د اسراییل صدراعظم بنیامین نتنیاهو د سې شنبې په ورځ وویل چې اسراییل به د حماس له خوا د هغه ورسپارل شوي مړي د پاتې شونو په وړاندې غبرګون وښیي چې پراسراییلي مړو شویو برمته وو پورې اړه نه لري. اسراییل دا د غزې له اوربند څخه سرغړونه ګڼي.

حماس وویل چې دوی له اوربند سره سم عمل کوي او د مړو شویو یرغملو د پاتې شونو د موندلو لپاره له خپله وسه ډیره هڅه کوي خو وایي د جسدونو په پیژندلو کې ستونزه لري ځکه په دې برخه کې د تجهیزاتو له نشتوالي سره مخ دي.

نتنیاهو وویل، د هغه مړه شوي یرغمل په نوم پاتې شونې چې تیره ورځ حماس ډلې ور سپارلي، مړی یې د جګړې په پيل کې اسراییلي ځواکونو موندلی او هغه په پاتې مړو شویو ۱۳ یرغمل شویو پورې اړه نه لري.

هغه وویل چې دی به نن د ورځې په وروستیو کې خپل دفاعي چارواکي را وبولي تر څو په ځواب کې د "اسرائیل د راتلونکو اقداماتو" په اړه پریکړه وکړي.

حماس ډله چې د ۲۰۲۳ کال په اکتوبر میاشت کې پر اسراییلو د برید پرمهال یې شاوخوا ۲۵۰ کسان یرغمل کړي وو، د هغو ستونزو یادونه کوي چې د پاتې یرغملو د موندلو په برخه کې ورسره مخامخ ده، ځکه د اسراییل په عملیاتو کې د غزې ډېره برخه په کنډوالو بدله شوې.

خو د اسراییلو د پوځ یوه ویاند د یکشنبې په ورځ وویل، حماس ډله پوهېږي چې د پاتې یرغملو مړي چېرته دي.

ملګري ملتونه وایي، د روان کال په جولای میاشت کې یوازې په درې ورځو کې په کابل کې د طالبانو حکومت د حجاب نه مراعتولو په تور په لسګونو ښځې او نجونې " په خپل سر" نیولې دي. د افغانستان لپاره د ملګروملتونو مرستندویه ماموریت، یوناما په یوه راپورکې چې نن سې شنبې یې خپورکړی، له جولای څخه ترسپټمبرمیاشتې پورې پکې په افغانستان کې د بشري حقونو وضعیت څیړل شوی دی. په راپورکې ویل شوي چې په جولای میاشت کې د ۱۶ او ۱۹ کلونو ترمنځ له شپیتو زیاتې ښځې او نجونې نیول شوې وې چې په خبره یې له څوساعتونو نیولې تر یوې شپې پورې یې د طالبانو په بند کې تیرې کړي.

یوناما همدارنګه ویلي چې د توقیف شویو ښځو نارینه غړي اړشوي و چې د هغوی د خلاصون لپاره کتبي ضمانت ورکړي.

طالبانو په ۲۰۲۱ کال پرافغانستان له بیا واکمنیدو وروسته سخت قوانین وضع کړي، چې د ښځو پر کار کولو او له شپږم ټولګي څخه وروسته د نجونو پر زده کړې بندیزونه هم پکې شامل دي.

که څه هم د طالبانو حکومت ادعا کوي چې له ښځو سره د اسلامي شریعت سره سم چلند کوي، خو د ملګرو ملتونو په ګډون د بشري حقونو نړیوالو سازمانونو د طالبانو د حکومت کړنې د ښځو پر وړاندې "سیستماتیک تبعیض" بللي دي.

د ترکیې په لویدیځ کې تیرماښام تر یوې زورورې زلزلې وروسته نن سې شنبې سهار بیا په سیمه کې د زلزلې څوټکانونه احساس شوي دي.

د ترکیې له طبیعي پیښو سره د مبارزې ادارې ویلي چې د تیرماښام زلزلې شدت د ریښتر په کچه ۶،۱ و او نن هم له زلزلې وروسته سیمه څو ټکانونو ولړزوله چې د یوه شدت یې ۴،۶ درجې و. د دې زلزلې مرکز د ترکیې په لویدیځ بالیکسیر کې د سیندیرګي سیمه وه.

د ترکیې د کورنیو چارو وزیر علي یرلیکایا وویل چې د تیرماښام زلزلې د اپارتمانونو درې خالي بلاکونه او یوه هټۍ نړولي دي. د هغه په خبره د استوګنې دا ودانۍ د اګست په میاشت کې د مخکینۍ قوي زلزلې له امله چې یوکس پکې مړشوی، زیانمنې شوې وې او له هغه راهیسې پکې څوک نه اوسیدل.

