر ریچارد بېنیټ، چې افغانستان ته ممنوع الدخول شوی، غونډې ته د خپلو موندنو راپور وړاندې کړي.

بېنیټ په خپلو راپورونو کې په ځلونو د طالبانو هغه تګلارې غندلي چې له مخې یې د افغانانو په ځانګړې توګه ښځو او نجونو لومړني حقونه نقض شوي دي.