د نورستان د واما ولسوالۍ په ځنګلونو کې اور لګېدلی دی.

د راپورونو له مخې، اور درې ورځې مخکې د واما ولسوالۍ د "کوردار" سیمې په ځنګلونو کې پیل شو او لا هم نه دی کنټرول شوی.

راپورونه وايي چې ځایي اوسیدونکي او طالبان هڅه کوي چې اور کنټرول کړي خو د تجهیزاتو د نشتوالي له امله یې توان نه لري چې دا کار وکړي.

دا څرګنده نه ده چې تر اوسه څومره ځنګل سوځلی دی یا د اور لامل څه و.

څو ورځې مخکې د کنړ ولایت په چوکي ولسوالۍ کې په یوه بله پېښه کې هم اور لګېدلی و چې تر درو ورځو زیات دوام یې وکړ او ۳۰ هکتاره ځنګل یې وسوځی.

ملګري ملتونه وايي، اټکل کېږي چې تر ۲۰۶۰ کال پورې به، په افغانستان کې له هرو دوو تنو څخه یو تن په ښارونو کې اوسی.

د ملګرو ملتونو د هستوګنې پروګرام (UN-Habitat) زیاتوي، ډېر ښارونه په افغانستان کې ښاري پراخوالي ته چمتو نه دي.

یاده اداره وايي چې یوه مناسب او خوندي ژوند چاپېریال ته په لومړیتوب ورکولو سره کېدای شي داسې ښارونه جوړ شي چې هر څوک پکې له ښه ژونده برخمن وي.

UN-Habitat ټینګار کوي چې بنسټیز ښاري خدمات لکه د اوبو رسول، بدرفت، ترانسپورت او انرژۍ سیستمونه، د ښاري ژوند د ملا تیر جوړوي.

د انجینرۍ، ښاري پراختیا او پلان جوړونې د برخو یو شمېر مسلکي متخصصان باور لري چې د نفوس چټک زیاتوالی، پراخ مهاجرتونه، د ښاري پراختیا د جامع پلان نشتوالی، اقتصادي فقر او د ښاري مدیریت کمزورتیا، د کابل په ګډون د افغانستان د ښارونو د مدیریت په برخه کې د ستونزو اصلي عوامل دي.

د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ ویلي چې تېره اوونۍ یې د اسرائیل صدراعظم بنیامین نتانیاهو ته په ټیلیفوني خبرو کې په زغرده وویل چې په اوسني وضعیت کې پر ایران برید مناسب اقدام نه‌ دی.

ټرمپ په عین حال کې وویل چې نتانیاهو ته یې خبرداری نه دی ورکړی، بلکې له خپل دریځه یې نوموړی خبر کړی دی.

نوموړي د چهارشنبې په ورځ (د غبرګولي ۷مه) په سپینه ماڼۍ کې له خبریالانو سره په خبرو کې وویل

چې ده نتانیاهو ته وویل فکر نه ‌کوي چې دا دې مناسب وخت وي. ځکه چې دا مهال امریکا له ایرانیانو سره په خبرو بوخته ده، او خبرې تر دې دمه ډېرې ښې روانې دي.

د امریکا ولسمشر زیاته کړه، که له ایران سره یوې قوي موافقې ته ورسیږي – بیا اړتیا نه‌ پېښېږي چې برید وشي.

له بلې خوا اسوشیتید پریس خبري اژانس وايي چې ډونالډ ټرمپ د چهارشنبې په ورځ وویل چې له ایران سره موافقه ممکن په یوې یا دوو اوونیو کې وشي.

د اسراییل صدراعظم په دې اړه تراوسه پورې د خبري اژانسونو پوښتنو ته ځواب نه دی ویلی.

د ملګرو ملتونو چارواکو د قزاقستان له چارواکو سره د افغانستان اړوند د سیمه ییزې همکارۍ په اړه خبرې کړي دي.

په افغانستان کې د ملګرو ملتونو د مرستندویه ماموریت (یوناما) مشرې روزا اوتونبایوا او د ملګرو ملتونو د مخدره توکو او جرمونو سره د مبارزې دفتر (یو این او ډي سي) سیمه ییز استازي اولیور سټولپ د سې شنبې په ورځ د قزاقستان د بهرنیو چارو وزارت له لومړي مرستیال اکان رخمتولین سره وکتل چې د افغانستان اړوند د سیمه ییزې همکارۍ په اړه بحث وکړي.

