په داسې حال کې چې نن د کابل په بازارونو کې د یوه ډالر بیه ۱۲۲ افغانیو ته لوړه شوې، د افغانستان بانک ویلي چې له نړیوالې ټولنې یې د ۱۹،۲ ملیونه امریکایي ډالرو نقده مرسته ترلاسه کړې.
د افغانستان بانک چارواکو په هغه اعلامیه کې چې تېره ورځ خپره شوې ویلي، د نړیوالو مرستو دغه درېیمه جوپه د افغانستان بانک په همکارۍ د افغانستان نړیوال بانک (AIB) ته انتقال شوې ده، خو په اعلامیه کې نهدي ویل شوي چې دا پیسې ولې د افغانستان نړیوال بانک ته انتقالېږي.
دا مالي مرستې له لوږې او بېوزلۍ سره د مبارزې لپاره افغانستان ته ورکول کېږي.
په هغه اعلامیه کې چې د افغانستان بانک په رسمي سایټ کې خپره شوې، د دغه بانک چارواکو هیله ښودلې چې د دغو مرستو په رارسېدو سره به د بهرنیو اسعارو په وړاندې د افغانیو بیه مطلوب حالت ته ورسېږي.
د افغانستان بانک
د دغو بشري مرستو لومړۍ چوپه چې ۱۶ ملیونه ډالره وه، د روان کال د قوس میاشتې په ۱۱مه د یوناما دفتر له لوري افغانستان ته راورسېده او دوهمه جوپهیې د قوس په ۱۶مه افغانستان ته وسپارل شوه، خو مقدار یې نهدی اعلان شوی.
دا په داسې حال کې ده چې په افغانستان کې د لوږې او بېوزلۍ ناورین د هرې ورځې په تېرېدو سره پراخېږي.
یو له دغو بېوزلۍ ځپلو سونیتا چې د پنځو ماشومانو مور ده وايي، د لوږې او بېوزلۍ له امله له ژونده ستړې شوې.
سونیتا چې کونډه ده، په کرایي کور کې اوسېږي او د خلکو په کورونو کې د کار او پخلي په بدل کې په ترلاسه شویو پیسو د خپلې کورنۍ لپاره خواړه برابروي.
دا وایي، اوس خلک ورته د کور د کار لپاره ډېره کمه بلنه ورکوي او د کار کمېدو د دې مالي عاید راکم کړی، له همدې امله خپلو ماشومانو ته په ماړه نس ډوډۍ نهشي ورکولای.
ارشیف، افغانستان کې یوه بېوزله بېځایه شوې کورنۍ
د سونیتا په خبره چې په اوونۍ کې څو شپې داسې راځي چې د خوړو د نشتوالي له امله له خپلو ماشومانو سره تش نس ویده کېږي.
دا زیاتوي: "د خلکو کورونو ته ځم او کالي یې مینځم، دوه-درې سوه افغانۍ راکوي او په هغو خپلو ماشومانو ته خواړه رانیسم، د کور څېښتن په کرایې پسې راځي، خو زهیې نهشم ورکولای، بیا بله ورځ راشي، بالاخره هغه بله ورځیې راته وویل چې که د کور کرایه نهشې ورکولای، نو له کوره ووځه."
د لوږې او بېوزلۍ کیسه د هرې ورځې په تېرېدلو سره په افغانستان کې پراخېږي.
د طالبانو حکومت په پیل سره له یوې خوا د وزګارتیا زیاتېدو او له بلې خوا د خوراکي توکو د بیو لوړېدو افغانستان له یوه ستر بشري ناورین سره مخ کړی دی.
د کابل اوسېدونکی مصطفی الفت وایي، سوداګر دوی ته وایي چې د خوراکي توکو بیې یې ځکه لوړې کړي چې همدا توکي په بهر کې په ډالرو رانیسي، خو افغانستان کې ډالر کم شوي.
الفت وايي: "دا چې د ډالرو بیه د هر بل وخت په پرتله لوړه شوې، نو افغان سوداګر خوراکي او غیر خوراکي توکي له بهره په ډالرو راواردوي، نو همدا وجه ده چې د ټولو توکو بیه لوړه شوې او خلک له ډېرو ستونزو سره مخ دي."
د صرافیو مارکېټ شهزاده سرای
دا په داسې حال کې ده چې د افغانیو په وړاندې د ډالرو بیه په تېرو ۲۰ کلونو کې دا مهال په بېساري ډول لوړه شوې.
د افغانیو په وړاندې د ډالر بیه چې د طالبانو تر حکومت دمخه له ۸۰ افغانیو نهلوړېده، اوس د هر ډالر بیه څه باندې ۱۲۲ افغانیو ته رسېدلې او هره شېبه د بدلون په حال کې ده.
د افغانستان د صرافانو سراسري شورا مرستیال حاجي دادګل له ازادي راډیو سره په خبرو کې د ډالرو بیې لوړېدو لامل ډالرو ته د خلکو د تقاضا ډېرېدل بولي او وایي چې دوی د ډالرو د بیې مدیریت لپاره خپل وړاندیزونه د افغانستان بانک ته سپارلي دي.
حاجي دادګل وویل: "نرخونه معمولاً د عرضې او تقاضا پر بنسټ ټاکل کېږي. ډالرو ته تقاضا ډېره لوړه ده. موږ د افغانیو د نرځ ثابت ساتلو لپاره خپل وړاندیزونه د افغانستان بانک ته سپارلي او د افغانستان بانک ژمنه کړې چې ډېر ژر بهیې د حل لپاره اقدام وکړي."
د پخواني حکومت لومړي مرستیال امرالله صالح هم پر خپل ټویټر د افغانیو په وړاندې د ډالرو بیې لوړېدو لامل د بانکي نظام سقوط او په ازاده توګه د بهرنیو اسعارو د تبادلې مخنیوی بللی او ویلي دي چې "د افغانیو د بیې ټیټېدل به همداسې دوام وکړي، مګر دا چې دا ډله (طالبان) له خپل ضد څخه لاس واخلي او د وضعیت د ښه کېدو لپاره د خلکو ارادې ته غاړه کېږدي."
د افغانستان مخکېني ولسمشر لومړی مرستیال امرالله صالح
ازادي راډیو هڅه وکړه چې د ډالر بیې لوړېدو او دغهشان د پخواني جمهور رئیس د مرستیال د څرګندونو په اړه د طالبانو حکومت نوی دریځ راواخلي، خو له ډېرو هڅو سره سره د طالبانو حکومت ویاندویانو ځواب ورنهکړ.
سربېره پر دې، د ناورین د مدیریت په برخه کې د اروپایي ټولنې کمېشنر د دوشنبې په ورځ په یوه ټویټ کې کابل ته د مرستو د یوې بلې جوپې د رسېدو خبر ورکړ.
د ده په خبره، اروپایي ټولنې او شریکانو یې په روان میلادي کال کې له افغانستان سره د ۲۸۰ ټنه خوراکي توکو، درملو او له 'کووېډ-۱۹' سره د مبارزې لپاره د وسایلو مرسته کړې ده.