د ترکیې د خاورې لویه برخه، په ځانګړې توګه استانبول د زلزلې پرکرښو پرته ده چې له امله یې پکې ډیرې زلزلې کېږي. په تیره اپریل میاشت کې هم د ریښترپه کچه ۶،۲ درجې زلزلې استانبول ولړزاوه.

د اوکراین ولسمشر ولودیمیرزیلینسکي وایي، کییف چمتودی چې د جګړې د پای ته رسولو لپاره له روسیې او بیله روس څخه پرته بل هرځای د سولې په خبرو کې ګډون وکړي، خو اوکرایني ځواکونه « شاته هیڅ ګام نه اخلي » چې د خپلې خاورې یوه برخه روسیې ته پریږدي.

زیلینسکي په خپلو څرګندونو کې چې نن سې شنبې خپرې شوي، له امریکایي قانون جوړونکو څخه غوښتي چې پرروسیې سخت بندیزونه ولګوي. هغه زیاته کړه چې اوکراین به د دوو یا دریو نورو کلونو لپاره د خپل مالي ثبات د تامین لپاره د خپلو اروپایي متحدانو ملاتړ ته اړتیا ولري. زیلینسکي د امریکا له ولسمشرډونالډ ټرمپ څخه وغوښتل چې روانه اونۍ د چین له ولسمشر شي جین پینګ سره په کتنه کې پرهغه فشارراوړي چې د روسیې له ملاتړه لاس واخلي. زیلینسکي نن په یوه خبري غونډه کې خبریالانو ته وویل چې د ده په باور دا به د ټرمپ یوجدي اقدام وي.

ټرمپ تیره اونۍ د روسیې د تیلوپردوو سترو شرکتونو بندیزونه ولګول او د روسیې د انرژۍ له مهمو پیریدونکو، په ځانګړې توګه له هند او چین څه یې وغوښتل چې خپل پیرل، چې د واشنګټن او کییف په وینا د روسیې د جګړې ټول لګښتونه تامینوي، کم کړي.

له پولیو د خلاص افغانستان بنسټ وایي، په پکتیکا ولایت کې به نن هم د پولیو پرضد د واکسین کمپیان دوام وکړي.

دې بنسټ نن سې شنبې پرخپله ایکسپاڼه په یوه بیان کې ویلي چې د پولیو دغه کمپاین به چې پرون دوشنبې پیل شوی، نن هم د دې ولایت په ټولو ولسوالیو کې دوام وکړي. له پولیو د خلاص افغانستان بنسټ له خلکو غوښتي چې د پولیو یا ګوزڼ ناروغۍ د ختمولو لپاره خپل ټول له پنځو کلونو کم عمره ماشومان واکسین کړي. تردې مخکې د اوکتوبر په اتلسمه د پولیو د واکسین کمپاین د افغانستان په دریو ختیځو ولایتونو، ننګرهار، کونړاو لغمان کې هم ترسره شوی و. افغانستان او پاکستان په نړۍ کې هغه دوه هیوادونه دي چې تراوسه پکې د پولیو ناروغۍ شته.

د متحدوایالتونو ولسمشر ډونالډټرمپ نن- د لړم ۶مه د جاپان له نوې صدراعظمې سانائه تاکایچي سره به خپله لومړۍکتنه کې وویل چې واشنګټن او توکیو د خورا لوړې کچې متحدان دي.

ټرمپ چې آسیا ته د سفر په پیل کې توکیو ته رسېدلی دی له مېرمن تاکایچي سره د صدراعظم په استوګنځي کې د خبرو پرمهال وویل، دی ویاړي چې د جاپان له یوې ډېرې درنې صدراعظمې سره د هغې په لومړنیو کاري ورځو کې ګوري.

مېرمن تاکایچي هم د دواړو هېوادونو اړیکو ته د اشارې په ترڅ کې وویل دا غواړي چې د جاپان او امریکا ترمنځ د اتحاد یو “نوی طلايي پېر” پیل کړي.

تمه ده چې دواړه لوري په پلازمېنه توکیو کې دخبرو پرمهال پر امنیتي او تجارتي مسایلو تمرکز وکړي او دا په داسې حال کې ده چې جاپان له چین سره د ترینګلو اړیکو له کبله خپله دفاعي بودیجه د هېواد د ناخالص کورني تولید دوه سلنې ته لوړه کړې ده.

دا کتنه داسې مهال کېږي چې ولسمشر ټرمپ هڅه کوي د چین له ولسمشر شي جین پینګ سره تر خبرو مخکې د نړۍ د دې دوو لویو اقتصادي ځواکونو ترمنځ د سوداګریز توافق په برخه کې د واشنګټن دریځ پیاوړی کړي.

