د افغانستان د سولې لپاره د امریکا لوړ پوړی پلاوی نن له پاکستاني چارواکو سره ويني.

د پاکستان ډان ورځپاڼې خبر ورکړی چې ټاکل شوې ده د افغانستان د سولې په برخه کې د امریکا د بهرنيو چارو وزارت ځانګړی استازی زلمی خليل‌زاد او د امریکا په ملي امنیت شورا کې د جنوبي او منځني اسيا د چارو مسوله ليزا کرټيس به نن په اسلام اباد کې له پاکستاني چارواکو سره وويني.

تردې مخکې زلمي خليل‌زاد پر خپله ټويټرپاڼه ليکلي و چې له چين وروسته به دی کابل ته سفر ولري.

د امریکا د بهرنیو چارو وزارت تېره اوونۍ وويل چې د جنورۍ له اتمې نېټې به ښاغلی خليل‌زاد هندوستان، چین، پاکستان او افغانستان ته سفر ولري.

د دې سفر هدف د افغانانو تر منځ د یوې سياسي حل لارې رامنځته کول ښودل شوی دی.

په واشنګټن کې د تېر میلادي کال په جون مياشت کې مېرمن کرټيس ويلي و چې په افغانستان کې د سولې راوستلو لپاره ډېره مهمه ده چې پاکستان په‌دې برخه کې رغند رول ولوبوي.

نن دوشنبه د شپږیزې لیګ په لسم پړاو کې دوه لوبې ترسره شوې.

لومړی لوبه سهار مهال د بست ساتونکي او بند امیر ښامارانو لوبډلو ترمنځ و چې بند امیر لوبډلې د دریو ویکټو په توپیر بست ساتونکو ته ماتې وکړه.

په دې بریا سره بندامیر خپله دریمه بریا ترلاسه کړه.

بله لوبه د مس عینک اتلانو او سپین غږ پرانګانو ترمنځ ده چې پیل شوي او لا هم دوام لري.

د کډوالو نړیوال سازمان (ای او ایم) وايي، د روانې میاشتې په وروستیو دوو اونیو کې څه باندې ۳۷۰زره افغان کډوال له ایرانه افغانستان ته راستانه شوي دي.

دغه سازمان نن دوشنبې پر خپلې ایکس پاڼې د یوې ویډيو په خپرولو سره ویلي، "که څه دوی له راستنو شویو کډوالو په ځانګړې ټوکه ښځو او ماشومان سره په بیلابیلو برخو کې مرستې کړي خو د نړیوالو مرستو ته اړتیا ده".

پرون یکشنبې اوچا په یوه راپور کې ویلي و چې په وروستیو څو ورځو کې له ایرانه د راستنو شویو کډوالو په شمیر کې کموالی راغلی دی.

خو د دغه ادارې په خبره ښايي د اګست میاشتې په پیل کې له پاکستانه د افغان کډوالو په راستنیدو کې زیاتوالی راشي.

د پاکستان حکومت د پي او ار کارت لرونکو افغان کډوالو کارتونه په روانه میاشت کې تمدید نه کړل.

نژدې یو نیم میلیون د پي او ار کارت لرونکي افغان کډوال په پاکستان کې اوسیږي.

په پروان ولایت کې په دوو ترافیکي پېښو کې پنځه کسان مړه شوي دي.

د طالبانو تر واک لاندې باختر خبري اژانس نن دوشنبې خبر ورکړی چې دغه پښې په سالنګ ولسوالۍ کې رامنځته شوي.

په پېښو کې ۴کسان ټپیان دي.

بل پلو، د کندهار په دامان ولسوالۍ کې په یوه ترافیکي پېښه کې یو بهرنۍ سیلانی ټپي شوی.

د کندهار د امنیې قومندانۍ ویاند اسدالله جمشید کورنیو رسنیو ته ویلي، "پېښه نن سهار د سیلاني د موټرسایکل او یو ټونس ډوله باروړونکي موټر ترمنځ شوې ده".

د جمشید په ټکو، سیلاني سربیرن ټپي دی.

