نن د سهار پنځه بجې او درې څلویښت دقیقې د افغانستان په یو شمیر سیمو کې خلکو د زلزلې ټکانونه احساس کړل.

د یوشمیر نړیوالو جیولوجي سروې مرکزونو په باور دا زلزله د ریښتر په کچه پنځه اعشاره نهه درجې وه.

د دې زلزلې مرکز د کابل په شمال ختیځ کې نژدې دوه سوه کیلومتره لرې په بدخشان کې د هندوکش په غرونو کې و.

تر اوسه د دې زلزلې له امله د سر او مال د اوښتو زیانونو په اړه راپور نه دی ورکړل شوی.

د طالبانو حکومت د امریکا د ملي ګارد د دوو سرتیرو په ډزو کې هر ډول لاس لرل رد کړل.

د طالبانو د بهرنیو چارو د وزارت مرستیال ویاند حافظ ضیا احمد نن ( د ډسمبر دریمه) په یوه ویډیو پيغام کې چې د ایکسپاڼې له لارې یې خپور کړی د بهرنیو چارو د وزیر امیرخان متقي په وینا ویلي چې په واشنګتن ډي سي کې د امریکا د ملي ګارډ پر غړیو د ډزو په تور چې یو افغان نیول شوی دی، د دوی له حکومت او ولس سره هیڅ راز تړاو نه لري.

د ښاغلي متقي د غونډې ځای او وخت ته په دې پيغام کې اشاره نه ده شوې.

د نومبر په شپږ ویشتمه رحمان الله لکڼوال د دوو امریکایي سرتیرو په ویشتلو تورن شوی دی، په دې دوو سرتیرو کې یو وژل شوی، بل یې په روغتون کې دی.

په افغانستان کې د ملګرو ملتونو مرستندویه ماموریت (یوناما) وايي، په افغانستان کې نژدې یو نیم میلیون معلولیت لرونکي کسان شته، چې اکثرو یې د څه باندې څلویښت کلنې جګړې له امله معلولیت اخیستی دی.

یوناما د ډسمبر د دریمې نیټې په مناسبت چې د معلولیت لرونکو کسانو نړیواله ورځ ده، دا هم په بیان کې ویلي دي چې شاوخوا څلورمه برخه افغانان له لږ معلولیت سره ژوند کوي، څلویښت فیصده افغانان بیا د منځنۍ کچې معلولیت لري او نژدې څوارلس فیصده سخت معلولیت لري.

د یوناما په باور څو لسیزې جګړې، بې کوره کیدل، وچکالۍ او د روغتیایي او اقتصادي نظامونو کمزورۍ د افغانستان په کچه د معلولیت لرونکو شمیر پراخ کړی دی.

د اروپايي ټولنې د پارلمان غړیو نن موافقه وکړه چې د دوه زره اووه ویشتم کال تر مني پورې به د روسیې د ګازو واردات په بشپړ ډول بند کړي.

د اروپایي ټولنې د انرژي د برخې کمیشنر دن یورګنسن په ایکسپاڼه کې لیکلي دي چې اروپا به د تل لپاره د روسیې د ګازو بهیر ودروي.

د شوي موافقې له مخې د اروپا له کمیسیون څخه غوښتل شوې دي چې په راتلونکو میاشتو کې داسې طرحه چمتو کړي چې هنګري او سلواکیا ته د روسیې د سون موادو د لیږد مخه ونیول شي.

اروپایي ټولنې په دوه زره دوه ویشتم کال کې چې کله روسیې پر اوکراین برید وکړ دا هڅې پيل کړې چې له روسیې د سون مواد وارد نه کړي او ورو ورو یې مخه ونیسي.

اروپایي ټولنه په دې باور ده چې روسیې د خپلو ګازو او تیلو په پیسو جګړه توده ساتلې ده.

دوو سرچینو ویلي دي چې د بریتانا حکومت له صدراعظم کایر سټارمر څخه غوښتې دي چې د راتلونکي کال د جنوري له نهه ویشتمې تر یو دیرشمې پیکنګ او شانګهای ته ولاړ شي.

