د «هررک» په نوم څېړنېزه ډله وايي، د افغانستان کانونه په داسې حال کې په ناقانون ډول کېندل کېږي چې خلک يې له زیانونو نهدي خبر او نهیې هم کارکوونکي د لازمو اقتصادي، روغتیايي او نورو حقونو څخه برخمن دي.
دغې ډلې چې د افغانستان د کانونو په اړه يې ۲۶ څېړنې کړي وايي، که د افغانستان کانونه په سم قانوني او مسلکي ډول وکېندل شي، بې له شکه چې دغه هېواد ځان د بسیاینې په لور بیولای شي.
د هررک په نوم د څېړنېزې او عدالت غوښتونکې ډلې مشر عطاالله عطا د یکشنبې په ورځ «۱۳۹۶کال مرغومې۱۰» په کابل کې یوې خبري غونډې ته وویل، که د افغانستان خلک په یاد ډول د کانونو د کیندنې له زیانونو خبر شي، په خپلو سیمو کې به یې مخنیوی وکړي.
ده له حکومته وغوښتل چې په دې اړه خلکو ته د عامه پوهاوي پروګرامونه پراخ کړي:
"د افغانستان کانونه له ډېرو زیاتو ستونزو سره مخ دي، کانونه په غیر قانوني توګه کېندل کېږي، ټولنه په دې کې نهده ښکېله، خو ولې غواړو چې خلک له دې ټولو جریانونو خبر شي، په سیمه کې یې مخنیوی وکړي او دا کار باید بند شي."
ښاغلی عطا وايي، که د خلکو د پوهاوي لپاره د ځوانانو، ښځو او مشرانو کمېټې رامنځته شي، تر ډېره به د کانونو د ناقانونه کېندنې مخه نیول شوې وي.
د دغې ډلې په باور، د کانونو د سمې، قانوني او مسلکي کیندنې په هدف په کار ده چې د ټولنې، تصدۍ او دولت تر منځ د همکارۍ یو ګډ تړون رامنځته شي.
د یادونې وړ ده چې افغانستان د کانونو او طبیعي سرچینو په اړه کوم چې د ځينو سروېګانو له مخې يې اندازه تریلیونو ډالرو ته رسېږي له دې وړاندې هم بېلابېلې اندېښنې مطرح شوې دي.
د راپورونو له مخې د افغانستان د طبیعي سرچینو عایدات چې د دغه هېواد عامه شتمني ګڼل کېږي، دا وخت د سیمهییزو زورواکو، قاچاق کوونکو او وسلهوالو مخالفینو جېبونو ته لوېږي.
د افغانستان د کانونو او پترولیم وزارت هم په نا قانون ډول د کانونو کیندنه تأيیدوي، خو وايي، تازه د ملي امنیت شورا سره دې هوکړې ته رسیدلی چې د دغې چارې د مخنیوي په هدف به له هرو ممکنو لارو استفاده وشي.
د افغانستان د کانونو او پترولیم وزارت ویاند عبدالقدیر مطفي
د یاد وزارت ویاند عبدالقدیر مطفي ازادي رايدو ته وویل:
"له دې وروسته به ټول هغه مسایل او موارد چې زموږ سره د غیرقانوني کیندنو د مخنیوي په برخه کې مرسته کوي څېړو، بل بنسټیز کار دا دی چې د امنیت شورا سره د هوکړې پر بنسټ ټول موارد امنیت شورا ته سپارل کېږي، په کومو سیمو کې چې د کانونو غیرقانوني کیندنه کېږي، د هغې د مخنیوي لپاره په یو تدبیر باندې بحث شوی دی."
دی وايي، د کانونو وزارت له ۱۵۰۰ نه تر ۲۰۰۰ پورې داسې سیمې تأيیدوي چې یا خو پهکې په ناقانونه ډول د کانونو کیندنه کېږي او یا يې هم له ګواښ سره مخ دي.
په ولسي جرګه کې د کانونو او چاپیریال ساتنې کمېسیون غړې سایره شریف چې د «هررک» په نوم د څېړنېزې ډلې اندېښنې تأییدوي وايي، افغان حکومت ته ښايي چې په دې اړه د خلکو اندېښنې لېرې کړي.
اغلي شریف ازادي راډيو ته وویل، د نورو اقداماتو تر څنګ حکومت باید د کانونو د کیندنې، اهمیت او په ناقانون او غیر مسلکي ډول یې د استخراج د زیانونو په اړه خلکو ته معلومات ورکړي.
راپور: یوسف خان ځدراڼ