د هېواد د هواپېژندنې اداره په دریو ولایتونو نورستان، کونړ او خوست کې د تېرو بارانونو او سېلابونو د راوتلو اټکل کوي.

د افغانستان ملي راډیو ټلویزیون چې طالبان یې اداره کوي، پر خپله ایکس پاڼه د طالبانو د حکومت د ترانسپورت او هوايي چلند وزارت د هواپېژندنې ادارې په حواله همداراز خبر ورکوي چې د هېواد د مرکز، لویدیځ، ختیځ او جنوب په ځینو سیمو کې د تېزو بادونو احتمال شته.

باختر خبري آژانس چې طالبان یې اداره کوي پرون راپور ورکړ چې په دې ټلفوني خبرو کې ښاغلي متقي ټینګار وکړ چې افغان کډوال باید په تدریجي ډول او په عزت سره خپل هېواد ته ستانه شي.

د باختر آژانس د راپور له مخې ښاغلي عراقچي هم د افغان کډوالو حقونو ته پر درناوي ټینګار وکړ.

د افغان کډوالو د باعزته ستنېدو په اړه خبرې داسې مهال کېږي چې په تېرو څو میاشتو کې سلګونه زره افغان کډوال په جبري ډول له ایرانه ایستل شوي دي.

د ایران ولسمشر مسعود پزشکیان هم ویلي دي چې ده د کورنیوچارو وزارت ته لارښوونه کړې چې د افغان کډوالو د ایستلو په بهیر کې دې له خورا ډېر دقت څخه کار واخلي څو په افغانانو کې د ایران په اړه ناسم ذهنیت جوړ نه شي.

اوچا په یوه راپور کې چې پرون یې خپور کړ ویلي دي چې د راستنېدونکو په شمېر کې دا کمښت د جولای له ۱۹مې څخه پیل شوی او اټکل کېږي چې له پاکستانه د افغان کډوالو د راستنېدو بهیر ښايي د جولای له ۳۰مې وروسته چټک شي.

د اوچا په راپور کې راغلي دي چې د جولای په ۱۹مه نېټه له ایرانه افغانستان ته د راستنېدونکو شمېر شاوخوا ۹ زره و، خو له هغه وروسته کموالی پکې راغلی.

د م. م دا اړونده اداره وايي، پاکستان پرېکړه کړې چې د افغان کډوالو پي او آر کارتونه به نه تمدیدوي نو ښايي د جولای له ۳۰مې څخه له پاکستان خپل هېواد ته د راستنېدونکو افغان کډوالو په شمېر کې زیاتوالی راشي.

په پاکستان کې د دې کارتونو د لرونکو افغانانو شمېر ۱،۴ میلیون ته رسېږي.

دا په داسې حال کې ده چې ایران په وروستیو کې د افغان کډوالو د جبري ایستلو بهیر چټک کړی او د اوچا د ارقامو له مخې یوازې د جولای میاشتې له پیله تر ۱۹مې نېټې پورې ۴۶۰ زره افغانان څه په جبر څه په خپله خوښه له ایرانه خپل هېواد ته راستانه شوي دي.

په پام کې ده چې د آسیايي جام لوبې د سپتمبر په نهمه د افغانستان او هانکانګ ترمنځ په لوبه پیل شي.

د شل اووریزه لوبو په دې لړۍ کې به افغان لوبډله په ب ګروپ کې له بنګلدېش، هانکانګ او سریلانکا سره او په الف ګروپ کې به هند، له عمان، پاکستان او متحده عربي اماراتو سره لوبې کوي.

په ګروپي پړاو کې به د افغانستان دوهمه لوبه د سپټمبر په ۱۶مه له بنګلدېش او دریمه لوبه به یې د سپټمبر په ۱۸مه له سریلانکا سره وي.

د ۲۰۲۵ کال اسیایي جام د متحده عربي اماراتو په کوربه توب ترسره کیږي. د جام تنظیمونکو دا اعلان پرون داسې مهال وکړ چې د پاکستان او هند ترمنځ سیاسي لانجو آسیايي جام له بې برخه لیکه حالت سره مخامخ کړی و.