له دغو سرچینو یوې رویټرز اژانس ته وویل، کیدای شي چې د اونۍ تر اخره د دې سفر په اړه پریکړه وشي، خو که چیرته پیکنګ په لندن کې د خپل لوی سفارت د جوړیدو له طرحې په شا نه شي، ممکن دا سفر وځنډیږي.

په لندن کې د چین د نوي لوی سفارت په اړه داسې اندیښنې شته چې ښایي له دې د جاسوسۍ د مرکز په توګه استفاده وشي. د بریتانیا یوشمیر سیاستوالو او واشنګتن د دغې اندیښنې له امله د بریتانیا له حکومته غوښتي چې د پیکنګ مخه ونیسي چې د اروپا تر ټولو لوی سفارت په لندن کې جوړ نه کړي.

د چین د بهرنیو چارو وزارت تر اوسه په دې اړه د رویټرز اژانس پوښتنو ته ځواب نه دی ویلی.

اسراییل وايي چې دوی به لبنان ته یو استازی واستوي چې له دغه هیواد سره نژدې اړیکو او اقتصادي همکارۍ لار هواره کړي.

د اسراییل د صدراعظم بنیامین نتنیاهو دفتر د چهارشنبې په ورځ (د دسمبر په ۳ مه) اعلان وکړ چې د اسراییل د ملي امنیت شورا سرپرست به لبنان ته ولاړ شی.

اسراییل او لبنان تیر کال د متحده ایالاتو په منځګړیتوب اوربند وکړ، خو اسراییل له هغه وخت راهیسې د لبنان پر وسله واله ډلې حزب الله لاهم بریدونو ته ادامه ورکړې ده.

حزب الله یوه سیاسي-پوځي ډله ده چې متحده ایالات یې ترهګره ګڼي او اروپایي ټولنه د حزب اله پوځي ځانګه د ترهګرو په لست کې داخله کړې ده.

حزب الله د جنوبي لبنان لویه برخه کنټرولوي او سیاسي څانګه یې د لبنان په پارلمان کې استازي لري.

د تاجکستان د بهرنیو چارو وزارت هغه ادعا رد کړه چې ګنې دې هیواد له افغانستان سره د خپلې پولې د امنیت لپاره له روسیې سره خبرې پیل کړي دي.

وروسته له دې چې د افغانستان پولې ته نژدې د تاجکستان په خاوره کې ۵ تنه چینايي کارګر ووژل شول، رویټرز خبري اژانس د تاجکستان د امنیتي سرچینو په قول وویل چې تاجکستان د خپلو پولو د امنیت لپاره د روسیې د مرستې د ترلاسه کولو لپاره له دغه هیواد سره خبرې پیل کړي دي.

د تاجکستان د باندنیو چارو وزارت ویندوی شاهین صمدي نن ازادي راډیو ته په یوه استولي بیان کې ویلي چې دا ادعا ناسمه ده.

د هغو ۱۰ تنو افغانانو جنازې خپلو کورنیو ته وسپارل شوې چې څو ورځې وړاندې ایراني ځواکونو په خپله خاوره کې وژلي وو.

د هغوی د کورنیو غړیو، چې د هرات ولایت د شینډنډ او زېرکوه ولسوالیو اوسېدونکي دي، د خپلو عزیزانو پر وژل کېدو نن په هرات ښار کې اعتراض وکړ او له طالب چارواکو څخه یې وغوښتل چې د دې قضیې پوښتنه وکړي.

ایرانیانو تراوسه پورې په دې اړه څه نه دي ویلي خو راپورونه وايي چې دا کسان وروسته له هغه د ایراني پوله ساتو له لوري وژل شوي چې په غیرقانوني ډول د ایران خاورې ته واوښتل.

ازبکستان له افغانستان سره خپله هغه پوله په بشپړډول د ټولو، مسافرو او موټرو پرمخ بېرته پرانیستله چې له ۲۰۲۱ کال راهیسې یې تړلې وه.

د راپورونو له مخې د ازبکستان د سوداګرۍ او صنعت خونې د سه شنبې په ورځ اعلان وکړ چې د ترمزـ حیرتان پرپُل تګ راتګ بیرته پیل شو او له دې وروسته د دواړو هیوادونو وګړي کولای شي چې پردې لار سفروکړي خو په دې شرط چې ویزې ولري.

