د افغانستان اجرائیه رئیس وایي، د کابل پر سردار محمد داوود خان روغتون د حملې اصلي مسؤلیت وسله‌والو طالبانو ته متوجه دی.

عبدالله عبدالله دا څرګندونې د وزیرانو شورا د ناستې په پیل کې رسنیو ته وویل چې دغې ډلې په افغانستان کې د نورو ترورېستي ډلو د فعالیت زمینه برابره کړې ده.

نوموړي زیاته کړه:

"په خواشینۍ سره چې په افغانستان کې ترورېستي ډلې په بېلابېلو نومونو فعالیت کوي، خو د کابل د وروستۍ پېښې اصلي مسؤلیت وسله‌والو طالبانو ته متوجه دی چې په افغانستان کې یې ټولو ترورېستي ډلو ته زمینه برابره کړې ده او همدارنګه هغو کسانو ته متوجه کېږي چې له طالبانو یې ملاتړ کړی او لاهم دغه ملاتړ ته دوام ورکوي."

دا په داسې حال کې ده چې ولسمشر محمد اشرف غني هم تر دې وړاندې ویلي چې وسله‌والو طالبانو په افغانستان کې د شلو ترورېستي ډلو د فعالیت زمینه برابره کړې ده.

د کابل پر سردار محمد داوود خان روغتون د تېرې اوونۍ د چهارشنبې ورځې د خونړۍ حملې له امله لسګونه کسانو ته مرګ ژوبله واوښته.

د دغې حملې مسؤلیت داعش ډلې منلی.

رویټرز خبري آژانس راپور ورکوي چې د طالبانو او روسیې حکومتونه په خپلو کې د بانکي اړیکو د پراخولو په اړه په خبرو کې پرمختګ کړی دی.

د طالبانو د حکومت د سوداګرۍ او صنعت وزیر نورالدین عزیزي د پنجشنبې په ورځ (د غبرګولي لومړۍ نېټه) رویټرز ته ویلي، افغانستان او روسیه چې دواړه د لویدیځ بندیزونو ځپلي دي غواړي د خپلو پولي واحدونو په وسیله د میلیونونه ډالرو په ارزښت سوداګري وکړي. نوموړی زیاتوي چې د دواړو هېوادونو تخنیکي ډلو د دې طرحې پر جزییاتو خبرې کړې دي.

ښاغلی عزیزي وايي، د افغانستان او روسیې ترمنځ د سوداګرۍ کچه اوس مهال په کال کې ۳۰۰ میلیون ډالرو ته رسېږي.

د عزیزي په وینا د طالبانو حکومت چین ته هم ورته وړاندیز کړی او په دې اړه په کابل کې د چین له سفارت سره یولړ خبرې شوې دي. د چین د بهرنیو چارو وزارت او د روسیې مرکزي بانک په دې اړه د رویټرز پوښتنې ځواب نه کړې.

قزاقستان په ترانس افغان ریللارې کې ۵۰۰ میلیون ډالره پانګونې ته خپل چمتووالی تایید کړ.

تر دې وړاندې طالبانو ویلي و چې قزاقستان د ازبکستان او پاکستان ترمنځ د افغانستان په خاوره کې د ترانس افغان په نوم د ریللارې پر جوړولو نیم میلیارد ډالره پانګونې ته تیاري ښوولې ده، خو قزاقستان په دې اړه رسماً څه نه و ویلي.

د رېل فرایټ په نوم د ریللارو ځانګړې ویبپاڼې تېره شپه په یوه راپور کې د قزاق چارواکو په قول وویل چې دغه هیواد حاضر دی په ترانس افغان پروژه کې نیم میلیارد ډالره پانګونه وکړي.

روسیې هم ویلي چې په دې پروژه کې، په تېره بیا د ریلګاډو د ماشینونو په برخه کې پانګونې ته تیاره ده.

د دې پروژې په اړه په ۲۰۱۸ کال کې د افغانستان، ازبکستان او پاکستان ترمنځ موافقه وشوه.

د دې رېللارې د جوړېدو لګښت شاوخوا ۷ میلیارد ډالره اټکل شوی او د جوړېدو په صورت کې به د هغه په وسیله د کال کابو ۲۰ میلیون ټنه بار انتقالېدای شی.

د هواپېژندنې د ادارو له اټکل سره سم، له نن جمعې څخه د هیواد په یو شمېر سیمو کې د سیلونو او د سیندونو د اوبو د کچې د لوړېدو احتمال شته.