ترکیې د نژدې ۱۱ میلیارد ډالر په ارزښت له برتانیا سره د ۲۰ ټایفون یوروفایټر جټ الوتکو د پېرلو تړون لاسلیک کړ.

دا قرارداد پرون دوشنبې په انقره کې د برتانیا له صدراعظم کایرسټارمر سره د ترکیې د ولسمشر رجب طیب اردوغان په کتنه کې لاسلیک شو. دا د ترکیې او برتانیا ترمنځ د دفاعي همکاریو یو نوی مورد دی.

څارونکي وايي، د دې معاملې بیه ډېره لوړه او غیرعادي ده.

د ترکیې دفاع وزارت ویلي دي چې غواړي ۲۴ نورې جټ الوتکې له عمان او قطر څخه هم وپېري.

ترکیه په پام کې لري چې خپل هوايي ځواک پیاوړی کړي او د اسراییل په څېر له سیمه ایزو سیالانو سره خپل واټن راکم کړي.

اسراییل وايي، د سره صلیب نړیوالې کمیټې له غزې څخه یوبل مړ شوی یرغمل هم د دې هېواد پوځ ته سپارلی دی.

د اسراییل د صدراعظم دفتر پرون په یوه بیان کې وویل، که د دې مړه یرغمل هویت تایید شي نو دا به په دې معنا وي چې اوس په غزه کې د ۱۲ نورو اسراییلي یرغملو مړي پاتې دي.

حماس ډله چې د ۲۰۲۳ کال په اکتوبر میاشت کې پر اسراییلو د برید پرمهال یې شاوخوا ۲۵۰ کسان یرغمل کړي وو، د هغو ستونزو یادونه کوي چې د پاتې یرغملو د موندلو په برخه کې ورسره مخامخ ده، ځکه د اسراییل په عملیاتو کې د غزې ډېره برخه په کنډوالو بدله شوې.

خو د اسراییلو د پوځ یوه ویاند د یکشنبې په ورځ وویل، حماس ډله پوهېږي چې د پاتې یرغملو مړي چېرته دي.

د طالبانو د حکومت ویاند ذبیح الله مجاهد وایي، د ترکیې په استانبول کې نن هم د پاکستان او د دوی د پلاوو ترمنځ خبرې روانې دي اودوی یې د نتیجې وړاندوینه نه کوي ترڅو داغونډه پای ته ورسیږي. ښاغلي مجاهد زیاته کړه چې له پاکستان سره د وروستي کړکیچ د حل یوازینی حل لاره ډیالوګ او متقابل درک دی. خو د فرانسپرس خبري آژانس د راپورله مخې پاکستاني امنیتي سرچینو ویلي چې په دې خبرو کې پرمختګ د افغان طالبانو په مثبت دریځ پورې تړلی دی. دغو سرچینو چې هویت یې ندی په ډاګه شوی، د طالبانو پلاوی په سروزری تورن کړی او ویلي یې دي چې هغه جدیت نه ښیي.

د راپورونو له مخې د طالبانو مذاکره کوونکو له پاکستان څخه غوښتي چې د افغانستان له هوايي حریم څخه سرغړونه ودروي او د مخالفو ډلو له ملاتړ څخه لاس واخلي.

خو پاکستان، د تحریک طالبان پاکستان (ټي ټي پي) پر وړاندې چې وايي د افغانستان له خاورې څخه بریدونه ترسره کوي،

د " کره اقداماتو" غوښتنه کړې.

د امریکا د متحدو ایالتونو ولسمشر ډونالډ ټرمپ آسیا ته د سفر په ترڅ کې نن دوشنبې د لړم په پنځمه جاپان ته ورسید.

د فرانسپرس خبري آژانس د راپورله مخې ټاکل شوې چې نوموړی نن د ورځې په وروستیو کې د جاپان له امپراتور سره وګوري. ټرمپ به د سې شنبې په ورځ د دې هیواد له نوې صدراعظمې سانائه تاکایچی سره کتنه ترسره کړي.

ټرمپ په خپلې ځانګړې الوتکه آیرفورس ون کې سپرو خبریالانو ته وویل چې دی هیله من دی چې د چین له ولسمشرشي جین پینګ سره په جنوبي کوریاکې د پنجشنبې د ورځې په غونډه کې یوې موافقې ته ورسیږي.

هغه همدارنګه ویلي چې د اړتیا په صورت کې چمتودی چې آسیا ته خپل دا سفر وغزوي ترڅو د شمالي کوریا له واکمن کیم جونګ اون سره وګوري. ټرمپ هغو خبریالانو ته چې مالیزیا ته په لاره یې ورسره ملګرتیا کوله وویل: »زه ولسمشرشي ته ډیراحترام لرم او فکرکوم ... چې موږ به له دې غونډې څخه له یوې موافقې سره راووځو. «