د افغانستان حکومت نن وویل چې په هرات کې د سلما بند پرانیستلو مراسمو ته ترتیبات نیول شوي دي.

د ملي امنیت شورا خبرپاڼه وايي چې په کابل کې د هند سفیر نن په دې اړه د ملي امنیت په چارو کې د ولسمشر له سلاکار سره خبرې وکړې.

په خبرپاڼه کې نه دي ویل شوي چې سلما بند څه وخت رسما پرانیستل کېږی.

سلما بند په چشت ولسوالۍ کې دی چې د جوړلو لپاره یې ۳۰۰ میلیونه ډالر لګول شوي ۴۲ میګاواټه برق تولیدولای شي او څه باندې ۷۰ زره جریبه ځمکه اوبه کولای شي.

د کډوالۍ نړیوال سازمان ( ای.او.ایم) وایي، کونړ کې د شاوخوا ۱۳۴ زره زلزله ځپلو د ملاتړ لپاره پیسو ته اړتیا لري.

په افغانستان کې د دغه سازمان د ماموریت مشرې میهیونګ پارک ( Mihyung Park) اسوشیتد پریس خبري اژانس ته ویلي، زلزله ځپلي اوس له سرپنا پرته شنه اسمان لاندې ژوند کوي.

د هغې په خبره دوی له خیمو ورهاخوا کورونو ته اړتیا لري، ځکه غرنیو سیمو کې څو اونۍ وروسته د ژمي ساړه پیلیږي.

د زلزله ځپلو د ملاتړ لپاره د اړتیا وړ پيسې له ۸ تر ۱۶ میلیونه ډالرو پورې یادیږي، خو تراوسه هیڅ یوه هېواد یا کوم بنسټ نه دي ویلي چې دغه پیسې به ورکوي.

د طالبانو حکومت او نړیوالو موسسو ویلي چې زلزله ځپلو ته یې بیړنۍ مرستې لکه خواړه، خیمې، کمپلې او داسې نور اړین مواد رسولي، خو داسې بریښي چې د تلپاتې ملاتړ لپاره یې لا بودجه نشته.

په کونړ کې د اګست په ۳۱مه زلزلې څه باندې ۲۲۰۰ کسان ووژل او له ۳۶۰۰ ډیر نور یې ژوبل کړل.

ای او ایم وایي، د زلزلې له کبله شاوخوا ۷ زره کورونه ویجاړ شوي او په خبره یې ټولټال نژدې نیم میلیون کسان متاثره شوي دي.

په افغانستان کې د ملګرو ملتونو مرستندوی ماموریت یوناما وایي، د طالبانو د حکومت له خوا د دوی د افغان ښځینه کارکوونکو پر تګ راتګ بندیز " د نړیوالو قوانینو سرغړونه" ده.

دغه سازمان پرون ( پنجنشنبه د سنبلې ۲۰مه) یوه خبرپاڼه کې ویلي چې کابل کې د دوی کاري محیط ته د ښځینه کارکوونکو او قراردادیانو پر لاسرسي محدودیتونه باید پای ته ورسیږي.

خبرپاڼه کې راغلي چې طالبانو د سپتمبر په ۷مه په کابل کې د دوی دفترونو ته د ښځینه کارکوونکو د تګ مخه نیولې ده.

دوی ویلي چې د طالبانو د حکومت دغه محدودیت په کتبي او یا هم شفاهي ډول په افغانستان کې د دوی ټولو دفترونو ته رسول شوی دی.

یوناما ویلي چې د دغه کار د اجرا کولو لپاره د دوی د کابل، هرات او مزار شریف د دفترونو مخې ته د طالبانو مسول کسان ولاړ وي.

وړاندې راغلي چې دغه ډول اقدامات له زلزله ځپلو او دغه راز ایران او پاکستانه ایستل شویو کسانو سره د دوی بشري مرستې متاثره کوي.

که څه هم طالبانو تراوسه په دې اړه تبصره نه ده کړې، خو یوناما وایي، دا بندیز د دوی او د طالبانو د حکومت له پخوانیو هوکړو سره په ټکر کې دی.

د قطر یوه الوتکه چې روغتیایي مرستې یې لیږدولې نن کابل ته ورسیده.

دا د قطر د هغو مرستو لړۍ ده چې د افغانستان په ختیځ کې یې د اګست د یو دیرشمې نیټې له زلزله ځپلیو سره کوي.