د قزاقستان د بهرنیو چارو وزارت د یوې اعلامیې له مخې، دا غونډه په افغانستان کې "ثبات، دوامداره پراختیا او د مخدره توکو پر وړاندې د مبارزې پر هڅو" متمرکزه وه.

د طالبانو سترې محکمې اعلان کړی چې په ټول افغانستان کې د سپوږمۍ لیدلو کمیټو د سې شنبې په ورځ، د می په ۲۷مه نېټه، د سپوږمۍ لیدل تایید کړي، خو د جون ۷مه چې د شنبې ورځ ده، د اختر لومړۍ ورځ ټاکل شوې ده.

دا په داسي حال کې ده چې ټاکل شوې ده د نړۍ اکثریت مسلمان هیوادونه د جمعې په ورځ اختر ولمانځي.

سعودي عربستان، متحده عربي اماراتو، عراق، عمان او اندونیزیا د جمعې ورځ د لوی اختر ورځ اعلان کړې ده. دعرفې ورځ به، چې په اسلام کې یوه له خورا سپېڅلو ورځو ده، د پنجشنبې په ورځ وي.

په غزني کې د «خوشحال» رادیو مسؤول مدیر سلیمان راحل د دې ولایت ابتدائیه محکمې په درې میاشتې بند محکوم کړ.

د افغانستان د خبریالانو مرکز په یوه اعلامیه کې د چارشنبې په ورځ دغه پرېکړه غیرعادلانه بللې او غندلې یې ده.

یوې ځایي سرچینې د افغانستان د خبریالانو مرکز ته ویلي چې د غزني ښار ابتدائیه محکمې په یوه غیرعلني غونډه کې چې د غبرګولي په لومړۍ نېټه ترسره شوه، سلیمان راحل د طالبانو د حکومت پر ضد د تبلیغاتو په تور په درې میاشتې بند محکوم کړ. د سرچینې په وینا، په دې حکم کې د هغه د تېر شوي بند موده هم شامله ده.

د افغانستان د خبریالانو مرکز د سرچینې په حواله لیکلي چې د طالبانو استخباراتو راحل د روان کال د غویي میاشتې په ۱۵مه نېټه پر فیسبوک پاڼه د ځینو پوستونو له امله نیولی و، چې پکې یې د خلکو د اقتصادي ستونزو او فقر په اړه څرګندونې کړې وې.

د‌ هغه په وینا، د غزني ولایت استخبارات د خلکو د ستونزو انعکاس د عامه ذهنیتونو د پارونې هڅه او د طالبانو د حکومت پر ضد تبلیغات بولي.

د طالبانو حکومت په دې اړه تر اوسه څه نه دي ویلي.

د روسیې دفاع وزیر اندری بیلوسوف د ډله ییز امنیت تړون سازمان د غړو هیوادونو د دفاع وزیرانو شورا په غونډه کې خبرداری ورکړی چې د منځنۍ اسیا لپاره لومړنی تهدید په افغانستان کې له میشتو افراطي ډلو څخه راځي.

ده زیاته کړه چې "د دې ډلو د فعالیتونو د پراختیا خطر ګاونډیو هیوادونو ته مخ پر زیاتیدو دی."

تر دې وروسته د طالبانو حکومت هغه اندېښنه بې بنسټه وبلله چې ګواکي له افغانستانه نورو ګاونډیو هیوادونو ته خطر متوجه دی.

د طالبانو د حکومت مرستیال ویاند حمدالله فطرت د کوم چا مشخص نوم نه دی یاد کړی خو پر ایکس پاڼه یې لیکلي چې په افغانستان کې هيڅ خپل سرې ډلې نشته.

د ملګرو ملتونو د راپورونو له مخې، په افغانستان کې تر ۲۰ زیاتې افراطي ډلې فعالیت کوي.

د ۲۰۲۱ کال په اګست کې د طالبانو د واک ته د رسیدو راهیسې، د طالبانو تر کنترول لاندي افغانستان د افراطي ډلو د ساتلو له پراخو تورونو سره مخامخ شوی دی.

د یادونې وړ ده چې روسیه یو له هغو هیوادونو ده چې له طالبانو سره نژدې اړیکې لري.

د اسراییل صدراعمظم بنیامین نتنیاهو د چهارشنبې په ورځ (د می ۲۸مه) وویل چې د حماس مشر، محمد سنوار، چې د دوی یو له خورا مطلوبو کسانو څخه و او د حماس ډلې د وژل شوي مشر، یحیی سنوار کشر ورور دی، له منځه وړل شوی دی.

