د ملګرو ملتونو امنیت شورا نن (دوشنبه، د کب ۲۷مه) د افغانستان د وضعیت په اړه غونډه کوي.

په یوه راپور کې چې پرون د امنیت شورا پر ویبپاڼه خپور شو ویل شوي چې د وړاندیز شوي پریکړه لیک د مسودې له مخې د یوناما ماموریت به د ۲۰۲۶ کال د مارچ تر ۱۷ مې پورې وغځول شي. د راپورله مخې د دې پریکړه لیک د مسودې په متن کې په افغانستان کې د یوناما په دندو او لومړیتونو کې کوم بدلون نه دی راغلی او د دې شورا ټولو غړو یې ملاتړ کړی دی.

بشري حقوق په تېره د ښځو او نجونو حقونه، سوله او امنیت، د افغانستان اقتصادي او بشري وضعیت، تروریزم، مخدر مواد، د سپکو او درنو وسلو قاچاق، د کورنیو بې ځایه شویو او کډوالو او د طبیعي پيښو اغیز هغه موارد دي چې د یوناما ماموریت په افغانستان کې تمرکز پرې کوي. یوناما خپل ماموریت د یوه بل کال لپاره داسې مهال غځوی چې پر افغانستان د طالبانو د واکمنۍ څه باندې درې نیم کاله اوښتي دي خو سرپرست حکومت یې د نړۍ هیڅ هیواد تراوسه په رسمیت نه دی پیژندلی.

له بشري حقونو او په تېره د ښځو له حقونو سرغړونې د طالبانو د حکومت د رسمیت پیژندنې پر وړاندې لوی خنډ بلل کیږي.

ملګرو ملتونو ویلي چې اسراییل اجازه ورکړې چې د بشری مرستو ۱۰۰ نورې لارۍ غزې ته داخلې شي.

په جینوا کې د ملګرو ملتونو د بشري چارو د همغږۍ دفتر ویاند هیله څرګنده کړه چې دا مرستې به د چهارشنبې تر ورځې پورې غزې ته ورسېږي.

له نژدې درې میاشتې کلابندۍ وروسته، د دوشنبې په ورځ یوازې ۹ لاریو ته د داخلېدو اجازه ورکړل شوه، خو له هغو څخه یوازې پنځه لارۍ غزې ته داخلې شوې.

ټاکل شوې ده چې د ماشومانو لپاره د خوړو په ګډون د مرستو وېش د سې‌شنبې له ورځې پیل شي.

ملګرو ملتونو او مرستندویو ادارو څو ځلي خبرداری ورکړی چې په غزه کې د قحطۍ جدي خطر مشته.

اسراییل بیا ادعا کوي چې حماس د مرستو یوه برخه د خپلو پوځي فعالیتونو لپاره ګرځوي. حماس ډله د امریکا او اروپايي اتحادیې له‌خوا د ترهګرو ډلو په لیست کې شامله ده.

د ملګرو ملتونو د بشري مرستو د همغږۍ دفتر (OCHA) په خپل یوه تازه راپور کې ویلي چې باید ښځو ته د بشري مرستو رسیدل تضمین شي او هغوی باید د مرستو په رسولو کې خوندي او پوره ګډون ولري.

د راپور له مخې، د ۲۰۲۵ میلادي کال په لومړیو دوو میاشتو کې لږ تر لږه ۷.۱ میلیونه افغانانو ته یو ډول بشري مرسته رسول شوې ده.

دا اداره وایي چې د جنورۍ او فبرورۍ په میاشتو کې تر ۵۰۰ زرو ډېرو کسانو مرستې ترلاسه کړي، چې ۸۹ سلنه یې د خوړو مرستې وې.

د ملګرو ملتونو په وینا، دا مرستې د ۲۹۶ میلیون ډالرو په ارزښت له نويو مالي سرچینو او همداراز د ۲۰۲۴ کال له انتقال شوې بودجې څخه تمویل شوې دي. اوچا ټینګار کړی چې د افغانستان بشري اړتیاوې لا هم پر ځای دي او عملیاتي وضعیت "پیچلی" پاتې دی.

د هندوراس او کولمبیا ۶۸ کډوال پرون (دوشنبې) د متحدوایالتونو له ټکساس ایالت څخه خپلو هېوادونو ته ستانه شول.

دا کسان د ټرمپ د ادارې له لوري د یوې نوې طرحې پر اساس په خپله خوښه خپلو هیوادونو ته ستانه شول.

د یادې طرحې پر اساس، هغه کسان چې په ناقانونه توګه په امریکا کې اوسي، که په خپله خوښه خپلو هیوادونو ته لاړ شي، د امریکا حکومت ورسره مالي ملاتړ کوي.

د مې میاشتې په پیل کې، د امریکا حکومت هغو ناقانونه کډوالو ته چې غوښتل یې په خپله خوښه بېرته لاړ شي، ۱۰۰۰ ډالره انعام اعلان کړ.

د امریکا د کورني امنیت وزیرې، کریسټي نوم، د دوشنبې په ورځ تایید کړه چې هندوراس او کولمبیا ته په خپله خوښه د کډوالو لومړۍ جوپه روانه شوه.