د طالبانو تر کنټرول لاندې د اوبو او انرژۍ وزارت د هوا پېژندنې د کورنیو او نړیوالو ادارو پر اساس پرون (پنجشنبه) وویل چې د لغمان، کونړ، پنجشېر، نورستان، ننګرهار، تخار او بدخشان ولایتونو په ځینو سیمو کې به له ورښتونو سره یوځای سیلونه د شنبې په ورځ هم دوام وکړي.

د هواپېژندنې ادارو هغو کسانو ته، چې د سیندونو غاړو ته نژدې اوسي، خبرداری ورکړی چې احتیاطي تدابیر غوره کړي.

د پاکستان مرستیال صدراعظم او د باندنیو چارو وزیر اسحاق ډار د پنجشنبې په ورځ وویل چې پاکستان باید له افغانستان، چین، او بنګله‌دېش سره ګډ بلاک جوړ کړي.

ډار دا څرګندونې له هند سره د خپل هیواد له وروستۍ شخړې وروسته په پیکینګ کې د پاکستاني سوداګرو له استازو سره په غونډه کې وکړې.

ده له افغانستان سره وروستیو ترینګلتیاوو ته په اشارې وویل چې له څو کلونو راهیسې اړیکې سړې وې، خو دی افغانستان ته تللی و او هلته یې د دغه هېواد له واکمنو طالب مشرانو سره لیدلي دي.

ډار په داسي حال کې د افغانستان په شمول د سیمې د څو هیوادونو د ايتلاف غوښتنه وکړه چې د لکونو افغان کډوالو د ایستلو، سرحدي نښتو، د لارو د بندېدو او د ټي ټي پي د ملاتړ په شان د ادعاوو پر سر د افغانستان او پاکستان اړیکې ترینګلې دي.

د کونړ ولایت په یوه ځنګلي سیمه کې پرون (پنجشنبې) اور ولګېد.

ځایي سرچینو آزادي راډیو ته ویلي چې اور د چوکي ولسوالۍ د دیوه‌ګل درې په غرنیو ځنګلونو کې بل شو.

تر پرون ناوخته پورې د اور لمبې بلې وې او مخه یې نه وه نیول شوې او اندېښته شته چې نورو سیمو ته هم خپور شي.

تراوسه د اور لګېدو علت نه دی معلوم.

په تېرو کلونو کې هم د کونړ او نورستان ولایتونو په ځنګلونو کې په ځلونو اورونه لګېدلي او چاپېریال ته یې ډېر تاوانونه اړولي دي.

د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت وایي چې د چین د پراختیایي همکاریو ادارې مشر، ژیاودونګ، د دې وزارت له سرپرست امیرخان متقي سره په کتنه کې د روغتیا، انرژۍ، کرنې او ظرفیت جوړونې په برخو کې له افغانستان سره د همکاریو ژمنه کړې ده.

د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت د اطلاعاتو او عامه اړیکو رئیس، ضیاء احمد تکل، نن پنجشنبې (د غبرګولي لومړۍ) پر ایکسپاڼه لیکلي چې په پیکینګ کې په دې کتنه کې د چین د پرمختیایي پروژو او د دوه اړخیزو همکاریو په اړه خبرې شوې دي.

متقي، چین د افغانستان تر ټولو مهم اقتصادي شریک بللی او پیکینګ ته یې ډاډ ورکړی چې د افغانستان له خاورې به د نورو هېوادونو پر ضد کار نه اخیستل کیږي.

تر دې وړاندې، د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت سرپرست د سې‌شنبې په ورځ په پیکینګ کې د پاکستان او چین له بهرنیو چارو وزیرانو سره په یوه غیر رسمي درې‌اړخیزه غونډه کې ګډون کړی و.

د ملګرو ملتونو د نفوس صندوق (UNFPA) وايي چې د بودجې د کموالي له امله به، شاوخوا شپږ نیم میلیونه افغانان — چې زیاتره یې ښځې او نجونې دي — په افغانستان کې له ضروري روغتیايي خدماتو بې‌برخې شي.

د دې ادارې د افغانستان څانګې نن پنجشنبه (د غبرګولي لومړۍ، د مې ۲۲مه) پر ایکس (پخواني ټویټر) لیکلي چې په لرو پرتو سیمو کې سلګونه روغتیايي مرکزونه او ګرځنده کلینیکونه اړ دي چې خپلې دروازې وتړي.