محمد سنوار د روانې میاشتې په پیل کې د غزې په جنوب کې په یوه روغتون کې د اسراییلو د برید هدف ګرځېدلی او نتنیاهو د می په ۲۱مه وویل چې احتمال شته دی وژل شوی وي.

حماس لا تر اوسه د سنوار مړینه نه ده تایید کړې. امریکا او اروپايي ټولنه حماس ډله د تروریستي سازمان په توګه پېژني.

سنوار تیر کال وروسته له هغه چې اسراییلو د هغه ورور یحیی په جګړه کې وواژه، د حماس فلسطیني وسله والې ډلې لوړې رتبې ته پورته شو.

یحیی سنوار د ۲۰۲۳ کال د اکتوبر په میاشت کې پر اسراییل د لوی برید پلان جوړ کړی و چې په نتیجه کې یې جګړه پیل شوه، او وروسته د اسراییلو لخوا په ایران کې د حماس پر مخکیني مشر اسماعیل هنیه تر حملې وروسته، د دې ډلې عمومي مشر وټاکل شو.

ټاکل شوې ده چې د افغانستان د ۱۶ کلنو فوټبال ملي لوبډله نن چهارشنبه ماښام (د می ۲۸مه) د تاجکستان سره مخامخ شي.

دا لوبه، چې د مرکزي اسیا د اتلولۍ یوه برخه ده، د افغانستان پر وخت د مازدیګر پر ۵:۰۰ بجو پیليږي.

د افغانستان د ۱۶ کلنو فوټبال ملي لوبډلې د سیالیو په لومړۍ لوبه کې د ترکمنستان پر وړاندې ماتې وخوړه.

د افغانستان، ازبکستان، ایران، تاجکستان، ترکمنستان او قرغزستان ترمنځ د مرکزي آسیا اتلولي په تاشکند کې دوام لري.

د نړۍ دوو مخکښو د هوا پېژندنې سازمانونو وړاندوینه کړې چې په راتلونکو څو کلونو کې به مځکه له بې ساري او ډیرې شدیدې تودوښې سره مخامخ شي چې له ځان سره به وژونکي خطرونه او ډیرې نا آرامۍ راولي.

د هوا پېژندنې نړیوال سازمان او د برتانیا د هوا پېژندنې دفتر په وینا، ۸۰٪ امکان شته چې د راتلونکو پنځو کلونو څخه په یوه کې به د نړۍ د تودوښې ریکارډ مات شي، او ۸۶٪ امکان شته چې کلنۍ تودوښه د پاریس په تړون کې تر ټاکل شوي ۱.۵ درجې سانتي ګراد حده زیاته شي.

ساینس پوهانو خبرداری ورکړی چې د نړۍ د تودوښې لوړېدل په دې مانا ده چې د تودوښې څپې، وچکالي، سیلابونه، ځنګلي اورونه او سخت طوفانه به زیات شي.

د پوټسډام د اقلیم د اغیزو د څیړنې انسټیټیوټ رییس، یوهان راکسټروم وايي چې د تودوښې په هره لسمه درجې کې زیاتوالی د دې پیښو احتمال زیاتوي.

په خوست ولایت کې د اوبو یو بند، چې تېره اونۍ د طالبانو چارواکو له خوا پرانیستل شو، د باران له امله ویجاړ شو.

د ليژه د اوبو زېرمه کولو بند د هغو شپږو پروژو څخه یوه ده چې تېره اونۍ د طالبانو د اوبو او انرژۍ وزیر لخوا پرانستل شوه. د طالب چارواکو د معلوماتو له مخې دا پروژې په خوست ولایت کې د شا او خوا شل ملیونه افغانیو په لګښت جوړې شوې دي.

په همدې حال کې د خوست ولایت د رسنیو دفتر په یوه خبرپاڼه کې ویلي، د ګربزو ولسوالۍ اړوند د لېژې بند د ماتېدو په اړه هر اړخیزې څېړنې روانې دي.

د طالبانو تر کنترول لاندي د خوست ولایت ویاند، مستغفر ګربز، پر خپله ایکس شبکه لیکلي چې بند د مې په ۲۷مه، د سې شنبې په ورځ د ناببره سیلابونو له امله ویجاړ شو.

د دې بند نړېدو د خلکو سخت انتقادونه راپارولي چې ګواکي بندونه باید داسي جوړ شي چې د اوبو د زیاتوالي، بارونونو او سېلاب زور یووړای شي.