د بریتانیا، کاناډا او فرانسې مشرانو ګواښ کړی چې که اسراییل پر غزه خپله تازه حمله و نه دروي او لا هم د مرستو د رسیدو مخنیوي ته دوام ورکړي، نو پر دغه هېواد به بندیزونه ولګوي او فشارونه به پرې زیات کړي.

دغو درېیو لوېدیځو هېوادونو د دوشنبې په ورځ، (د غويي په ۲۹مه) په یوه ګډ بیان کې ټینګار کړی چې د اسراییل له لوري ملکي وګړو ته د ضروري مرستو نه رسېدل «نه منونکی عمل» دی.

دوی ویلي، چې تل یې د اسرائیل د ځان‌ د دفاع حق په رسمیت پېژندلی، خو دا وضعیت چې اوس زیات شوی، بېخي نا متناسب دی.

اسراییل د تېر کال د کب یا حوت له ۱۲مې نېټې راهیسې غزې تړانګې ته د خوراکي توکو، درملو او سونګ توکو د ننوتو مخه نیولې ده، او ملګرو ملتونو او نورو مرستندویو بنسټونو خبرداری ورکړی چې د غزې د محاصرې له امله هلته د قحطۍ جدي خطر رامنځته شوی.

سره له دې، په وروستیو ورځو کې چې د اسراییلي پوځ نوی عملیات پیل شوي، اسرائیلي چارواکو اعلان کړی چې غزې ته به د خوړو یوه محدوده اندازه پرېږدي.

له ایران او پاکستان څخه د دوشنبې په ورځ تر ۸۰۰ زیاتې کورنۍ افغانستان ته بېرته ستنې شوې.

د طالبانو تر ولکې لاندې د باختر دولتي خبري آژانس راپور ورکړی چې له دې شمېر څخه، ۴۴۷ کورنۍ د هرات د اسلام کلا، ۷۹ کورنۍ د ننګرهار د تورخم، ۱۰۰ کورنۍ د کندهار د سپین بولدک، ۱۷۲ کورنۍ د نیمروز د ورېښم پُل، ۹ کورنۍ د هلمند د بهرامچې، او یوه کورنۍ د پکتیکا د انګور اډې له لارې افغانستان ته ستنې شوې دي.

راپور زیاتوي چې دغو کورنیو ته د طالبانو له خوا مرستې ورکړل شوې دي.

په وروستیو کې له ګاونډیو هېوادونو، ایران او پاکستان، څخه د افغان کډوالو د بېرته ستنولو او ایستلو لړۍ چټکه شوې ده.

د ملګرو ملتونو د کډوالو لویه کمېشنري وايي، د روان میلادي کال په لومړیو څلورو میاشتو کې تر ۴۷۲ زره زیات افغان کډوال بېرته افغانستان ته راستانه شوي، چې ډېری یې په جبري ډول له ایرانه ایستل شوي دي.

پاکستان له ۲۰۲۳ کال راهیسې د بې اسناده افغان کډوالو ایستل پیل کړي دي. د ملګرو ملتونو د معلوماتو له مخې، تر اوسه تر یو میلیون زیات افغان کډوال بېرته هېواد ته راستانه شوي دي.

ملګرو ملتونو او همکارو نادولتي بنسټونو د سرحدي دروازو ترڅنګ د ستنېدونکو د هرکلي او لومړنۍ مرستو لپاره ځانګړي مرکزونه جوړ کړي دي.

دا تړون چې د دوشنبې په ورځ، د غویي په ۲۹مه لاسلیک شو، د "تاریخي" تړون په نوم یادیږي چې د دفاع او سوداګرۍ په برخه کې د نږدې اړیکو لپاره لاره هواروي، چې پنځه کاله دمخه له اتحادیې څخه د بریتانیا د سخت وتلو وروسته یو نوی فصل پرانیزي.

د برتانیا لومړي وزیر کایر سټارمر وویل چې دا تړون د دوی په اړیکو کې د نوي دور پیل په نښه کوي، او دوی به د وخت سره سم یو نوې ستراتیژیکه ملګرتیا ترلاسه کړي.

توافق دفاعی میان دو طرف به معنای برگزاری گفت‌وگوهای منظم امنیتی، احتمال پیوستن بریتانیا به مأموریت‌های نظامی اتحادیه اروپا و همچنین بهره‌برداری کامل لندن از صندوق دفاعی ۱۵۰ میلیارد یورویی (۱۶۷ میلیارد دلاری) است که این بلوک در حال ایجاد آن است.

د دواړو خواوو ترمنځ د دفاعي هوکړې معنا دا ده چې منظمې امنیتي خبرې به ترسره کیږي، بریټانیا به د اروپایي ټولنې له نظامي ماموریتونو سره د ګډون امکان ولري، او لندن به وکولای شي له هغه ۱۵۰ میلیارد یورو ( ۱۶۷ ډالر) دفاعي صندوق څخه پوره ګټه واخلي، چې اروپایي ټولنه یې جوړوي.