تر دې وړاندې، په افغانستان کې د روغتیا نړیوال سازمان (WHO) هم خبرداری ورکړی و چې د بودجې د کمښت له امله، د دې سازمان تر ملاتړ لاندې ۸۰ سلنه روغتیايي مرکزونه تر جون میاشتې د بندېدو له ګواښ سره مخامخ دي.

دغه سازمان ویلي و چې د روان کال د مارچ تر ۴مې نېټې پورې، ۱۶۷ روغتیايي مرکزونه د مالي امکاناتو د نشتوالي له امله بند شوي دي.

د امریکا د بهرنیو چارو وزیر مارکو روبیو د چهارشنبې په ورځ د استازو جرګې د بهرنیو چارو کمیټې ته وویل چې متحده ایالات پر دې غور کوي چې ایا طالبان د "بهرني ترهګریز سازمان" په توګه وپېژني که نه.

د ټینیسي جمهوري غوښتونکي استازي له ده پوښتنه وکړه چې ایا امریکا به طالبان د "بهرني ترهګریز سازمان" په توګه طبقه بندي کړي؟

روبیو وویل: "زه باور لرم چې طبقه بندي اوس یو وار بیا تر بیاکتنې لاندې ده."
طالبان اوس مهال د امریکا د بهرنیو چارو وزارت لخوا د بهرني ترهګریز سازمان (FTO) په توګه نه دي لیست شوي. د بهرني ترهګر سازمان په توګه طبقه بندي متحده ایالاتو ته اجازه ورکوي چې په دا ډول ډلو کې د شاملو کسانو شتمنۍ کنګل کړي او له دوی سره راکړه ورکړه منع کړي.

د طالبانو حکومت هيڅ هیواد تر اوسه په رسمیت نه دی پېژندلی خو یو شمېر هیوادونه لکه چین، له دوی سره سفارتي اړیکې لري.

د ایران د تیلو وزیر د طالبانو د کانونو او پترولیم له وزیر سره د لیدو پر مهال ویلي چې د حکومت پالیسي یې دا ده چې له ګاونډي هیوادونو سره اقتصادي اړیکې ژورې کړي، په ځانګړې توګه د تیلو او ګازو په برخه کې.
د ایران د تیلو وزارت پر خپله ایکس پاڼه لیکلې ده. په اعلامیه کې راغلي چې د دې وزارت وزیر محسن پاکنجاد د سې شنبې په ورځ له هدایت الله بدري سره د لیدو پر مهال د دواړو هیوادونو ترمنځ اړیکې د متقابلو ګټو پر بنسټ ولاړې دي او افغانستان ته د پترولو محصولاتو پر صادراتو، د کاري ځواک پر روزنه، د ګازو پر صادراتو او د افغانستان د طبیعي ګازو د صنعت پر پراختیا يې ټینګار وکړ.

د طالبانو د کانونو او پټرولیم وزارت د یوې اعلامیې له مخې، د طالبانو د کانونو وزیر هدایت الله بدري د دوشنبې په ورځ ایران ته سفر وکړ چې د کانونو سرچینو په اړه په یوه نړیوال کنفرانس کې ګډون وکړي.

بدري، چې د ملګرو ملتونو د امنیت شورا تر بندیزونو لاندې دی، د کانونو متخصصینو او څیړونکو په دوهم نړیوال کنفرانس کې د ګډون لپاره د یوه پلاوي مشري کوي، چې روانه اونۍ په ایران کې ترسره کیږي.

د امریکا دفاع وزیر پیټ هیګسیت Pete Hegseth له افغانستانه د امریکايي پوځ وتلو ته د بیاکتنې امر کړی دی.

په یوه اعلامیه کې چې د سې شنبې په ورځ خپره شوه، هیګسیت له افغانستانه د امریکايي ځواکونو د وتلو په اړه د بایډن ادارې پرېکړه "ویجاړونکې او شرمونکې" بللې ده.

ده دا پرېکړه د کابل نړیوال هوایی ډګر د ابی ګیټ په ځانمرګي برید کې د ۱۳ امریکایي سرتیرو او ۱۷۰ ملکي وګړو د مړینې لامل وبلله.

هیګسیت زیاته کړې چې د عامه چارو لپاره د دفاع وزیر مرستیال او لوړ پوړي سلاکار شان پارنیل ته يې لارښوونه کړې چې له افغانستانه د امریکايي پوځ د وتلو په اړه د وزارت لپاره د بیاکتنې ځانګړی ټیم رامنځته کړي.