په دې جام کې د هند او پاکستان لومړۍ لوبه به د سپټمبر په ۱۴مه وي.

د افغانستان لپاره د ملګروملتونو د مرستندوی ماموریت یوناما مرستیال مشر ایندریکا راټواټ وايي، افغانستان باید د انرژۍ د نوي پېر د پیل له غوښتنو سره یوځای شي او د فوسیلي انرژۍ له کارولو ډډه وکړي.

ښاغلي راټواټ په یوه ویډیويي پیغام کې چې نن د ملګروملتونو د افغانستان د څانګې پر ایکس پاڼه خپور شو خبرداری ورکړی چې که په دې برخه کې اقدام ونه شي نو د افغانستان او سیمې د ثبات او په ټوله نړۍ کې د بشري هڅو لپاره به ډېر ناوړه عواقب ولري.

د ملګروملتونو سرمنشي انتونیو ګوتیریش له نړیوالو غوښتي دي چې د انرژۍ د لګښت نوی پېر پیل کړي. ښاغلي ګوتیریش د فوسیلي انرژۍ پرځای د نوي کېدو وړ انرژۍ د لګښت لپاره غږ کړی.

د یوناما مرستیال د م. م د سرمنشي دې څرګندونو ته د اشارې په ترڅ کې وویل چې په افغانستان کې د چاپیریال بدلون کوم راروان ګواښ نه دی بلکې دا ناورین همدا اوس روان دی.

د ایران د جمهوري ریاست د رسمي ویبپاڼې د خبر له مخې ښاغلي پزشکیان پرون (د زمري- اسد په څلورمه) د بهرنیوچارو وزارت له کارکوونکو سره په غونډه کې وویل چې له اسراییل سره تر ۱۲ ورځنۍ جګړې وروسته ایران باید نړیوالو ته وښيي چې سوله او له ټولو هېوادونو سره رغنده اړیکي غواړي.

ښاغلي پزشکیان همداراز له ایرانه د افغان کډوالو جبري ایستلو ته اشاره وکړه او ویې ویل، ده د کورنیو چارو وزیر ته لارښوونه کړې چې دا کار په ډېر دقت ترسره وکړي څو په افغانانو کې د ایران په اړه منفي ذهنیت جوړ نه شي.

پزشکیان وویل ایران له افغانستان سره د اړیکو د پراختیا غوښتونکی دی او د لازمو تیاریو په صورت کې دی چمتو دی چې افغانستان ته سفر وکړي.

د طالبانو د حکومت چارواکو تراوسه د ښاغلي پزشکیان د دې اعلان په اړه څه نه دي ویلي. ایران د طالبانو حکومت په رسمیت نه دی پېژندلی خو په تېرو نژدې څلورو کلونو کې یې ډېر نژدې اړیکي ورسره پاللي دي.

د ایران ولسمشر مسعود پزشکیان وایي، د افغان کډوالو چارو کې باید له پوره دقته کار واخیستل شي چې په خبره یې افغانانو سره منفي ذهنیت پيدا نه شي.

هغه ویلي، په دې اړه یې د بهرنیو چارو وزارت ته لارښونه کړې.

دا په داسې حال کې ده چې ایران په دې وروستیو کې د افغان کډوالو ایستل ګړندي کړي او هلته د پولیسو له خوا له کډوالو سره د ناوړه چلند شکایتونه هم شوي دي.

په کابل کې د ایران سفارت پرون شنبه ( د زمري ۴مه) ویلي چې پزشکیان د بهرنیو چارو وزارت له کارکوونکو سره په خبرو کې افغانستان یو " ملګری ګاونډی" یاد کړی.

هغه ویلي، که فرصت ورته برابر شي افغانستان ته سفر کوي چې د اړیکو په تاریخ کې نوی فصل پرانیزي.

ایران تراوسه د طالبانو حکومت په رسمیت نه دی پیژندلی، خو تعامل ورسره لري او تهران کې یې د طالبانو ډيپلوماتان منلي دي.