د امریکا د دفاع وزیرپیټ هګسټ ددوشنبې په ورځ له فاکس نیوز سره په یوه مرکه کې وویل، چې له افغانستان څخه د امریکا له وتلو وروسته د ناورین په اړه به د ځانګړې څېړنې ډلې ځینې موندنې به په راتلونکو ورځو کې خپرې شي.

هغه وويل چې موندنې به نن (سه شنبه) یا چهارشنبه خپرې شي.

د امریکا د دفاع وزیر په وینا، له افغانستان څخه د وتلو په اړه څېړنه به وخت ونیسي، خو دوی ژمن دي چې بشپړه څېړنه وکړي او ټول مسؤل کسان به ځواب ویونکي ووسي.

د امریکایي ځواکونو ناڅاپي وتل تل د امریکا د اوسني ولسمشر په ګډون د ډیرو نیوکو سره مخ شوي دي.

تېره اونۍ، منځني ختیځ ته د خپل سفر په جریان کې، ډونالډ ټرمپ، په قطر کې د العدید په هوايي اډه کې امریکایي سرتیرو ته په خپله وینا کې، یو ځل بیا وویل چې که هغه ولسمشر وای، نو د بګرام هوايي اډه به یې نه پریښوده، چې د هغه په وینا چین ته نږدې ده.

هغه یو ځل بیا ادعا وکړه چې دا هوايي اډه اوس مهال د چین په اشغال کې ده.

ډونالډ ټرمپ، چې د خپلې لومړۍ ولسمشرۍ په دوره کې یې د امریکا او طالبانو ترمنځ د دوحې د سولې تړون لاسلیک کړ، مخکې له دې یې د بایډن د ولسمشرۍ پر مهال له افغانستان څخه د امریکايي ځواکونو ناڅاپي وتلو باندې نیوکه کړې وه او دا یې د امریکا لپاره شرموونکې بللې وه.

د طالبانو د مالیې وزارت وايي ، چې نړیوال بانک به ډېر ژر د خپلو پورونو ورکول پیل کړي.

دې وزارت د دوشنبې په ورځ یوه اعلامیه خپره کړه چې پکې ویل شوي چې نړیوال بانک د لوژستیکي او ساختماني شرکتونو شاوخوا ۵۰ ملیون ډالر پوروړی دی، او دا پورونه باید په څلورو قسطونو کې ورکړل شي.

د طالبانو حکومت د مالیې وزارت په وینا، نړیوال بانک د دوشنبې په ورځ په لومړي پړاو کې خصوصي شرکتونو ته د ۱۰ ملیون ډالرو څخه ډیر پور ورکول پیل کړل، او ټاکل شوې ده چې د بانک له ۳۹ ملیون ډالرو څخه ډیر پور په دریو نورو مرحلو کې د وزارت له لارې ورکړل شي.

پخوا، خصوصي شرکتونو په وار وار د نړیوال بانک له خوا د دوی د پیسو د نه ورکولو په اړه شکایت کړی و.

د دغو شرکتونو په وینا، دوی د پرځول شوي جمهوري نظام پر مهال د نړیوال بانک اړوند پروژې پلي کړې، خو د دوی ځینې پیسې لا تر اوسه نه دي ورکړل شوي.

د اروپا د بشري مرستو څلورم فورم په غونډه کې به ټاکل شوې ده چې نن د یوشمیر نورو موضوعاتو ترڅنګ د افغانستان پر بشري وضعیت هم خبرې وشي.

په دې دوه ورځنۍ غونډه کې چې پرون پیل شوه پالیسي جوړونکي، د بشري حقونو سازمانونه او نړیوالو متخصصینو ګډون کړی دی.

په کابل کې د اروپايي اتحادیې دفتر پر خپله ایکس پاڼه لیکلي چې دا فورم به "د افغانستان د کړکیچ اصلي لاملونه په ګوته کړي او د نوښتګرو او دوامداره حل لارو لپاره به سیمه ایزې همکارۍ ته وده ورکړي."

دا دوه ورځنی فورم د اروپايي کمیسیون او د پولنډ په کوربه توب جوړ شوی دی.

یونان به د شارجه نړیوال کتاب نندارتون په ۴۴مه ګڼه کې افتخاري میلمه وي.

دا خبره د شارجه کتاب ادارې (SBA) مشرې، شیخه بدور بنت سلطان القاسمي کړې ده. دې ویلي چې یونان، د خپل بډایه تاریخي میراث او نړیوال کلتوري نفوذ سره، د انساني تخلیق په بهیر کې یوه مهمه ستنه دی.

د شارجه نړیوال کتاب نندارتون د ادارې د معلوماتو له مخې دا په نړۍ کې دریم لوی د کتاب نندارتون دی او په عربي نړۍ کې ترټولو معتبر ګڼل کیږي.

د شارجه کتاب نندارتون اداره هر کال، په خپرونو او اړوندو برخو کې غوره نړیوال استعدادونه منځني ختیځ ته جلبوي. د سږ کال نندارتون به د ۲۰۲۵م کال د نومبر له ۵مې تر ۱۶مې دوام وکړي.