د کابل هوایي ډګر ته د قطر له ننۍ مرستې سره دا په مرستو بار لسمه قطري الوتکه ده چې افغانستان ته رسیدلې ده.

په ننۍ رسیدلې مرسته کې درمل، سیرم او د ژوند ژغورنې لپاره نور ضروري دارو درمل او وسایل شامل دي چې د افغانستان په ختیځ کې او تر ډیره په کونړ کې به روغیتایي مرکزونو او کلینکونو ته وسپارل شي.

د طالبانو د حکومت د دفاع وزارت د غور ولایت په تولک ولسوالۍ کې د یوې هیلي کوپټرې د غورځېدو خبر تایید کړ.

د فاع وزارت په یوه اعلامیه کې چې تېره شپه یې په ایکسپاڼه خپره کړه وویل چې د چهارشنبې په ماښام د طالبانو د هوايي ځواک یوه چورلکه چې د غور ولایت د تولک ولسوالۍ په لور روانه وه، د الوتنې پر مهال د ځینو تخنیکي ستونزو له امله له غره سره ولګیده.

په اعلامیه کې دا هم ویل شوي چې چورلکې د طالبانو یو شمېر چارواکي لېږدول، چې ټول یې له پېښې ژوندي پاتې شول او هیڅوک ټپیان نه دي.

مخکې له دې، سیمه ییزو سرچینو ازادي راډیو ته ویلي وو چې هیلي کوپټر کې د طالبانو د حکومت د کانونو او پټرولیم وزیر هدایت الله بدري، د غور والي حیات الله مبارک او څو نور چارواکي سپاره وو.

د سرچینو په وینا دوی د تولک ولسوالۍ په نعلبندان سیمه کې د سربو د معدن له لیدنې وروسته د فیروزکوه ښار ته د ستنېدو په حال کې وو چې هیلي کوپتر ولوېده.

سرچینو زیاته کړه چې د چورلکې درې پیلوټان او دوه د عملې غړي ټپیان شوي، خو نور مسافر ټپیان شوي نه دي.

ملګري ملتونه وايي د افغانستان په ختیځ کې مرګونې زلزلزلی د سلګونو زرو ماشومانو ژوند له ستونزو سره مخ کړی دی.

د کوچنیانو لپاره د ملګرو ملتونو مرستندوی صندوق یا یونیسیف نن چهارشنبه په خپلې ایکسپاڼه کې ولیکل چې په کونړ او څیرمه ولایتونو کې د روستی زلزلې له امله او په داسې حال کې چې ژمی را روان دی د ۲۱۲ زرو کوچنیانو او ددوی د کورنیو ژوند له ستونزو سره مخ دی.

یونیسیف د سختو زلزله ځپلیو سره د خپلو مرستو د دوام لپاره د ۲۲ ملیونو ډالرو غوښتنه کړې ده.

ملګرو ملتونو د افغانستان لپاره د ۱۳۹،۶ میلیون دالرو په ارزښت د بیړني غبرګون څلور میاشتنۍ طرحه جوړه کړې، چې بشرپال سازمانونه وکولای شي د افغانستان په ختیځ کې د تیرې اونۍ د ویجاړونکې زلزلې څلور لکه او ۵۷ زره زیانمنو ته مرستې ورسوي.

طالبانو د ملګرو ملتو د بشري حقونو د شورا تورونه چې په افغانستان کې بشري حقونه نه رعایت کیږي، رد کړل.

د طالبانو مرستیال ویاند وویل چې په افغانستان کې هیڅ بشري حقونه نه دې نقض شوي، په اسلامي نظام کې د ټولو اتباعو حقوق خوندې دي او د ځینو بنسټونو ادعاوې په دې برخه کې سمې نه دي.

حمد الله فطرت دا څرګندونې پرون وروسته تر دې وکړې چې د ملګرو ملتو د بشري حقونو د شورا په غونډه کې په افغانستان کې د بشري حقونو په ځانګړي ډول د ښځو او نجونو د حقونو په اړه ژوره اندیښنه ښکاره شوه.

دا غونډه چې په جینوا کې ترسره شوه د لږ تر لږه اته دیرش هیوادونو او نړیوالو موسسو استازیو پکې ګډون کړی وو. د غونډې برخه والو پر طالبانو غږ وکړ چې د بشري حقونو په برخه کې دې خپلې نړیوالې ژمنې پر ځای کړي.

په دې غونډه کې د تیر په څیر د طالبانو استازیو ته د ګډون بلنه نه وه ورکړل شوې.