د ازبکستان چارواکي تمه کوي چې د دې لارې په بیا پرانستلو سره به افغانستان ته صادرات لا زیات شي او ممکن په ۲۰۲۶ کال کې یې اندازه ۲،۵ میلیارډه ډالرو ته ورسېږي.

ازبکستان دغه مهمه ترانزیتي لار داسې مهال بیرته پرانیزي چې د افغانستان او پاکستان ترمنځ ټولې لارې له نژدې دوو میاشتو راهیسې تړلې دي.

روسیه وایي، له متحدو ایالتونو سره یې په اوکراین کې د سولې د وړاندیز په اړه ګټورې خبرې وکړې خو یوې موافقې ته تراوسه ندي نژدې شوي.

د ځانګړې استازي سټیو ویټکوف په مشرۍ امریکايي پلاوي پرون سې شنبې په کریملن کې د روسیې له ولسمشرولادمیرپوتین او د هغه

له همکارانو سره د هغه وړاندیزپه اړه نژدې پنځه ساعته خبرې وکړې چې هدف یې په اوکراین کې د روسیې د جګړې پای ته رسول دي.

له غونډې وروسته په بهرنیو چارو کې د پوتین سلاکار یوري اوشاکوف په کریملن کې په یوه خبري غونډه کې وویل چې سوله نده نژدې شوې خو لیرې هم نده. اوشاکوف په ځانګړې توګه ارضي مسایل د اختلاف وړ مسایل وبلل او زیاته یې کړه چې دوی ډیر د امریکا د وړاندیز پرجزیاتوخبرې ونکړې بلکې پرماهیت یې وغږیدل. د نوموړي په خبره ځینې مسایل د دوی لپاره مناسب و او پرځینو نورو یې نیوکې درلودې. هغه ټینګاروکړچې "موږ له ارضي مسلو پرته د اوکراین د کړکېچ د حل لپاره هیڅ چانس نه وینو. اوس هغه وخت رارسیدلی چې د ریښتینې پرمختګ لپاره مسکو او واشنګټن دواړه په جدي توګه کار پیل کړي."

ښاغلي ویټکوف د ترسره شویو خبرو په اړه سمدستي څرګندونې ونکړې او له کریملن څخه په مسکو کې د امریکا سفارت ته لاړ.

جرمني پرون سې شنبې ۱۹۲ نور افغانان له پاکستانه جرمني ته ولیږدول.

د جرمني ډي پي اې خبري آژانس د راپورله مخې د جرمني د فدرالي حکومت د کورنیو چارو وزارت ویاندې د سې شنبې په ورځ وویل چې دغه افغانان په چارټرالوتنو کې له اسلام آباد څخه د جرمني ایرفورټ هوایي ډګر ته له لیږدول کیدو وروسته د جرمني په شمال کې د فریډلنډ ترانیزیټ کمپ ته انتقال شول. د دغې ویاندې په خبره دغه افغانان به وروسته د جرمني نورو برخو ته ولیږدول شي.

په وروستیو میاشتو کې جرمني یوشمیر افغانان چې په جرمني کې منل شوي، له اسلام آباد څخه په داډول الوتنو کې جرمني ته لیږدولي دي.

د جرمني د کورنیو چارو وزارت ویلي چې ۶۲ افغانانو چې له جرمني یې د پناه غوښتنه کړې او پردوسیېو یې غورکیده هغه وړاندیز منلی چې د خپل پناه غوښتنلیک د بیرته اخیستو په صورت کې نغدې پیسې ورکول کیږي. د دې وزارت په وینا له یوشمیرنورو افغانانو سره هم په دې اړه خبرې روانې دي. په دې اړه چې جرمني یوه کس ته چې له خپلې پناه غوښتنې لاس اخلي څومره پیسې ورکوي، نورجزیات ندي ورکړل شوي خو جرمني ته د تلو په تمه یوشمیرافغانانو پردغه وړاندیز انتقاد کړی دی.