د افغانستان د کرکټ ملي لوبډلې په اسیایي جام کې د هانګ کانګ لوبډلې ته د څلور نوي منډو په توپیر ماتې ورکړه.

دا د روان اسیایي جام لومړۍ لوبه وه چې تیرماښام په ابوظبي کې ترسره شوه.

لومړی بټنګ افغانستان وکړ چې په ټاکلیو شل اورونو کې یې یوسل او اته اتیا منډې جوړې کړې. په افغان بټسمینانو کې صدیق الله اتل په درې اویا منډو ناسوځیدلی پاتې شو، عظمت الله عمرزي پنځوسیزه وکړه.

مقابل لورې په شل اورونو کې څلور نوي منډې جوړې کړې او نهه لوبغاړي یې وسوځیدل.

افغانستان او هانګ کانګ په ( ب) ګروپ کې له بنګله دیش او سریلاناکا سره یوځای شوې دي.

په الف ګروپ کې متحد عربي امارات، عمان، هند او پاکستان سره لوبیږي.

نن به په دې اتلولیو کې هند له کوربه هیواد، متحد عربي اماراتو سره مخامخ شي.

د دې جام پایلوبه به د سپتمبر په اته ویشتمه ترسره شي.

ملګرو ملتو نن د افغانستان له زلزله ځپلیو سره د نژدې یوسل او څلویښت میلیونه ډالرو بیړنۍ مرستې غوښتنه وکړه.

ملګرو ملتو په دې اړه په خپاره کړي بیان کې ویلي دي چې په دې ډول به د افغانستان په ختیځ کې له نیم میلیون ځپل شویو خلکو سره مرسته وکړي.

رویټرز اژانس د افغانستان لپاره د بشري مرستو د همغږه کوونکي اندریکا راتوات څرګندونې رااخیستې دي چې وایي، دا هغه شیبه ده چې نړیواله ټولنه باید ژور فکر وکړي او له هغه ولس سره خواخوږي وښیي چې وار له مخه یې ډير کړاوونه زغملي دي.

نوموړي زیاته کړه چې څو اونۍ وروسته به د کونړ په لوړو سیمو کې هوا ډيره سړه شي چې خطر به نور ورسره زیات شي.

د اګست په یو دیرشمه نیټه د افغانستان په ختیځ کې د زلزلې له امله تر دوه زره دوه سوه ډیر کسان ووژل شول او تر درې زره شپږ سوه ډیر ټپيان شول.

په فراه کې ځايي سرچینې وايي چې د دغه ولایت په بالابلوک ولسوالي کې د چاودنې له امله اووه تنه وژل شوې دي.

په بالابلوک کې د طالبانو چارواکو ویلي دي چې د چاودېدونکو توکو د چاودنې له امله د پنځو ماشومانو په ګډون د یوې کورنۍ اووه غړي وژل شوي دي.

دا پيښه تېر مازدیګر د بالابلوک ولسوالي په نواباد کلي کې وشوه. تر اوسه څرګنده نه ده چې دا چاودیدونکي مواد څرنګه په دې کور کې ځای پرځای شوي و، یا وروړل شوي و.

په افغانستان کې د ماین پاکۍ د موسسو په وینا ماینونه او له جګړو پاتې چاودیدونکي مواد هره میاشت لسګونو کسانو ته مرګ ژوبله اړوي.

د افغانستان پخواني ولسمشر حامد کرزي او د پرځول شوي جمهوري نظام د سولې د عالي شورا مشر عبدالله عبدالله د احمد شاه مسعود د څلرویشتم تلین په یاد په جلا جلا بیانوو کې د هغه د مبارزې ستاینه کړې ده.

کرزی او عبدالله چې په کابل کې د طالبانو په واکمنۍ کې ژوند کوي، احمد شاه مسعود یو مجاهد اتل یاد کړی دی.

د جمهوري نظام پرمهال به د احمد شاه مسعود د تلین له رارسیدو سره سم یوه اونۍ د شهیدانو د اونۍ په مناسبت غونډې، لاریونونه او د ویر مراسم ترسره کیدل، خو په تیرو څه باندې څلورو کلونو کې چې طالبانو کابل نیولی دی، د مسعود ورځ نه لمانځل کیږي.

احمد شاه مسعود چې د طالبانو په لومړۍ واکمنۍ کې یې له هغوی سره سختې جګړې وکړې، له ننه څلرویشت کاله مخکې د تخار په خواجه بها الدین ولسوالي کې د یوه ځانمرګي برید له امله ووژل شو.